Kinh tế Mỹ đã suy giảm trong ba tháng đầu năm 2025 do sự gia tăng nhập khẩu khi Tổng thống Donald Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai và phát động một cuộc chiến thương mại có thể gây nhiều hệ lụy.
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), tức tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được sản xuất từ tháng 1 đến tháng 3, đã giảm ở mức 0,3% tính theo tốc độ hàng năm, theo báo cáo hôm thứ Tư của Bộ Thương mại, đã điều chỉnh theo yếu tố mùa vụ và lạm phát. Đây là quý tăng trưởng âm đầu tiên trong ba năm qua.
Các nhà kinh tế do Dow Jones khảo sát từng kỳ vọng mức tăng 0,4% sau khi GDP tăng 2,4% trong quý 4 năm 2024. Tuy nhiên, trong khoảng một ngày trở lại đây, một số nhà kinh tế Phố Wall đã điều chỉnh dự báo sang mức tăng trưởng âm, chủ yếu do nhập khẩu tăng bất ngờ khi doanh nghiệp và người tiêu dùng cố gắng né các mức thuế quan của Trump được áp dụng vào đầu tháng 4.
Thực tế, nhập khẩu đã tăng vọt 41,3% trong quý, trong đó hàng hóa tăng tới 50,9%. Nhập khẩu được tính là yếu tố trừ trong GDP, nên sự suy giảm này có thể không bị đánh giá quá tiêu cực vì xu hướng này có thể đảo ngược trong các quý sau. Nhập khẩu đã lấy đi hơn 5 điểm phần trăm khỏi chỉ số GDP danh nghĩa. Xuất khẩu tăng nhẹ 1,8%.
Tiêu dùng của người dân chậm lại và chi tiêu của chính phủ liên bang giảm mạnh cũng góp phần khiến GDP yếu, trong bối cảnh Elon Musk đang thúc đẩy cải tổ tại Bộ Hiệu quả Chính phủ.
“Có thể một phần tiêu cực này là do các doanh nghiệp gấp rút nhập hàng trước khi thuế quan tăng, nhưng không thể che giấu thực tế rằng tăng trưởng đã biến mất,” Chris Rupkey, kinh tế trưởng tại Fwdbonds, nhận định.
Chi tiêu của người tiêu dùng trong kỳ vẫn tăng, nhưng tốc độ chậm hơn. Chi tiêu tiêu dùng cá nhân tăng 1,8%, mức thấp nhất kể từ quý 2 năm 2023 và giảm so với mức tăng 4% của quý trước. Tuy nhiên, một báo cáo cho thấy chi tiêu trong tháng 3 tăng 0,7%, cao hơn mức dự báo 0,5%.
Ngoài ra, đầu tư tư nhân trong nước tăng mạnh 21,9%, chủ yếu nhờ chi tiêu cho thiết bị tăng 22,5% — có thể cũng do tác động từ thuế quan. Chi tiêu của chính phủ liên bang giảm 5,1% trong quý, làm giảm khoảng 0,33 điểm phần trăm GDP.
Báo cáo được công bố trước khi chính sách thương mại tiếp theo của Trump bước vào giai đoạn rủi ro.
Vào đầu tháng 4, tổng thống đã tuyên bố áp thuế 10% đối với tất cả các đối tác thương mại của Mỹ và một danh sách các mức thuế đối ứng đối với hàng chục quốc gia. Ngày 9 tháng 4, Trump đã tạm dừng các mức thuế này trong 90 ngày để đàm phán, nhưng đến nay vẫn chưa đạt được kết quả, dù các quan chức chính quyền cho biết một số thỏa thuận đang tiến gần.
“Không ngạc nhiên khi GDP giảm trong quý đầu tiên, chủ yếu do cán cân thương mại xấu đi khi doanh nghiệp nhập hàng ồ ạt trước khi thuế quan có hiệu lực. Con số đáng chú ý hơn đối với triển vọng tăng trưởng là tiêu dùng, và nó tăng – nhưng ở mức khá yếu,” Robert Frick, kinh tế gia của Navy Federal Credit Union, cho biết. “Đáng lo, nhưng chưa đến mức báo động, có thể do thời tiết xấu và chi tiêu dồn dập vào cuối năm trước.”
Thị trường chứng khoán tương lai giảm nhẹ sau báo cáo trong khi lợi suất trái phiếu chính phủ tăng, cả hai đều là dấu hiệu xấu.
Trong một bài đăng trên Truth Social sau báo cáo, Trump không đề cập cụ thể đến GDP, mà gọi đây là “Thị trường chứng khoán của Biden, không phải của Trump.”
“Thuế quan sẽ sớm phát huy hiệu lực, và các công ty đang chuyển về Mỹ với số lượng kỷ lục,” Trump viết. “Đất nước chúng ta sẽ bùng nổ, nhưng chúng ta cần loại bỏ ‘gánh nặng Biden’. Điều này sẽ mất thời gian, KHÔNG LIÊN QUAN GÌ ĐẾN THUẾ QUAN, chỉ là ông ta để lại số liệu xấu, nhưng khi tăng trưởng bắt đầu, nó sẽ vượt xa mọi kỳ vọng. HÃY KIÊN NHẪN!!!”
Tuy nhiên, một cựu trợ lý của Biden phản pháo gay gắt, nhấn mạnh rằng “Nền kinh tế hàng đầu thế giới đang lao vào cơn suy thoái Trump (Trumpcession).”
Cựu phát ngôn viên của Biden – ông Andrew Bates – cho rằng Trump đã được bàn giao “nền kinh tế hoạt động tốt nhất thế giới” từ tay Biden, nhưng giờ đây nước Mỹ đang “lao dốc hướng tới một cuộc suy thoái do Trump gây ra”.
“Joe Biden đã công khai cảnh báo Trump không nên tăng giá hàng hóa bằng các mức thuế quan mà ông ta từng hứa sẽ dùng để giảm giá – thứ hiện nay đang trở thành đợt tăng thuế lớn nhất đối với tầng lớp trung lưu trong lịch sử hiện đại,” Bates nói.
“Donald Trump là tổng thống duy nhất khiến một nền kinh tế đang hồi phục rơi tự do chỉ trong 100 ngày – và cũng là tổng thống duy nhất từng làm sòng bạc phá sản.”
Bates cũng nhắc lại rằng vào tháng 1 năm 2024, khi các thị trường tăng điểm, Trump từng “nhận vơ” vì không ngần ngại gọi đây là “thị trường chứng khoán của Trump” vì mọi người đánh giá Trump sẽ thắng cử.
Lạm phát cao hơn
Báo cáo đưa ra tín hiệu trái chiều cho Cục Dự trữ Liên bang (Fed) trước cuộc họp chính sách vào tuần tới. Trong khi tăng trưởng âm có thể khiến Fed xem xét cắt giảm lãi suất, thì chỉ số lạm phát lại khiến họ thận trọng hơn.
Chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE) – thước đo lạm phát ưa thích của Fed – tăng 3,6% trong quý, cao hơn nhiều so với mức 2,4% của quý trước. Loại trừ thực phẩm và năng lượng, chỉ số PCE lõi (lạm phát cơ bản) tăng 3,5%. Các quan chức Fed coi chỉ số này là thước đo tốt hơn về xu hướng dài hạn.
Bộ Thương mại sau đó cho biết chỉ số giá PCE trong tháng 3 gần như không đổi. Tỷ lệ lạm phát danh nghĩa hàng năm ở mức 2,3%, cao hơn dự báo một chút, trong khi chỉ số lõi đạt 2,6% – đúng như kỳ vọng.
Thị trường vẫn dự đoán Fed sẽ cắt giảm lãi suất tại cuộc họp tháng 6, với tổng cộng bốn lần giảm trong năm nay — cho thấy Fed có thể ưu tiên tăng trưởng kinh tế hơn là kiềm chế lạm phát.
Cũng trong ngày thứ Tư, Cục Thống kê Lao động cho biết chỉ số chi phí lao động trong quý đầu tiên tăng 0,9%, đúng như dự đoán.
Dù nền kinh tế vẫn tạo thêm việc làm và người tiêu dùng vẫn chi tiêu, nhưng báo cáo GDP làm gia tăng nguy cơ suy thoái và đặt ra nhiều thách thức hơn cho Trump khi ông đàm phán với các đối tác thương mại.
Quy tắc truyền thống để xác định suy thoái là hai quý tăng trưởng âm liên tiếp, dù Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia định nghĩa suy thoái là “sự suy giảm đáng kể trong hoạt động kinh tế diễn ra trên phạm vi rộng và kéo dài trong nhiều tháng.”
Thị trường hiện đang chờ báo cáo việc làm phi nông nghiệp sẽ công bố vào thứ Sáu. Công ty xử lý bảng lương ADP hôm thứ Tư cho biết khu vực tư nhân chỉ tuyển thêm 62.000 người trong tháng 4.
Người dân mua sắm tại một cửa hàng ở Manhattan, TP New York. Ảnh: Getty Images
Hai bài đăng của Trump, tự nhận công lao của mình vào tháng 1-2024 khi thị trường chứng khoán tăng điểm, và đổ lỗi cho Biden khi thị trường lao dốc. Nguồn: News Sky
