Vi nhựa và nano nhựa không chỉ làm ô nhiễm đại dương, sông ngòi và đất nông nghiệp mà còn hiện diện cả trong những khu rừng. Đây là kết quả nghiên cứu của các nhà địa chất tại Đại học Kỹ thuật Darmstadt (TU Darmstadt), vừa được công bố trên tạp chí Nature Communications Earth & Environment.
Nhựa thâm nhập vào rừng như thế nào
Theo nghiên cứu, vi nhựa độc hại không chỉ tồn tại trong đất nông nghiệp và đô thị, mà còn trong đất rừng. Phần lớn các hạt nhựa siêu nhỏ đi vào rừng từ không khí và tích tụ trong đất rừng.
“Vi nhựa từ khí quyển ban đầu bám vào tán lá cây, hiện tượng mà các nhà khoa học gọi là ‘hiệu ứng chải lược’,” tiến sĩ Collin J. Weber, tác giả chính của nghiên cứu, giải thích. “Sau đó, lá trong rừng rụng xuống, và các hạt này được đưa xuống đất nhờ mưa.”
Khi đã vào đất, quá trình phân hủy lá trở thành yếu tố quan trọng giữ lại các chất ô nhiễm này. Các nhà nghiên cứu phát hiện nồng độ vi nhựa cao nhất nằm ở lớp thảm lá mục trên bề mặt, nơi lá mới chỉ phân hủy một phần. Tuy nhiên, lượng lớn vi nhựa cũng xuất hiện sâu hơn trong đất, được vận chuyển xuống dưới không chỉ nhờ phân hủy lá mà còn bởi hoạt động của các sinh vật phân giải chất hữu cơ.
Lấy mẫu và phương pháp mới
Để thực hiện nghiên cứu, nhóm khoa học thuộc Bộ môn Khoáng vật học và Hóa học Đất đã lấy mẫu tại bốn khu rừng phía đông Darmstadt, Đức. Họ áp dụng một kỹ thuật phân tích tinh chỉnh, cho phép đo chính xác nồng độ vi nhựa trong đất, lá rụng và lượng lắng đọng từ khí quyển, tức sự di chuyển của các chất từ khí quyển xuống bề mặt Trái đất.
Nhóm nghiên cứu sau đó dùng phương pháp quang phổ để phân tích hóa học các mẫu. Ngoài ra, họ còn xây dựng mô hình ước tính lượng vi nhựa trong khí quyển từ thập niên 1950, giúp đánh giá mức độ đóng góp của chúng vào sự tích tụ nhựa trong đất rừng.
“Kết quả cho thấy vi nhựa trong đất rừng chủ yếu bắt nguồn từ lắng đọng khí quyển và từ lá rụng. Các nguồn khác chỉ có tác động nhỏ,” Weber cho biết. “Chúng tôi kết luận rằng rừng là chỉ báo tốt về ô nhiễm vi nhựa trong khí quyển, và nồng độ vi nhựa cao trong đất rừng phản ánh mức độ ô nhiễm lan tỏa từ không khí – khác với nguồn trực tiếp như phân bón trong nông nghiệp.”
Nghiên cứu này là bằng chứng khoa học đầu tiên cho thấy rừng bị ô nhiễm vi nhựa và mối liên hệ trực tiếp giữa lắng đọng khí quyển và tích tụ vi nhựa trong đất rừng – vấn đề trước đây chưa từng được xem xét. Kết quả mang lại cơ sở quan trọng để đánh giá rủi ro môi trường do vi nhựa trong không khí và đất.
“Rừng vốn đã bị đe dọa bởi biến đổi khí hậu, và phát hiện của chúng tôi cho thấy vi nhựa có thể trở thành mối đe dọa bổ sung đối với hệ sinh thái rừng,” Weber nhấn mạnh. Phát hiện này cũng có ý nghĩa đối với việc đánh giá nguy cơ sức khỏe, bởi nó cho thấy vi nhựa có thể được vận chuyển toàn cầu qua không khí – đồng nghĩa chúng cũng hiện diện trong không khí mà chúng ta hít thở.
Vi nhựa màu đỏ trên lá rụng dưới kính hiển vi. Nhóm nghiên cứu đã phát triển một phương pháp chuyên biệt để phân tích vi nhựa trên bề mặt lá. Ảnh: Collin Weber
Vi nhựa không chỉ gây ô nhiễm đại dương, sông ngòi, đồng ruộng mà cả những cánh rừng. Ảnh: Collin Weber
