Tòa phúc thẩm chặn sắc lệnh của Trump về quyền công dân theo nơi sinh

Một tòa phúc thẩm sẽ không cho phép chính quyền Trump chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh đối với một số trẻ em là con của người nhập cư, một phán quyết có thể đẩy vấn đề này lên Tòa án Tối cao nếu chính quyền Trump tiếp tục theo đuổi vụ việc.

Hôm thứ Tư, Tòa phúc thẩm Khu vực 9 của Mỹ đã từ chối yêu cầu khẩn cấp từ Bộ Tư pháp, đề nghị hủy bỏ lệnh ngăn chặn của một thẩm phán liên bang ở Seattle đối với sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Donald Trump. Trước đó, thẩm phán này cho rằng sắc lệnh vi phạm Hiến pháp Mỹ (ran afoul of the Constitution).

Hội đồng gồm ba thẩm phán của Tòa Khu vực 9—bao gồm một thẩm phán do Trump bổ nhiệm, một thẩm phán do Jimmy Carter bổ nhiệm, và một thẩm phán do George W. Bush bổ nhiệm—đã quyết định rằng vụ kiện sẽ tiếp tục được xem xét kỹ lưỡng hơn tại tòa án của họ, với phiên tranh luận dự kiến diễn ra vào tháng 6.

Vụ kiện tại tòa phúc thẩm ở San Francisco là một trong nhiều thách thức pháp lý lớn đối với chính sách này và là vụ đầu tiên được một hội đồng phúc thẩm xem xét.

Trong hồ sơ trình lên tòa, Bộ Tư pháp lập luận rằng sắc lệnh hành pháp về quyền công dân theo nơi sinh là “một phần quan trọng trong nỗ lực rộng lớn hơn của Tổng thống Trump nhằm cải cách hệ thống nhập cư của Mỹ và giải quyết cuộc khủng hoảng đang diễn ra tại biên giới phía nam.”

Trong nhiều thập kỷ qua, theo một tu chính án Hiến pháp năm 1868 và một đạo luật có từ trước đó, bất kỳ ai sinh ra trên lãnh thổ Mỹ đều được cấp quyền công dân, bất kể tình trạng nhập cư của cha mẹ họ. Trump đang tìm cách chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh đối với những trẻ em có cha mẹ là người nhập cư không có giấy tờ hợp pháp hoặc đang cư trú hợp pháp tại Mỹ theo diện thị thực tạm thời.

Vụ kiện tại Tòa Khu vực 9 bắt nguồn từ một đơn kiện do tổng chưởng lý của bốn bang do đảng Dân chủ lãnh đạo, đứng đầu là bang Washington, đệ trình. Trong hồ sơ, họ bác bỏ lập luận của Bộ Tư pháp, vốn muốn đặt tranh chấp này trong quyền hạn của tổng thống trong lĩnh vực nhập cư.

“Đây không phải là một vụ kiện về ‘nhập cư,’” họ viết. “Đây là vấn đề về quyền công dân, vốn được Tu chính án thứ 14 và đạo luật liên bang đặt ngoài tầm kiểm soát của tổng thống, không cho phép ông ta điều kiện hóa hay từ chối.”

Phần lớn hội đồng thẩm phán của Tòa Khu vực 9 cho rằng chính quyền Trump đã thất bại trong giai đoạn khẩn cấp này vì không chứng minh được rằng họ có khả năng thắng kiện.

Thẩm phán Danielle Forrest, người được Trump bổ nhiệm, đã viết một ý kiến đồng tình (concurrence) nhưng nhấn mạnh rằng bà không đưa ra quan điểm về lập luận pháp lý cơ bản. Thay vào đó, bà bỏ phiếu chống lại chính quyền Trump vì họ không chứng minh được rằng có một “tình huống khẩn cấp” cần tòa can thiệp ngay lập tức.

“Quyết định các vấn đề quan trọng chỉ trong vòng một tuần là đi ngược lại quá trình ra quyết định thông thường của chúng ta,” bà viết. “Chúng ta không nên thực hiện nhiệm vụ này trừ khi hoàn cảnh bắt buộc. Nhưng trong vụ kiện này, điều đó không xảy ra.”

Tổng thống Trump ký một tài liệu tại Phòng Bầu dục ở Nhà Trắng. Ảnh: Reuters