Ngày nay, người dùng Facebook không còn kết bạn với nhau nhiều như trước. Trong vòng một thập kỷ tới, iPhone có thể không còn là vật dụng thiết yếu. Và số lượng tìm kiếm Google trên một trong những dòng điện thoại thông minh phổ biến nhất thế giới đang giảm xuống.
Đó là những thừa nhận thẳng thắn được đưa ra từ hai phiên tòa chống độc quyền riêng biệt chống lại Meta và Google – một sự thừa nhận hiếm hoi từ các lãnh đạo công nghệ rằng những sản phẩm từng đi đầu và là nền tảng của các công ty này có thể một ngày nào đó sẽ không còn phù hợp nữa.
Thung lũng Silicon luôn tự hào là nơi của sự đổi mới, thay đổi và không ngừng săn tìm “cú bùng nổ lớn tiếp theo”. Cuộc đua giành sự phù hợp là cuộc đua không có điểm dừng. Cú bùng nổ tiếp theo đó rất có thể là các thiết bị đeo mới mang tính đột phá – kính có tích hợp AI chẳng hạn – cho phép người dùng tương tác mà không cần phải loay hoay với một chiếc smartphone, và không cần phải gõ nội dung tìm kiếm chẳng hạn.
Tuy nhiên, những thừa nhận này phản ánh áp lực ngày càng lớn mà các ông lớn công nghệ đang đối mặt trước các mối đe dọa mới từ trí tuệ nhân tạo và các nền tảng mạng xã hội mới.
Ba ông lớn công nghệ này đã góp phần định hình mạng internet hiện đại trong suốt hai thập kỷ qua.
Công cụ tìm kiếm Google chiếm ưu thế vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000 nhờ hệ thống xếp hạng kết quả theo mức độ liên quan và tầm quan trọng, thay vì phân loại theo chủ đề. Còn Meta, công ty mẹ của Facebook, là nhân tố chính biến các nền tảng mạng xã hội thành một dòng tin gây nghiện với các lượt thích, bình luận và tương tác.
Thúc đẩy cả hai xu hướng đó chính là điện thoại thông minh – cho phép người dùng truy cập các dịch vụ này từ hầu như mọi nơi – kể từ năm 2007 khi Apple ra mắt chiếc iPhone đầu tiên.
Sự thành công của những sản phẩm này đã đưa Apple, Google và Meta lên đến các mức giá trị thị trường khổng lồ. Nhưng trong lời khai tại tòa, các lãnh đạo cho thấy người tiêu dùng đang dần mất hứng thú với những chức năng một thời đình đám mà Facebook và Google đã xây dựng.
Eddy Cue, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách dịch vụ của Apple, tiết lộ tuần trước rằng số lượt tìm kiếm trên thiết bị Apple bằng Google đã giảm lần đầu tiên trong tháng trước, theo Bloomberg. Những phát biểu này được đưa ra trong phiên xử chống độc quyền của Bộ Tư pháp Mỹ đối với Google.
Đây là dấu hiệu cho thấy người tiêu dùng có thể đang chuyển sang dùng chatbot AI để thực hiện một số nhiệm vụ mà công cụ tìm kiếm truyền thống từng đảm nhận. Hãng nghiên cứu thị trường Gartner năm ngoái ước tính lượng tìm kiếm trên các công cụ truyền thống sẽ giảm 25% vào năm 2026 do người tiêu dùng ngày càng chuộng các công cụ AI hơn.
Meta cũng đang chứng kiến sự thay đổi trong cách người dùng sử dụng nền tảng của họ qua việc giảm bớt các hoạt động kết bạn và chia sẻ nội dung như trước đây.
“Số lượng nội dung mà người dùng chia sẻ với bạn bè trên Facebook đã giảm xuống,” CEO Meta Mark Zuckerberg phát biểu trong phiên tòa chống độc quyền hồi tháng Tư do Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) khởi kiện. “Cả số lượng bạn bè mới mà người dùng thêm vào… cũng giảm, tôi nghĩ là vậy. Nhưng tôi không biết con số chính xác.”
Phát biểu của Zuckerberg được đưa ra trong bối cảnh nhiều nghiên cứu cho thấy Facebook đang ngày càng tụt lại phía sau các nền tảng trực tuyến khác trong mắt giới trẻ. Một báo cáo của Pew Research Center hồi tháng 12 cho thấy tỷ lệ thanh thiếu niên sử dụng Facebook đã giảm mạnh trong 10 năm qua – chỉ còn 32% cho biết họ sử dụng mạng xã hội vốn từng là “đứa con tinh thần” của Meta. Con số này chỉ còn chưa tới một nửa so với 71% vào năm 2014 và 2015. Tuy nhiên, thanh thiếu niên vẫn sử dụng Instagram khá nhiều.
Meta đã có những điều chỉnh mạnh mẽ để theo kịp xu hướng mới. Năm 2013, Facebook thất bại trong việc mua lại Snapchat, nhưng khoảng ba năm sau, họ tung ra tính năng thay thế là Instagram Stories. Năm 2020, Instagram ra mắt Reels – dòng video ngắn – để đối đầu TikTok, và Zuckerberg nói trong lời khai rằng nội dung video hiện là nơi người dùng dành phần lớn thời gian trên Facebook.
Ngay cả iPhone cũng có thể mất chỗ đứng trong vòng một thập kỷ tới, một lãnh đạo Apple nói.
“Có thể bạn sẽ không cần iPhone sau 10 năm nữa, nghe thì có vẻ điên rồ đấy,” ông Cue phát biểu trong phiên tòa xét xử Google.
Theo Tập đoàn Dữ liệu Quốc tế (IDC), iPhone của Apple hiện là thương hiệu điện thoại thông minh phổ biến thứ hai thế giới trong quý I/2025.
Nhưng Apple, cũng như nhiều ông lớn công nghệ khác, đang nỗ lực tìm kiếm bước đột phá tiếp theo.
Và câu trả lời có thể là kính thông minh sử dụng AI để phân tích thế giới xung quanh bạn nhằm thực hiện các nhiệm vụ mà không cần chạm đến điện thoại – một viễn cảnh mà Meta, Samsung và Google đã đặt cược vào.
Zuckerberg nói tại tòa rằng ông tin rằng người dùng cuối cùng sẽ tương tác với nội dung thông qua “kính thông minh và hình ảnh ba chiều (holograms)”, thay vì phải dùng đến một “hình chữ nhật phát sáng” để truy cập nền tảng kỹ thuật số.
Panos Panay, Giám đốc thiết bị và dịch vụ của Amazon, cũng không loại trừ khả năng Alexa – trợ lý ảo của Amazon – sẽ được tích hợp vào kính thông minh có gắn camera – tương tự như loại Meta đang cung cấp – trong cuộc phỏng vấn với CNN hồi tháng 2.
Apple cũng tin rằng bước tiếp theo trong điện toán sẽ là các thiết bị đeo trên mặt – minh chứng là Vision Pro trị giá 3.500 USD. Mặc dù sản phẩm này còn mang tính thử nghiệm, nhưng có thể là tiền thân cho loại kính thông minh mà các đối thủ của Apple đang nghiên cứu hoặc đã tung ra thị trường.
Đồng thời, người tiêu dùng hiện không còn nâng cấp điện thoại thường xuyên như trước, bởi các mẫu máy mới không còn thay đổi vượt bậc theo từng năm nữa.
Hiện tại, người tiêu dùng vẫn sẽ tiếp tục lướt Instagram và gõ tìm kiếm Google trên iPhone. Và sự thay đổi là điều tốt đối với các tập đoàn khổng lồ như thế này – nó cho phép họ chứng minh với Phố Wall rằng họ vẫn còn tiềm năng phát triển, đồng thời củng cố lập luận trước các nhà lập pháp rằng họ đang đối mặt với cạnh tranh khốc liệt, chứ không phải triệt hạ cạnh tranh như cáo buộc.
Tuy nhiên, điều đang thay đổi là những công ty công nghệ từng thống trị thập niên 2000 và 2010 có thể sẽ phải chiến đấu cật lực hơn nếu muốn duy trì vị thế tiên phong.
Một phụ nữ đeo kính thông minh Meta Ray-Ban tại bữa trưa trong khuôn khổ Tuần lễ Phóng viên Nhà Trắng lần thứ hai, do Mạng lưới AI Washington tổ chức ngày 25-4 tại Washington, DC. Ảnh: Getty Images
Một khách hàng thử thiết bị Vision Pro tại sự kiện ra mắt Apple Vision Pro tại cửa hàng Apple The Grove ở Los Angeles, California. Ảnh: AFP
