Thiện nguyện kiểu mới về khoa học, giáo dục
Trọng tâm nỗ lực từ thiện của Priscilla Chan và Mark Zuckerberg – chủ Facebook – là Sáng kiến Chan Zuckerberg (CZI), ra đời năm 2015 với mục tiêu “nâng cao tiềm năng con người và thúc đẩy sự bình đẳng.” ( “Advancing human potential and promoting equality.”)
Priscilla Chan và Mark Zuckerberg là cặp đôi quyền lực không chỉ trong lĩnh vực công nghệ mà còn cả trong lĩnh vực thiện nguyện. Với khối tài sản lên tới 165 tỷ đô la Mỹ, họ đã cam kết đóng góp trước mắt 4,5 tỷ đô la Mỹ cho thiện nguyện, chủ yếu tập trung vào khoa học và giáo dục. So với tài sản khổng lồ của họ, con số này gây ra không ít tranh cãi. Hơn nữa, khác với nhũng tổ chức từ thiện truyền thống, CZI của họ hoạt động như công ty trách nhiệm hữu hạn – a limited liability company (LLC), hoạt động cả về đầu tư vì lợi nhuận. (profit-driven investment.)
Khoa học và đột phá
Cam kết của Chan và Zuckerberg trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học được thể hiện qua việc họ đặt mục tiêu giúp chữa trị và phòng ngừa hầu hết các loại bệnh tật vào cuối thế kỷ này. CZI đã đầu tư hơn 3 tỷ đô la Mỹ vào các sáng kiến khoa học (scientific initiatives). Chẳng hạn như vào Chan Zuckerberg Biohub, một trung tâm nghiên cứu quy tụ các nhà khoa học hàng đầu từ Đại học Stanford, UCSF, và UC Berkeley. Trung tâm tập trung phát triển các công nghệ hỗ trợ nghiên cứu y học và chữa bệnh, thể hiện tầm nhìn liên ngành của CZI.
Ngoài Biohub, CZI còn tài trợ cho các dự án như Bản đồ Tế bào con người (Human Cell Atlas), nhằm tìm ra các liệu pháp điều trị mới, mang tính cách mạng trong y học.
Giáo dục là trụ cột quan trọng thứ hai trong hoạt động thiện nguyện của chủ Facebook và vợ mình. Chan và Zuckerberg cho biết họ tin rằng giáo dục là chìa khóa mở ra các cơ hội. (Đây là niềm tin được nuôi dưỡng từ kinh nghiệm cá nhân của Chan, người đầu tiên trong gia đình tốt nghiệp đại học.) Cả hai đã đầu tư mạnh cho việc học tập cá nhân hóa, một phương pháp giáo dục điều chỉnh theo nhu cầu của từng người học.
CZI đã tài trợ khá nhiều cho Summit Public Schools, một mạng lưới trường bán công tiên phong trong học tập cá nhân hóa. Mô hình này, kết hợp công nghệ với phương pháp giảng dạy sáng tạo, đã được áp dụng rộng rãi tại Mỹ nhờ sự hỗ trợ của CZI.
Tài sản và thiện nguyện
Chan cùng Zuckerberg còn cung cấp tiền cho cải cách giáo dục, tài trợ nghiên cứu phương pháp giảng dạy và hỗ trợ việc đào tạo giáo viên. Họ nhắm tới cải thiện kết quả giáo dục của từng học sinh, tái cơ cấu hệ thống giáo dục để làm cho giáo dục được công bằng và hiệu quả hơn.
Mặc dù đóng góp đáng kể, số tiền bỏ ra để làm công tác thiện nguyện của Chan và Zuckerberg chỉ chiếm một phần nhỏ tổng tài sản đang tiếp tục phình to ra của họ. Cấu trúc doanh nghiệp (LLC) của CZI cũng gây tranh cãi vì thiếu tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Những người chỉ trích lo ngại về cách ra quyết định của CZI và khả năng giám sát của công chúng. Tuy nhiên, những người ủng hộ cho rằng LLC cho phép CZI linh hoạt và sáng tạo hơn trong hoạt động từ thiện.
Thật ra, hồi tháng 12 năm 2012, Chan và Zuckerberg từng cho biết họ sẽ mở rộng hoạt động thiện nguyện trong tương lai, với kế hoạch quyên góp 99% cổ phần Facebook của họ, mà hiện giờ đã lên đến 165 tỷ đô la Mỹ. Đây là một trong những cam kết lớn nhất lịch sử bên cạnh các cam kết của những nhà từ thiện tỷ phú khác như Bill Gates và Warren Buffett. Nhờ nguồn lực và tầm nhìn, Chan và Zuckerberg hoàn toàn có khả năng tạo ra tác động lớn hơn nữa đến tương lai của việc nghiên cứu, giáo dục và xã hội.
Tuy nhiên, chuyện này cũng đặt ra nhiều thách thức. Khi tài sản của họ tăng lên, cặp đôi Chan – Zuckerberg của Facebook sẽ phải đối mặt với áp lực tìm kiếm sự cân bằng giữa sự linh hoạt với trách nhiệm giải trình. Nhưng liệu họ có thể thực hiện đầy đủ được chuyện trên hay không vẫn còn là một câu hỏi chưa lời giải.
𝘈̉𝘯𝘩: 𝘊𝘢̣̆𝘱 đ𝘰̂𝘪 𝘊𝘩𝘢𝘯 – 𝘡𝘶𝘤𝘬𝘦𝘳𝘣𝘦𝘳𝘨. 𝘏𝘪𝘦̣̂𝘯 𝘯𝘢𝘺, 𝘍𝘢𝘤𝘦𝘣𝘰𝘰𝘬 𝘤𝘰́ 𝘬𝘩𝘰𝘢̉𝘯𝘨 3 𝘵𝘺̉ 𝘯𝘨𝘶̛𝘰̛̀𝘪 𝘥𝘶̀𝘯𝘨
