Các thành viên của Ủy ban An toàn Hàng không Vũ trụ của NASA (Aerospace Safety Advisory Panel – ASAP) bày tỏ “mối lo ngại sâu sắc” về sự an toàn của Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) đang già cỗi, do những vấn đề không được xử lý kéo dài và tình trạng thiếu hụt ngân sách.
Tại một cuộc họp công khai của ASAP ngày 17 tháng 4, các thành viên cảnh báo về nguy cơ gia tăng khi trạm tiến gần đến thời điểm kết thúc dự kiến vào năm 2030.
“ISS đã bước vào giai đoạn rủi ro nhất trong suốt vòng đời của nó,” ông Rich Williams, một thành viên của ủy ban, phát biểu, cho rằng các rủi ro đang “gia tăng” đối với trạm.
Một số rủi ro này là các vấn đề đã tồn tại nhiều năm qua, chẳng hạn như hiện tượng rò rỉ ở khoang trung chuyển của mô-đun Zvezda có tên là PrK. Các chuyên gia Nga và Mỹ đã điều tra các vết nứt nhỏ trong PrK suốt nhiều năm qua, nhưng vẫn chưa xác định được nguyên nhân cũng như cách khắc phục hiệu quả.
Ông Williams cho biết các quan chức NASA và Roscosmos dự kiến sẽ họp tại Moscow vào cuối tháng này để cập nhật các nỗ lực giảm thiểu rủi ro từ các vết nứt. Trong khi đó, các nhà quản lý ISS đã thực hiện các biện pháp như hạn chế việc tăng áp khoang trung chuyển, nơi kết nối cổng ghép nối với phần còn lại của trạm. “Ủy ban đã coi đây là một trong những mối lo ngại hàng đầu,” ông nói.
Một mối lo ngại khác là kế hoạch đưa ISS rời quỹ đạo, đặc biệt là nếu xảy ra trường hợp khẩn cấp trước khi trạm ngừng hoạt động theo kế hoạch, hoặc trước khi phương tiện kéo ISS rời quỹ đạo do SpaceX phát triển theo hợp đồng với NASA được bàn giao. “Nếu phải đưa ISS rời quỹ đạo trước khi phương tiện kéo được giao, nguy cơ mảnh vỡ từ trạm rơi xuống Trái đất sẽ tăng theo cấp số nhân,” ông Williams cảnh báo.
Trạm ISS hiện cũng đang đối mặt với nhiều vấn đề khác, như việc duy trì đủ phụ tùng dự phòng cho hệ thống hỗ trợ sự sống và tình trạng các chuyến tàu tiếp tế bị trì hoãn. Một ví dụ cụ thể là sự chậm trễ trong chuyến bay đầu tiên của tàu Dream Chaser do Sierra Space phát triển, hiện chưa thể sớm hơn cuối mùa hè này, hoặc việc Northrop Grumman hủy bỏ sứ mệnh NG-22 Cygnus đã lên kế hoạch vào tháng 6 do tàu vũ trụ bị hư hại trong quá trình vận chuyển.
“Bao trùm lên tất cả các rủi ro này là tình trạng thiếu hụt ngân sách lớn dành cho ISS,” ông Williams nói. “Tất cả những rủi ro này thực chất đều là hệ quả của tình trạng thiếu ngân sách và khi gộp lại, chúng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch chuyển đổi hoạt động tại quỹ đạo thấp của Trái đất.”
Ông không nêu chi tiết cụ thể về tình trạng thiếu hụt ngân sách mà ASAP nhận thấy. Trong kế hoạch hoạt động tài khóa 2024, NASA phân bổ 993 triệu USD cho hoạt động và bảo trì ISS, cùng với hơn 1,63 tỷ USD cho vận chuyển phi hành đoàn và hàng hóa. Năm 2023, NASA đã chi 1,03 tỷ USD cho hoạt động và bảo trì ISS, và 1,64 tỷ USD cho vận chuyển phi hành đoàn và hàng hóa.
Trong báo cáo thường niên năm 2024, ASAP cảnh báo rằng hoạt động của ISS có thể chịu áp lực ngân sách, từ chi phí xây dựng phương tiện kéo cho đến việc tài trợ cho các trạm vũ trụ thương mại trong tương lai. “Tuy nhiên, ủy ban cực kỳ lo ngại rằng nếu toàn bộ ngân sách hơn 1 tỷ USD dành cho cả phương tiện kéo USDV và hạ tầng phóng hỗ trợ đều được trích từ ngân sách ISS hiện tại, điều đó sẽ làm suy yếu nghiêm trọng khả năng NASA đảm bảo hoạt động bình thường và ứng phó khẩn cấp một cách an toàn trên quỹ đạo,” báo cáo nêu rõ.
“Khi một chương trình gần đến giai đoạn cuối, người ta thường cho rằng sẽ cần ít nguồn lực hơn,” ông Williams nói. “Đối với ISS, việc duy trì ngân sách và nguồn lực đầy đủ cho đến khi trạm được đưa trở lại Trái đất một cách an toàn là điều tối quan trọng.”
“Ủy ban An toàn đánh giá cao sự xuất sắc trong vận hành của chương trình ISS, nhưng vẫn vô cùng lo ngại về các rủi ro ngày càng gia tăng mà chương trình có thể đối mặt trong những năm tới,” ông kết luận.
Trạm Vũ trụ Quốc tế nhìn từ tàu Crew Dragon vào tháng 10 năm 2024. Ảnh: NASA
