Tại trung tâm hội nghị ngút tầm mắt (cavernous) này ở Vancouver, Canada, đằng sau những tấm poster đầy các phép toán hoặc trong các cuộc trò chuyện sôi nổi là một sự kiện có thể tạo ra đột phá cho trí tuệ nhân tạo (AI). Liền kề ngay đó là một sự kiện cũng đang gây chấn động cho thành phố này: buổi trình diễn của ca sĩ Swift Taylor.
Trong một bài viết mang tựa đề “Khi AI cạnh tranh với Taylor Swift trong cơn sốt vé ở thành phố” (When AI vies with Taylor Swift as the hot ticket in town), hãng tin Reuters đã khắc họa một hội nghị tầm cỡ về AI thu hút hàng chục ngàn những con người có chuyên môn, đang hăm hở gia nhập vào một cuộc cách mạng công nghệ đang thay đổi thế giới một cách mạnh mẽ.
Trong khi đó, ở ngoài kia, hàng trăm ngàn khán giả cuồng nhiệt cũng đang say mê theo dõi, thưởng thức một sự kiện âm nhạc tầm cỡ, và thậm chí ồn ào hơn.
Theo Reuters, hơn 16.000 nhà khoa học máy tính và những người đam mê đã tập trung tại British Columbia trong tuần qua để tham dự NeurIPS, hay Hội nghị về Hệ thống Xử lý Thông tin Thần kinh từ ngày 10-12 đến 15-12, sự kiện thường niên lớn nhất của AI.
Từng là những bộ óc làm việc trong bóng tối, những nhà khoa học AI xuất sắc nhất đã tụ hội tại sự kiện này từ năm 1987, ban đầu tổ chức ở Denver, sau đó là Vancouver và các thành phố khác. Trong vài năm trở lại đây, họ đã nổi lên như những “hiện tượng” trong ngành, góp phần định hình tương lai của công nghệ và nền kinh tế toàn cầu.
Reuters mượn từ rock stars khi mô tả hội nghị: Các “ngôi sao” trong lĩnh vực này đã chia sẻ với những nhà nghiên cứu trẻ trong hội trường triển lãm về tầm nhìn của họ đối với tương lai AI. “Càng có khả năng suy luận, AI càng trở nên khó lường,” Ilya Sutskever, cựu Giám đốc Khoa học của OpenAI, phát biểu.
“Chiếc thang mới để leo lên,” giáo sư Fei-Fei Li từ Đại học Stanford nói, “là chiếc thang 3D, thứ tôi gọi là trí tuệ không gian.” Bà so sánh việc chỉ dựa vào dữ liệu 2D từ internet thì cũng giống như đang xây dựng AI cho một “trái đất phẳng.”
Hội nghị này giờ đây không còn giống một buổi gặp mặt nhỏ như nhiều thập kỷ trước, khi những người tiên phong trong ngành thường là những con người lạc lõng (outliers), chỉ tụ họp tại quán bar khách sạn. Hiện tại, nó đã trở thành mảnh đất màu mỡ để các công ty quảng bá sản phẩm và chiêu mộ học giả vào những công việc đầy hứa hẹn. CEO của Meta, Mark Zuckerberg, từng xuất hiện tại một sự kiện thường niên này vào năm 2013, theo lời kể của các đại biểu.
Năm nay, những công ty lớn như Meta và Microsoft đã công bố tin tức AI trùng với sự kiện này. Lượng người tham dự đông đến mức NeurIPS phải khai mạc muộn một ngày so với thường lệ để tránh cảnh các nhà khoa học AI tranh giành phòng khách sạn (fight for hotel rooms) với khán giả của buổi hòa nhạc Taylor Swift.
Các nhà khoa học đạt giải Nobel dự báo trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) – vừa là cơ hội đột phá lớn đối với con người và nền kinh tế toàn cầu, vừa là mối nguy diệt vong đối với nhân loại – có thể xuất hiện sớm hơn nhiều so với suy nghĩ của phần lớn mọi người. Đến thứ Sáu, 13-12, khi sự kiện còn hai ngày nữa mới kết thúc, ba trong bốn bồn tiểu ở nhà vệ sinh nam gần lối vào chính đã bị hỏng, phủ kín trong nhựa do sử dụng quá tải.
Những bước nhảy
Những người kỳ cựu của hội nghị, như “cha đỡ đầu AI” Yann LeCun, hồi tưởng về một thời đã qua (bygone era). Khi đó, chỉ vài trăm học giả – hầu như đều là những gương mặt quen thuộc – trưng bày poster về các chủ đề như thống kê Bayesian và tranh luận đến tận khuya ở khách sạn Hyatt tại Vancouver.
LeCun, hiện là Giám đốc Khoa học AI của Meta, chia sẻ với báo giới rằng giờ đây ông không thể thong dong ngắm nhìn các poster này nữa vì cứ mỗi bước đi lại có người xin chụp ảnh selfie cùng.
Tiền bạc đã làm thay đổi thời kỳ giản dị đó. Các nhà đầu tư mạo hiểm và các quỹ đầu tư đã đổ xô đến sự kiện học thuật này, với một số công ty như NEA và Greylock lần đầu tổ chức các bữa tiệc sau hội nghị.
Nếu năm 2006 chỉ có 9 nhà tài trợ thì năm nay con số này đã vượt quá 120, theo trang web của NeurIPS. Một hạng tài trợ mới, “kim cương,” đã xuất hiện vào năm 2022 – thời điểm mà một số đại biểu coi là đỉnh cao của sự phấn khích (euphoria peak). OpenAI đã ra mắt ChatGPT ngay trong thời gian diễn ra hội nghị năm đó.
Tại gian hàng của nhà tài trợ kim cương Google DeepMind, Giám đốc Khoa học Jeff Dean đã cảm ơn người nghe vì đã “chịu khó đeo tai nghe kỳ lạ” để có thể nghe rõ lời ông trong tiếng ồn ào của hội trường triển lãm.
Số lượng bài nghiên cứu được chấp nhận tại hội nghị năm nay đã tăng gấp 10 lần so với một thập kỷ trước. David Ha, đồng sáng lập startup Sakana AI, nhận xét có sự gia tăng mạnh mẽ về các giải pháp tính toán thời gian thử nghiệm nhằm giảm chi phí khổng lồ và các trục trặc kỹ thuật khi mô hình AI ngày càng mở rộng.
Hanna Wallach từ Microsoft Research cho biết việc cải thiện các phương pháp đánh giá AI và khoa học đo lường là trọng tâm lớn hơn trong năm nay. Một bài nghiên cứu nổi bật đã đề xuất mô hình AI có khả năng dự đoán hình ảnh với độ phân giải cao hơn theo cách lặp đi lặp lại. ByteDance, công ty mẹ của TikTok, được cho là đã kiện một tác giả của bài báo này, người từng là thực tập sinh của họ.
Một bé gái 10 tuổi tên Harini Shravan từ Ấn Độ là người trẻ nhất có bài nghiên cứu được chấp nhận tại NeurIPS. Cô bé đã sử dụng công cụ AI để biến một câu chuyện 3.000 năm tuổi thành một vở nhạc kịch.
AI “so sánh” với Eras Tour
Sẽ là hết sức khập khiễng nếu so sánh sự bùng nổ của AI với chuyến lưu diễn âm nhạc của siêu sao Taylor Swift, có chăng là vì hai sự kiễn diễn ra gần như cùng một thời điểm, và gần địa điểm với nhau.
Tuy nhiên, ở một hệ quy chiếu khác, trong khi AI là một hiện tượng làm thay đổi bức tranh kinh tế toàn cầu, thì Taylor Swift cũng làm thay đổi bức tranh văn hóa, và ở một chừng mực nào đó là tạo ra cú hích kinh tế đáng kể, cho dù chỉ ở tầm mức các địa phương nơi tour diễn đi qua.
Trong một bài viết, trang MSN đưa các số liệu để chứng minh sức ảnh hưởng kinh tế của siêu sao ca nhạc này. “Nếu bạn nghĩ sức hút của Taylor Swift đã mang lại cú hích cho nền kinh tế của tỉnh British Columbia của Canada, thì bạn đã đúng,” bài viết mở đầu.
Sau khi tour diễn Eras Tour của Taylor Swift khép lại tuần trước tại Vancouver, công ty xử lý thanh toán Moneris đã công bố dữ liệu cho thấy trung tâm Vancouver chứng kiến mức tăng chi tiêu lên đến 154% trong thời gian các buổi biểu diễn diễn ra.
Dữ liệu của Moneris cho thấy mức chi tiêu trong các đêm diễn của Swift gần đạt đến mức đỉnh điểm như kỳ Thế vận hội mùa đông Vancouver 2010.
Các cửa hàng quần áo ghi nhận mức tăng 923% doanh số bán hàng, trong khi doanh số mỹ phẩm tăng 529%. Các cửa hàng tạp hóa cũng chứng kiến mức tăng 178% khối lượng bán hàng.
Chi tiêu từ khách nước ngoài tăng 97%, trong đó du khách Mỹ đóng góp 83% vào tổng số này. Các khách sạn ghi nhận mức chi tiêu tăng 145% từ du khách ngoài Canada. Ngành dịch vụ ăn uống cũng đạt kết quả khả quan với mức chi tiêu tại nhà hàng tăng 135% và doanh số bán hàng tại các cửa hàng thức ăn nhanh tăng 151%, theo dữ liệu của Moneris.
“Khi chặng cuối cùng của Eras Tour khép lại tại Vancouver, nó đã để lại một tác động đáng kinh ngạc đối với các doanh nghiệp trong thành phố,” ông Sean McCormick, Phó Chủ tịch Phát triển Kinh doanh và Dịch vụ Dữ liệu, phát biểu trong một thông cáo, theo trang MSN.
“Dữ liệu của Moneris cho thấy mức chi tiêu tăng 154% trong ba ngày diễn ra sự kiện, mang lại cú hích kinh tế có thể so sánh với các sự kiện lớn hơn và kéo dài hơn. Tour diễn đã mang đến nguồn năng lượng đáng kinh ngạc (incredible energy) cho Vancouver, thúc đẩy tăng trưởng và tạo ra cơ hội ý nghĩa cho các doanh nghiệp địa phương trên nhiều lĩnh vực.”
Trang web https://people.com cũng nhận định: Nữ ca sĩ từng 14 lần giành giải Grammy đã kết thúc chuyến lưu diễn Eras Tour vào Chủ nhật, ngày 8-12 tại sân vận động BC Place ở Vancouver, khép lại một chuỗi buổi biểu diễn phá vỡ mọi kỷ lục và làm thay đổi mãi mãi bức tranh văn hóa (cultural landscape).
Khi bước lên sân khấu, Swift liên tục gửi lời cảm ơn đến người hâm mộ vì đã biến Eras Tour trở nên điều đáng kinh ngạc đến vậy.
“Tôi muốn cảm ơn từng người trong số các bạn vì đã là một phần của chương đáng kinh ngạc nhất trong cuộc đời tôi từ trước đến nay — Eras Tour yêu dấu của tôi,” cô nói trong một video được chia sẻ trên X trước khi trình diễn ca khúc cuối cùng, “Karma”.
Trước đó, trong bài phát biểu cuối cùng của màn trình diễn “Lover”, nữ ca sĩ chia sẻ: “Chúng ta đã đi khắp thế giới… chúng ta đã có vô vàn những chuyến phiêu lưu. Đây là điều thú vị, mạnh mẽ, bùng nổ, mãnh liệt và đầy thách thức nhất mà tôi từng làm trong suốt cuộc đời mình,” theo một video khác được đăng tải bởi trang người hâm mộ trên X.
“Chúng ta đã biểu diễn cho hơn 10 triệu người trong chuyến lưu diễn này,” Swift nói thêm.
Theo tờ New York Times, Eras Tour đã bán được tổng cộng 2.077.618.725 USD tiền vé, vâng, hơn 2 tỷ USD tiền vé. Tờ báo này khẳng định rằng con số đó “gấp đôi doanh thu từ vé của bất kỳ chuyến lưu diễn nào khác trong lịch sử,” dựa trên dữ liệu từ công ty sản xuất của nữ ca sĩ, Taylor Swift Touring.
Hẳn là hội nghị AI nêu trên không thể so sánh về doanh thu hàng tỷ USD như sự kiện Eras Tour của Swift Taylor; và hẳn là một hội nghị dù quan trọng đến mấy cũng khó có thể thu hút sự tham dự của hàng trăm ngàn người như một sự kiện âm nhạc tầm cỡ, nhưng rõ ràng AI không phải được tạo ra để cạnh tranh với âm nhạc, hay bất cứ lĩnh vực cụ thể nào của đời sống. Nó được tạo ra để thay đổi cuộc sống, ngay cả trong lĩnh vực âm nhạc, như trường hợp của cô bé 10 tuổi tên Harini Shravan từ Ấn Độ, người đã sử dụng công cụ AI để biến một câu chuyện 3.000 năm tuổi thành một vở nhạc kịch nêu trong bài viết.
Cho dù Hội nghị về Hệ thống Xử lý Thông tin Thần kinh tại Vancouver đã phải lùi lại một ngày để nhường chỗ cho Eras Tour, như tường thuật của Reuters, thì AI vẫn đã và đang tạo ra “cơn sốt vé”, không phải trong ngắn hạn như một sự kiện âm nhạc, mà là một hành trình dài hạn, hành trình làm thay đổi sâu sắc cuộc sống con người.
Taylor Swift trình diễn tại Vancouver ngày 6-12-2024. Ảnh: Getty
Nhà khoa học AI Ilya Sutskever phát biểu tại hội nghị NeurIPS ở Vancouver, British Columbia, Canada ngày 13-12-2024. Ảnh: Reuters
