Những nghi ngờ kéo dài về triển vọng kinh tế của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang bắt đầu thu hút sự chú ý của các tổ chức tài chính, khi họ lên tiếng cảnh báo trong tuần này về khả năng xuất hiện một “bong bóng đầu tư AI.”
Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) hôm thứ Tư cho biết giá cổ phiếu công nghệ được thổi phồng nhờ cơn sốt AI có thể sụp đổ bất ngờ.
“Nguy cơ điều chỉnh mạnh trên thị trường đã gia tăng,” BoE cảnh báo.
Chỉ vài giờ sau đó, Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva cũng đưa ra lời cảnh báo tương tự.
Bà cho biết giá cổ phiếu toàn cầu đang tăng mạnh, được “thúc đẩy bởi sự lạc quan về tiềm năng nâng cao năng suất của AI.” Tuy nhiên, “điều kiện tài chính có thể đảo chiều đột ngột,” bà nói trong một bài phát biểu trước thềm cuộc họp thường niên của IMF tại Washington vào tuần tới.
Dấu hiệu của bong bóng
Theo Adam Slater, chuyên gia kinh tế trưởng tại Oxford Economics, có “một vài triệu chứng tiềm tàng của bong bóng” trên thị trường hiện nay — bao gồm: giá cổ phiếu công nghệ tăng nhanh, tỷ trọng cổ phiếu công nghệ trong S&P 500 lên tới 40%, định giá bị “kéo giãn” vượt xa giá trị thực, và sự lạc quan cực độ đối với công nghệ AI, dù còn “rất nhiều bất định về kết quả cuối cùng.”
Những dự báo lạc quan nhất cho rằng AI tạo sinh có thể biến đổi nền kinh tế, mang lại mức tăng năng suất chưa từng thấy kể từ sau Thế chiến II. Tuy nhiên, ở mức khiêm tốn hơn, nhà kinh tế Daron Acemoglu (ĐH MIT) dự đoán năng suất Mỹ chỉ tăng khoảng 0,7% trong một thập kỷ nhờ AI.
“Chúng ta đang đối mặt với một khoảng dự báo cực kỳ rộng,” Slater nói. “Không ai thật sự biết chuyện này sẽ kết thúc ở đâu.”
Nghi ngờ giá trị của các “ông lớn” AI
Các nhà đầu tư đang theo dõi sát sao chuỗi thỏa thuận phức tạp giữa những công ty hàng đầu như OpenAI – nhà phát triển ChatGPT – và các hãng sản xuất chip như Nvidia, AMD, cũng như Oracle.
Dù chưa có lợi nhuận, OpenAI hiện là startup giá trị nhất thế giới, được định giá 500 tỷ USD. Gần đây, công ty đã ký các thỏa thuận lớn với nhà sản xuất chip Nvidia — công ty niêm yết có giá trị cao nhất thế giới — và đối thủ AMD, cùng một thỏa thuận trị giá 300 tỷ USD với tập đoàn công nghệ Oracle để xây dựng các trung tâm dữ liệu trong tương lai.
Ngân hàng Trung ương Anh không nêu tên cụ thể công ty nào, nhưng cảnh báo rằng định giá cổ phiếu công nghệ, đặc biệt là các doanh nghiệp tập trung vào AI, “đang ở mức cao nhất kể từ đỉnh bong bóng dotcom năm 2000” – thời điểm sau đó thị trường sụp đổ và kéo theo suy thoái kinh tế.
BoE cũng liệt kê các rủi ro tiềm ẩn, như thiếu điện, dữ liệu hoặc chip, có thể làm chậm tiến độ AI, hay những thay đổi công nghệ khiến các hạ tầng AI hiện tại trở nên lỗi thời.
IMF cho rằng giá cổ phiếu hiện nay “đang tiến gần mức hưng phấn như thời Internet 25 năm trước.” Nếu thị trường điều chỉnh mạnh, “điều kiện tài chính thắt chặt có thể kéo giảm tăng trưởng toàn cầu,” bà Georgieva cảnh báo.
Các lãnh đạo công nghệ nói gì?
Giới công nghệ tỏ ra bình tĩnh hơn.
Nhà sáng lập Amazon Jeff Bezos cho rằng cơn sốt AI hiện nay là “bong bóng công nghiệp,” không phải bong bóng tài chính, và “dù có nổ tung, nó vẫn mang lại lợi ích cho xã hội.”
“Khi bụi lắng xuống, xã hội được hưởng lợi từ những phát minh còn trụ lại,” Bezos nói tại một hội nghị công nghệ ở Ý, so sánh tình hình AI hiện nay với bong bóng công nghệ sinh học thập niên 1990 – thời kỳ tạo ra nhiều loại thuốc cứu người.
Bezos thừa nhận cơn sốt AI đang đổ một lượng tiền khổng lồ vào các ý tưởng mới, nhưng cũng khiến nhà đầu tư khó phân biệt giữa “ý tưởng tốt và tệ.”
“Công ty nào cũng được rót vốn, dù ý tưởng đó tốt hay dở. Và giữa làn sóng phấn khích này, các nhà đầu tư rất khó phân biệt đâu là ý tưởng tốt, đâu là ý tưởng tồi — và có lẽ điều đó cũng đang xảy ra ngày nay,” ông nói.
Trong khi đó, Sam Altman, CEO của OpenAI, thừa nhận tại một chuyến thăm trung tâm dữ liệu ở Texas rằng sẽ có “những quyết định đầu tư ngu ngốc”, song ông tin tưởng AI sẽ mang lại tăng trưởng kinh tế chưa từng có, cùng với đột phá khoa học và những cách thể hiện sáng tạo mới.
Giám đốc điều hành mảng ứng dụng của OpenAI, bà Fidji Simo, đã bác bỏ lo ngại rằng làn sóng đầu tư khổng lồ hiện nay vào trí tuệ nhân tạo (AI) là dấu hiệu của một bong bóng kinh tế, và cho rằng đây là “bình thường mới” được thúc đẩy bởi nhu cầu toàn cầu ngày càng tăng đối với năng lực điện toán.
Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên kể từ khi đảm nhận vai trò lãnh đạo bộ phận ứng dụng của OpenAI – đơn vị phụ trách các sản phẩm như ChatGPT – bà Simo nói với AFP rằng việc mở rộng nhanh chóng các trung tâm dữ liệu và hạ tầng chip AI là điều thiết yếu để đáp ứng nhu cầu của người dùng, chứ không phải là biểu hiện của sự đầu cơ.
“Tôi đang chứng kiến một làn sóng đầu tư khổng lồ vào năng lực điện toán,” bà nói. “Nhu cầu cao hơn nhiều so với khả năng đáp ứng của chúng tôi. Vì vậy, tôi không coi đây là bong bóng – mà là một bình thường mới. Thế giới sẽ sớm nhận ra rằng năng lực điện toán là tài nguyên chiến lược quan trọng nhất.”
Còn Jensen Huang, CEO của Nvidia, nói trên CNBC rằng dù OpenAI hiện chưa có đủ tiền mua chip, doanh thu của họ “đang tăng theo cấp số nhân.” Ông tin rằng các hệ thống AI đang chuyển từ chatbot đơn giản sang mô hình có khả năng suy luận cấp cao, có thể nghiên cứu và tạo ra câu trả lời hữu ích hơn nhiều.
Các công ty AI đang nỗ lực phát triển “AI agent” – hệ thống có thể thực hiện công việc thay người dùng, như lập trình hay xử lý tác vụ trên máy tính. Nhưng theo nhà phân tích Sudha Maheshwari (Forrester), làn sóng đầu tư mù quáng này có thể sớm hạ nhiệt:
“Mọi bong bóng rồi cũng vỡ. Năm 2026, AI sẽ mất đi ánh hào quang, thay vương miện bằng chiếc mũ bảo hộ,” bà viết trong báo cáo ngày thứ Tư.
Lối vào một khu phức hợp trung tâm dữ liệu Stargate ở Texas. Ảnh: AP
