Tổng thống Donald Trump hôm thứ Sáu đã sa thải một quan chức cấp cao của Bộ Lao động sau khi báo cáo việc làm yếu kém làm chấn động thị trường. Ông cáo buộc – không có bằng chứng – rằng bà này đã thao túng số liệu, làm dấy lên thêm lo ngại về độ tin cậy của các dữ liệu kinh tế do chính phủ liên bang công bố.
Trong một diễn biến bất ngờ khác về chính sách kinh tế, Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Adriana Kugler đã đột ngột từ chức vào chiều thứ Sáu, mở ra cơ hội sớm hơn dự kiến để Trump tác động đến Fed – cơ quan mà ông thường xuyên xung đột vì không hạ lãi suất theo mong muốn của ông.
Hai sự kiện này càng khiến thị trường chứng khoán thêm hoang mang, vốn đã bị ảnh hưởng bởi loạt tuyên bố tăng thuế quan mới nhất của Trump và báo cáo việc làm yếu. Chỉ số S&P 500 giảm 1,6%, mức giảm trong ngày lớn nhất trong hơn hai tháng.
Trump cáo buộc bà Erika McEntarfer – người được bổ nhiệm dưới thời Tổng thống Joe Biden – làm giả số liệu việc làm. Không có bằng chứng nào cho thấy Cục Thống kê Lao động (BLS), cơ quan chịu trách nhiệm công bố báo cáo việc làm cùng nhiều chỉ số giá tiêu dùng và dữ liệu sản xuất khác, đã thao túng dữ liệu. Đại diện của BLS đã từ chối bình luận.
BLS cho biết nền kinh tế Mỹ chỉ tạo thêm 73.000 việc làm trong tháng 7. Tuy nhiên, điều gây sốc hơn là việc họ điều chỉnh giảm số liệu của tháng 5 và 6, cho thấy thực tế có ít hơn 258.000 việc làm so với báo cáo ban đầu.
“Chúng ta cần số liệu việc làm chính xác. Tôi đã chỉ đạo đội ngũ của mình sa thải người được bổ nhiệm bởi Biden này NGAY LẬP TỨC. Bà ấy sẽ được thay thế bởi người có năng lực và trình độ hơn nhiều,” Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.
Lo ngại về dữ liệu
Một quan chức chính quyền Trump giấu tên cho biết Nhà Trắng không hài lòng với mức độ điều chỉnh lớn của các dữ liệu gần đây và tỷ lệ phản hồi thấp trong các cuộc khảo sát. Vấn đề này bắt đầu từ thời kỳ COVID và chưa được giải quyết suốt những năm qua.
“Có những vấn đề tồn tại nhiều năm nay nhưng chưa được khắc phục,” quan chức này nói. “Thị trường, doanh nghiệp và chính phủ cần dữ liệu chính xác, và chúng tôi đơn giản là không có điều đó.”
BLS đã cắt giảm phạm vi thu thập mẫu cho cả chỉ số giá tiêu dùng và giá cả sản xuất vì hạn chế về nguồn lực. Cơ quan này khảo sát khoảng 121.000 doanh nghiệp và cơ quan chính phủ, đại diện cho khoảng 631.000 địa điểm làm việc để thực hiện báo cáo việc làm. Tỷ lệ phản hồi giảm từ 80,3% vào tháng 10/2020 xuống khoảng 67,1% vào tháng 7 năm nay.
Theo một cuộc khảo sát của Reuters tháng trước, 89 trong số 100 chuyên gia chính sách hàng đầu bày tỏ ít nhiều lo ngại về chất lượng dữ liệu kinh tế Mỹ, nhiều người cho rằng giới chức không hành động đủ khẩn trương.
Việc cắt giảm nhân sự tại BLS cũng khiến họ thu hẹp phạm vi khảo sát Chỉ số giá tiêu dùng – một trong những thước đo quan trọng nhất về lạm phát tại Mỹ, được giới đầu tư và hoạch định chính sách toàn cầu theo dõi chặt chẽ.
Động thái của Trump làm dấy lên lo ngại rằng các số liệu thống kê có thể bị chính trị hóa.
“Chính trị hóa dữ liệu kinh tế là hành động tự hủy hoại,” Michael Madowitz, chuyên gia kinh tế tại Viện Roosevelt, nhận định. “Uy tín rất dễ mất mà khó lấy lại. Uy tín của dữ liệu kinh tế Mỹ là nền tảng tạo nên nền kinh tế mạnh nhất thế giới. Việc che giấu thực trạng kinh tế chưa từng mang lại kết cục tốt đẹp.”
Cơ hội sớm định hình Fed
Trong khi đó, việc bà Kugler bất ngờ rời khỏi Fed vào cuối tuần sau mang lại cho Trump cơ hội sớm hơn dự kiến để bổ nhiệm một thống đốc mới – người có thể là ứng viên tiềm năng thay thế Chủ tịch Fed Jerome Powell trong tương lai.
Trump nhiều lần đe dọa sa thải Powell vì ông không cắt giảm lãi suất như Trump yêu cầu. Nhiệm kỳ của Powell sẽ kết thúc vào tháng 5 năm tới, nhưng ông có thể ở lại Hội đồng Thống đốc Fed đến ngày 31/1/2028 nếu muốn.
Trump giờ sẽ chọn người thay Kugler để hoàn thành phần còn lại nhiệm kỳ đến ngày 31/1/2026. Người được bổ nhiệm có thể được đề cử tiếp nhiệm kỳ đầy đủ kéo dài 14 năm.
Một số suy đoán cho rằng Trump có thể chọn một người “giữ chỗ” tiềm năng cho vị trí Chủ tịch Fed. Các ứng viên hàng đầu có thể bao gồm cố vấn kinh tế của Trump Kevin Hassett, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, cựu Thống đốc Fed Kevin Warsh và Thống đốc hiện tại Chris Waller.
Khi rời Nhà Trắng để tới khu nghỉ dưỡng ở Bedminster, New Jersey vào cuối tuần, Trump nói ông vui vì có chỗ trống để bổ nhiệm.
“Tôi không cho rằng [Kugler] có động cơ chính trị, nhưng hậu quả là bà ấy đang thách thức Trump,” Derek Tang – nhà phân tích tại LH Meyer, một hãng nghiên cứu – bình luận. “Bà ấy đang đặt quả bóng vào sân của ông ấy và nói rằng, nếu ông muốn kiểm soát Fed và các ứng viên, thì đây là cơ hội.”
Biển hiệu tại trụ sở Bộ Lao động Hoa Kỳ ở Washington, D.C. Ảnh: Reuters
