Ba tập đoàn không gian Airbus, Thales và Leonardo đang tiến gần tới việc đạt thỏa thuận sáp nhập mảng kinh doanh không gian của họ, nhằm tạo ra một “nhà vô địch châu Âu” có khả năng cạnh tranh trong thị trường đang bị SpaceX làm chao đảo.
Hội đồng quản trị của Leonardo đã nhóm họp vào chiều thứ Ba, trở thành công ty cuối cùng trong ba bên phê chuẩn cấu trúc được đề xuất, theo những nguồn tin thân cận với cuộc thảo luận. Thông báo chính thức dự kiến sẽ được công bố sớm, song có thể bị hoãn lại vì một số vấn đề kỹ thuật vẫn đang được hoàn thiện.
Theo kế hoạch, Airbus (liên doanh Pháp–Đức) sẽ sở hữu 35% cổ phần, còn hai công ty kia – Thales và Leonardo – mỗi bên nắm 32,5%, theo hai nguồn tin am hiểu thỏa thuận. Một phần của thỏa thuận bao gồm việc Airbus sẽ nhận khoản bồi thường từ các đối tác mới để giới hạn tỷ lệ sở hữu ở mức 35%, dù doanh nghiệp này đóng góp khoảng một nửa tổng doanh thu của liên minh.
Tập đoàn mới sẽ có gần 30 cơ sở trên khắp châu Âu, sử dụng hơn 25.000 lao động và đạt doanh thu khoảng 6,5 tỷ euro mỗi năm.
Các công ty dự kiến xác nhận rằng trước mắt sẽ không có việc cắt giảm nhân sự hay đóng cửa cơ sở nào, như Financial Times từng đưa tin hồi tháng 6. Tuy nhiên, họ sẽ nhấn mạnh tiềm năng nâng cao hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhờ việc hợp nhất các hoạt động sản xuất vệ tinh, hệ thống và linh kiện thám hiểm không gian, cũng như các dịch vụ vệ tinh. Tuy nhiên, về lâu dài, việc sắp xếp lại nhân sự và cơ sở là điều khó tránh khỏi.
Airbus cho biết đang có “các cuộc thảo luận mang tính xây dựng với các đối tác” nhưng từ chối bình luận thêm.
Thales nói chưa đạt được thỏa thuận ở giai đoạn này: “Chúng tôi vẫn đang tiếp tục làm việc. Bất kỳ bình luận thêm nào đều sẽ là quá sớm.” Leonardo cũng từ chối bình luận.
Thỏa thuận này là kết quả của hơn một năm đàm phán, từng nhiều lần đình trệ do bất đồng về quản trị, phân chia công việc và tỷ lệ sở hữu cổ phần. Liên doanh mới vẫn cần được Ủy ban châu Âu phê duyệt, song được cho là sẽ được ủng hộ do đáp ứng mục tiêu tạo ra một “nhà vô địch không gian” cạnh tranh hơn.
Thời điểm đạt thỏa thuận, được Reuters tiết lộ đầu tiên, diễn ra khi châu Âu đang vật lộn để ứng phó với sự bùng nổ nhu cầu vệ tinh do mạng lưới thông tin Starlink của SpaceX mở rộng nhanh chóng ở quỹ đạo Trái đất thấp.
Thales và Airbus từ lâu đã cạnh tranh khốc liệt trong lĩnh vực vệ tinh viễn thông cỡ lớn phục vụ phát sóng và kết nối từ quỹ đạo địa tĩnh cách Trái đất khoảng 36.000 km. Tuy nhiên, nhu cầu về dịch vụ phát sóng đã sụt giảm nhiều năm qua do sự trỗi dậy của truyền hình và nội dung qua internet băng rộng.
Khi Musk tung ra dịch vụ internet tốc độ cao từ quỹ đạo thấp — trong phạm vi tới 2.000 km tính từ Trái đất — hoạt động kết nối của các nhà khai thác vệ tinh địa tĩnh chịu sức ép nặng nề. Với 7 triệu khách hàng, Starlink nay đang mở rộng mạnh mẽ sang các lĩnh vực hàng không, hàng hải và chính phủ — những mảng mà các nhà khai thác địa tĩnh từng kỳ vọng sẽ chiếm lĩnh. Hệ quả là nhu cầu đối với các vệ tinh địa tĩnh của Thales và Airbus đã gần như sụp đổ.
Airbus, Thales và Leonardo hy vọng việc hợp nhất sẽ giúp tạo ra một công ty không gian linh hoạt và hiệu quả hơn, đủ khả năng thích ứng với những biến động của thị trường. Mô hình của họ dựa theo MBDA — liên doanh sản xuất tên lửa châu Âu được thành lập năm 2001 khi Pháp, Ý và Anh thống nhất hợp nhất ngành công nghiệp này. Khi đó, BAE Systems và Airbus mỗi bên sở hữu 37,5% MBDA, còn Leonardo nắm 20%.
Thành công của MBDA, với mô hình sản xuất xuyên biên giới và tinh thần “một công ty chung,” được xem như hình mẫu cho ngành công nghiệp không gian — lĩnh vực ngày càng mang tính chiến lược đối với cả quốc phòng quốc gia lẫn châu Âu. Ủy ban châu Âu cũng nhiều lần nhấn mạnh mục tiêu xây dựng năng lực tự chủ, từ hoạt động phóng đến thông tin liên lạc an toàn dựa trên vệ tinh, trong đó một chuỗi cung ứng mạnh là điều kiện tiên quyết.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, cả ba công ty đều gặp khó khăn trong mảng không gian. Airbus đã phải gánh hơn 2 tỷ euro chi phí cho các hợp đồng kém hiệu quả kể từ năm 2023 và năm ngoái công bố cắt giảm 2.000 việc làm. Thales Alenia Space (TAS) — liên doanh do Thales nắm 67% và Leonardo 33% — cũng đã cắt giảm gần 1.300 nhân viên trong hai năm qua.
Những khó khăn này chính là chất xúc tác cho thương vụ sáp nhập đã được bàn bạc từ nhiều năm trước, gần nhất là năm 2019.
Tập đoàn mới sẽ có gần 30 cơ sở trên khắp châu Âu, sử dụng hơn 25.000 nhân viên và doanh thu hợp nhất khoảng 6,5 tỷ euro mỗi năm. Ảnh: AFP
