Một loại tiền điện tử từng tăng vọt nhờ sự ủng hộ của Tổng thống Argentina Javier Milei trước khi sụp đổ – mất 95% giá trị chỉ trong vài giờ – là trường hợp mới nhất trong loạt meme coin được các chính trị gia hậu thuẫn đang vấp phải phản ứng dữ dội.
Tiền điện tử Libra ra mắt tại Argentina vào thứ Sáu tuần trước, sau khi cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump và vợ công bố các đồng tiền số mang tên họ chỉ ba ngày trước lễ nhậm chức của Trump vào ngày 20-1. Trước đó, Tổng thống Cộng hòa Trung Phi Faustin-Archange Touadéra cũng đã tung ra một meme coin chính thức hồi đầu tháng này.
Meme coin là các mã tiền điện tử đặt tên theo những xu hướng hoặc nhân vật nổi tiếng trên Internet. Khác với các loại tiền điện tử phổ biến như Bitcoin hay Ethereum, vốn có công nghệ blockchain mạnh mẽ và ứng dụng thực tế, meme coin chủ yếu được thúc đẩy bởi sự cường điệu, dựa vào cộng đồng và mạng xã hội hơn là giá trị nội tại hoặc tiện ích thực tế.
Trong khi hầu hết không tạo được tiếng vang, một số lại thu hút sự chú ý, như Dogecoin – đồng tiền theo chủ đề chó từng tăng giá mạnh khi tỷ phú Elon Musk bắt đầu đăng bài về nó vào năm 2020, và hiện vẫn là loại tiền điện tử lớn thứ tám.
Một số lãnh đạo trong ngành tiền số hoan nghênh khả năng thu hút nhà đầu tư mới của những đồng coin này, nhưng những người khác cho rằng các đồng tiền liên quan đến chính trị gia đang đi quá xa và có thể gây tổn hại đến nỗ lực cải thiện hình ảnh ngành công nghiệp sau nhiều bê bối.
“Đây là một chủ đề rất gây tranh cãi,” Thomas Puech, CEO của quỹ tiền số INDIGO tại Miami, cho biết. “Bạn có thể nghĩ rằng mọi sự chú ý đều là quảng bá tốt, nhưng với đồng tiền số Trump, rất nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ và người mới tham gia thị trường đã phải nhận cái kết đắng (a bad taste in their mouth).”
Meme coin, nếu thành công, thường ghi nhận mức tăng giá chóng mặt trước khi sụp đổ. Hầu hết người mua đều thua lỗ, trong khi chỉ một nhóm nhỏ nhà giao dịch và những người sáng lập thu lợi nhuận.
“Một số meme coin gần đây rõ ràng đã đi quá xa, đến mức có người đang giao dịch nội gián,” Brian Armstrong, CEO của sàn giao dịch tiền số Coinbase, bình luận trên X mà không nêu cụ thể đồng tiền nào.
Sau khi đạt đỉnh trên 70 USD chỉ hai ngày sau khi ra mắt, đồng tiền số của Trump đã lao dốc xuống khoảng 17 USD, theo dữ liệu từ CoinGecko.
Với đồng Libra – mà Milei từng quảng bá trên X – phần lớn nhà giao dịch bị thua lỗ, nhưng 34 tài khoản đã kiếm được 124,6 triệu USD, theo các nhà nghiên cứu tại Nansen. Đồng tiền này đạt đỉnh trên 4,50 USD hôm thứ Sáu, nhưng mất hơn 95% giá trị chỉ trong vài giờ sau đó.
Milei sau đó đã xóa bài đăng và phủ nhận có bất kỳ liên quan nào đến tiền điện tử này.
Một thẩm phán liên bang đang điều tra vụ ra mắt đồng Libra và sự liên quan của Milei. Chỉ số chứng khoán Argentina có giảm nhẹ nhưng nhanh chóng phục hồi sau khi nhà đầu tư đánh giá rằng bê bối này khó có khả năng dẫn đến việc luận tội Milei.
Rodolfo Andragnes, người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Bitcoin Argentina, nhận định vụ Libra là “một cơ hội bị bỏ lỡ” đối với ngành công nghiệp tiền điện tử của Argentina.
Công ty nghiên cứu tiền số Nansen cũng đồng tình: “Những gì bắt đầu bằng sự hậu thuẫn của tổng thống và mức định giá 4,5 tỷ USD đã nhanh chóng sụp đổ khi ‘người trong cuộc’ chốt lời, nhà đầu tư nhỏ lẻ bị thua lỗ và các bên ủng hộ chính rút lui,” Nansen viết trong một báo cáo.
“Tổn thất lớn nhất? Sự xói mòn lòng tin và cảm giác mệt mỏi với một đồng coin gây sốt khác sụp đổ trước khi mọi người kịp hiểu chuyện gì đang xảy ra.”
Khoảng 99 triệu USD tiền điện tử đã bị rút khỏi thị trường Libra bởi tám ví kỹ thuật số có liên hệ với người tạo ra đồng coin, theo dữ liệu blockchain.
Bê bối hay chỉ là một thí nghiệm?
Một giám đốc điều hành tiền số ít tên tuổi đứng sau đồng Libra phủ nhận cáo buộc đây là một vụ lừa đảo kiểu “rug-pull” (rút thảm).
Hayden Davis – người có trang LinkedIn hiện đã bị gỡ – trước đó tự giới thiệu là CEO của Kelsier Ventures. Trong một tuyên bố trên tài khoản X của công ty tiền số này vào Chủ nhật, ông tự mô tả là “cố vấn ra mắt” (launch advisor) của đồng Libra.
Trong cuộc phỏng vấn với YouTuber chuyên điều tra về tiền số Stephen Findeisen (biệt danh “Coffeezilla”) phát sóng hôm thứ Hai, Davis thừa nhận cũng có liên quan đến việc ra mắt $MELANIA – meme coin được Đệ nhất phu nhân Melania Trump quảng bá vào tháng trước.
Đồng MELANIA từng tăng vọt lên 13,05 USD nhưng lao dốc xuống 3,49 USD chỉ vài giờ sau đó, theo CoinGecko.
Tính đầu cơ khiến ngành tiền số mất uy tín
Các chuyên gia trong ngành lo ngại rằng bản chất đầu cơ của giao dịch meme coin có thể làm suy yếu nỗ lực giúp tiền điện tử trở thành một lĩnh vực nghiêm túc hơn.
Tuy nhiên, những người tạo ra chúng lại có quan điểm khác.
Tổng thống Cộng hòa Trung Phi cho rằng đồng tiền số của nước này là “một thử nghiệm nhằm đoàn kết người dân, hỗ trợ phát triển quốc gia và đưa đất nước lên bản đồ thế giới.”
Trang web quảng bá đồng Libra tuyên bố nó sẽ “huy động nguồn tài trợ” để thúc đẩy tăng trưởng tại Argentina.
Trong khi đó, đồng tiền số của Trump đã bị các cố vấn đạo đức cảnh báo rằng nó có thể tạo ra xung đột lợi ích mới, vì chính quyền của ông sẽ điều chỉnh một ngành mà ông có cổ phần thông qua đồng tiền số này.
Trump từng cam kết sẽ chuyển tài sản của mình vào một quỹ tín thác do các con ông quản lý khi nhậm chức Tổng thống Mỹ.
Tổng vốn hóa thị trường của meme coin hiện ở mức 68,3 tỷ USD, giảm mạnh so với mức đỉnh 127,3 tỷ USD vào tháng 6-2024, theo CoinMarketCap.
“Không thể đánh giá meme coin như một khoản đầu tư hợp lý vì bản thân nó không mang tính hợp lý,” Puech nói, đồng thời cho biết quỹ INDIGO chỉ dành một phần “rất nhỏ” tiền vào meme coin.
“Đây là trò chơi chuyền khoai nóng (game of hot potato), và bạn cần đảm bảo không phải là người cầm nó cuối cùng – nếu không, bạn sẽ bị bỏng tay.”
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump bắt tay Tổng thống Argentina Javier Milei tại buổi dạ tiệc ở Mar-A-Lago, Palm Beach, Florida, Mỹ. Ảnh: Reuters
