Tàu vũ trụ Dragon của SpaceX vừa hoàn thành sứ mệnh mới nhất của mình, mang về Trái đất khoảng 3 tấn các thiết bị khoa học tiên tiến và phần cứng từ Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).
Từ cánh tay robot dạng tua đến công nghệ hình ảnh siêu quang phổ, lô hàng chứa đầy các công cụ tương lai có thể định hình hành trình khám phá không gian, tăng cường an toàn cho vệ tinh, và thậm chí phục vụ giáo dục – nhờ vào một thư viện nổi gồm sách thiếu nhi được đọc trong môi trường không trọng lực.
Khoa học từ không gian trở về
Vào lúc 1:44 sáng giờ miền Đông ngày 25-5, tức 12g44 trưa cùng ngày giờ Việt Nam, tàu vũ trụ Dragon không người lái của SpaceX đã hạ cánh an toàn xuống vùng biển ngoài khơi California, hoàn tất sứ mệnh tiếp tế thương mại lần thứ 32 của công ty này cho NASA tới Trạm Vũ trụ Quốc tế.
Tàu đã mang về khoảng 3 tấn thiết bị, vật tư và các thí nghiệm khoa học – tất cả được thiết kế để tận dụng môi trường vi trọng lực đặc biệt trên trạm vũ trụ. Trước đó, Dragon đã tách khỏi mô-đun Harmony của trạm ISS vào trưa ngày 23-5, bắt đầu hành trình quay về.
Một trong những thiết bị khoa học giá trị nhất là MISSE-20 (viết tắt của Thí nghiệm Đa mục đích trên Trạm Vũ trụ Quốc tế. Dự án này thử nghiệm nhiều loại vật liệu bằng cách phơi trực tiếp chúng trong môi trường không gian, bao gồm vật liệu chắn bức xạ, lớp phủ cánh buồm mặt trời, vật liệu gốm cho tàu tái nhập khí quyển, và nhựa chuyên dụng có tiềm năng ứng dụng vào lá chắn nhiệt trong tương lai.
Các mẫu vật này được gắn bên ngoài trạm vũ trụ và phải chịu đựng điều kiện khắc nghiệt như tia cực tím, oxy nguyên tử, các hạt tích điện và biến thiên nhiệt độ lớn. Việc phân tích cách các vật liệu này chống chịu trong không gian giúp các nhà khoa học thiết kế tàu vũ trụ và vệ tinh bền bỉ hơn cho những môi trường khắc nghiệt ngoài Trái Đất.
Bên cạnh đó, dự án Astrobee-REACCH, tức Cánh tay Phản ứng Thông minh để Bắt giữ và Di chuyển, cũng quay trở lại Trái Đất sau khi hoàn tất các thử nghiệm nắm bắt và di chuyển vật thể trên trạm ISS. Hệ thống này sử dụng các robot Astrobee với cánh tay giống tua mực và đệm dính để bắt giữ các vật thể có hình dạng hoặc bề mặt khác nhau.
Việc thử nghiệm cách bắt và di chuyển vật thể trong quỹ đạo một cách an toàn có thể hỗ trợ các nhiệm vụ bảo trì vệ tinh, thay đổi quỹ đạo, hoặc thu gom rác không gian. Những khả năng này có thể kéo dài tuổi thọ vệ tinh và bảo vệ các dịch vụ không gian gần Trái Đất mà con người đang phụ thuộc.
Các quyển sách từ dự án Truyện kể ngoài không gian (Story Time from Space) cũng trở về cùng tàu Dragon. Phi hành đoàn trên trạm ISS đã đọc 5 quyển sách thiếu nhi liên quan đến khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) trong môi trường không trọng lực, đồng thời quay video các thí nghiệm đi kèm. Các đoạn video và dữ liệu được gửi về Trái Đất để đăng tải trong một thư viện trực tuyến kèm theo tài liệu giảng dạy.
Trong khi đó, phần cứng và dữ liệu từ cuộc trình diễn công nghệ kéo dài một năm mang tên Công nghệ Lập trình Trên tàu để Nén và Phân tích Hình ảnh – OPTICA cũng được mang về. OPTICA được thiết kế để nâng cấp khả năng truyền tải hình ảnh siêu phân giải theo thời gian thực từ không gian về Trái Đất. Hệ thống này cung cấp hiểu biết giá trị về kỹ thuật nén và xử lý dữ liệu, giúp giảm băng thông cần thiết cho việc truyền dữ liệu mà không làm giảm chất lượng hoặc khối lượng. Công nghệ này có thể cải thiện các dịch vụ dựa trên quan sát Trái Đất, như ứng phó thiên tai.
Dòng thời gian phóng và cập bến
Tàu Dragon đến trạm vũ trụ vào ngày 22-4 sau khi được phóng bằng tên lửa Falcon 9 vào ngày 21-4 từ Bệ phóng 39A tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA ở Florida.
Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) đã được con người cư trú liên tục hơn 24 năm, trở thành một phòng thí nghiệm độc nhất vô nhị trên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp, nơi các phi hành gia từ khắp thế giới tiến hành nghiên cứu khoa học tiên tiến.
Trạm không gian này đóng vai trò thiết yếu trong việc mở rộng tri thức khoa học và phát triển công nghệ phục vụ cuộc sống trên Trái Đất. Nó cũng là bàn đạp cho tương lai khám phá không gian, cung cấp các dữ liệu và thử nghiệm quan trọng cho các sứ mệnh Mặt Trăng thuộc chương trình Artemis của NASA, và xa hơn là đưa con người lên sao Hỏa.
Ngoài các mục tiêu khoa học và khám phá, ISS còn mở ra các cơ hội thương mại trong không gian, góp phần chuẩn bị cho kỷ nguyên hoạt động mới của con người ngoài hành tinh xanh.
Phi hành gia NASA kiêm Chỉ huy Đoàn thám hiểm 72 – Suni Williams – kiểm tra robot bay tự do Astrobee trong mô-đun phòng thí nghiệm Kibo, được trang bị các cánh tay dạng tua với đệm dính giống vòi bạch tuộc để thử nghiệm kỹ thuật bắt giữ vệ tinh. Công nghệ robot này có thể kéo dài tuổi thọ của vệ tinh và hỗ trợ thu gom rác không gian. Ảnh: NASA
Tàu chở hàng SpaceX Dragon, với nắp mũi mở ra, tiếp cận Trạm Vũ trụ Quốc tế để tự động kết nối vào cổng quay về không gian của mô-đun Harmony. Dragon đã chuyển khoảng 3 tấn thiết bị khoa học mới và vật tư cho phi hành đoàn, tiếp tế cho Đoàn thám hiểm 73. Ảnh: NASA
