Khi Seth Winterroth rời công việc tại GE Ventures để cùng sáng lập Eclipse vào năm 2015, ông đã nghĩ nhiều đến robot. Cụ thể hơn là số lượng lớn các startup robot giai đoạn đầu gặp khó khăn trong việc gọi vốn do thiếu sự quan tâm từ nhà đầu tư.
“Đây là những nhóm vừa hoàn tất nghiên cứu sau tiến sĩ tại Waterloo, CMU hoặc MIT và bắt đầu thành lập công ty robot. Câu mà tôi thường nghe lặp đi lặp lại từ họ là: ‘Chúng tôi rất khó kêu gọi vốn đầu tư mạo hiểm từ các quỹ lớn,’” Winterroth kể lại với TechCrunch. “Thời điểm đó ở Thung lũng Silicon, hầu hết vốn đầu tư mạo hiểm chảy vào các tầng ứng dụng hoặc những nền tảng điện toán đã chín muồi.”
Tình hình giờ đã khác.
Sau 10 năm đầu tư vào các công ty robot, Winterroth, hiện là đối tác của Eclipse, khẳng định chưa bao giờ có thời điểm nào tốt hơn để đầu tư vào lĩnh vực này. Thị trường startup robot đã chín muồi, còn phần cứng và phần mềm điều khiển robot thì ngày càng rẻ và mạnh hơn.
Vốn đầu tư mạo hiểm cũng đang tăng tốc. Trong bảy tháng đầu năm 2025, các nhà đầu tư đã rót 6 tỷ USD vào startup robot, theo dữ liệu của Crunchbase. Công ty dữ liệu này dự đoán tổng vốn năm nay sẽ vượt 2024, biến robot thành một trong số ít lĩnh vực ngoài AI vẫn chứng kiến mức tăng trưởng vốn.
Dù có thể cho rằng sự bùng nổ vốn đầu tư vào robot bắt nguồn từ AI — và đúng là AI góp phần thúc đẩy công nghệ robot — nhưng các nhà đầu tư gắn bó lâu hơn với lĩnh vực này cho rằng ngành công nghiệp này đạt đến điểm hiện tại không chỉ nhờ bước tiến của AI trong vài năm qua.
Sự trưởng thành
Chất xúc tác thật sự xuất hiện từ năm 2012, khi Amazon thâu tóm Kiva Systems, một startup nhỏ tại Massachusetts.
“Tôi hay nói rằng thương vụ Amazon mua Kiva Systems là thương vụ đã khai sinh ra cả ngàn startup robot,” Winterroth nói. “Trong giai đoạn 2011–2016, quả thật đã có hàng loạt công ty mới ra đời. Một số như 6 River Systems hay Clearpath Robotics thành công, nhưng phần lớn thì không. Tuy nhiên, nhân tài được đào tạo, kiến thức được tích lũy, và chúng lại tiếp tục nuôi dưỡng những dự án mới.”
Làn sóng đầu tiên này đã thu hút nhiều kỹ sư vào ngành, giúp các công ty tìm ra sự phù hợp giữa sản phẩm và thị trường.
Kira Noodleman, đối tác của Bee Partners, cũng đồng tình. Bà nói một thập kỷ học hỏi từ thất bại đã giúp các startup hiểu rõ hơn nhu cầu thực sự của thị trường về robot và tự động hóa.
Một số công ty, như Rapid Robotics mà Noodleman từng rót vốn, đã phải đóng cửa vì chưa xác định đúng nhu cầu. Song chính những thất bại đó đã tạo kinh nghiệm cho thế hệ sáng lập tiếp theo, nay đã có cái nhìn rõ ràng hơn về khách hàng tiềm năng.
Quan điểm đầu tư của Noodleman cũng thay đổi khi thị trường chín muồi hơn.
“Khái niệm sản xuất lights-out — tức là nhà máy không còn bóng dáng con người — đã được chứng minh từ những năm 2010,” bà nói. “Hãy lấy ví dụ đơn giản: thao tác tiếp liệu máy. Đó chỉ là việc một bàn tay đặt sản phẩm vào rồi lấy ra khỏi máy. Hãy tưởng tượng có bao nhiêu công việc lặp đi lặp lại, đơn giản như vậy có thể tự động hóa.”
Fady Saad, đối tác sáng lập quỹ Cybernetix Ventures chuyên đầu tư robot giai đoạn đầu, cũng khởi nghiệp quỹ của mình trước khi AI bùng nổ, sau thời gian dài kết nối các công ty robot non trẻ với nguồn vốn tại MassRobotics.
Giá phần cứng giảm cũng khiến giới đầu tư hứng thú. “Chi phí chế tạo robot đã giảm mạnh,” Saad nói. “Cảm biến, chip xử lý, pin — tất cả đều tiến bộ, đúng thời điểm để khởi động những giải pháp robot toàn diện.”
Tất nhiên, AI cũng góp phần. Dù AI và robot hình người kiểu Elon Musk được truyền thông chú ý, Saad cho rằng AI không phải yếu tố duy nhất. Ông lưu ý các mô hình ngôn ngữ lớn chủ yếu huấn luyện trên dữ liệu trực tuyến, trong khi robot lại tương tác với thế giới thực.
Hiện có công ty phát triển mô hình dựa trên dữ liệu thực địa. Nvidia chẳng hạn, vừa ra mắt bộ mô hình thế giới phục vụ huấn luyện robot hồi tháng 8. Nhưng Saad dự đoán sẽ cần thêm thời gian để thu thập và huấn luyện robot bằng dữ liệu đời thực, đặc biệt là loại robot hoạt động cạnh con người.
Hiện tại
Đà phát triển đang dâng cao, nhưng không có nghĩa mọi startup đã tìm ra hướng đi đúng. Một số lĩnh vực vẫn chưa chín muồi. Những ngành sớm ứng dụng robot như sản xuất, kho bãi, xây dựng vẫn tiếp tục hấp dẫn nhà đầu tư.
Đối với Winterroth, Saad và Noodleman, robot y tế và phẫu thuật cũng là mảng đầu tư đầy tiềm năng. Noodleman bổ sung cả lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi. “Hỗ trợ tại gia rất đáng chú ý. Trong bối cảnh thiếu lao động trầm trọng, dân số già hóa, ngay cả robot chưa hoàn hảo cũng còn hơn là không có gì.”
Saad cho biết các công ty robot chuyên ngành (vertical) có lợi thế vì tiếp cận nhiều dữ liệu thực tế hơn so với những công ty đa lĩnh vực (horizontal).
Ngược lại, cả ba nhà đầu tư đều ít hứng thú với robot hình người hoặc robot tiêu dùng. Saad hoài nghi người dân có muốn mang robot về nhà trong tương lai gần không. Ngay cả các công ty robot tiêu dùng không phải hình người cũng chật vật.
“Công ty robot tiêu dùng duy nhất thành công là iRobot cũng thất bại khi tìm hướng đi kế tiếp,” ông nói. “Robot lau hồ bơi, cắt cỏ, lau nhà, hút bụi — chẳng cái nào thực sự bùng nổ cả.”
Dù còn xa mới đạt thành công thương mại với robot phức tạp như hình người, dòng vốn mạo hiểm đang đổ mạnh vào ngành, và Winterroth và Saad cho rằng đây là tín hiệu tích cực khi tập khách hàng tiềm năng ngày một mở rộng.
“Giờ đã có đủ ví dụ thành công về các công ty robot trở thành doanh nghiệp thương mại giá trị,” Winterroth nói. “Mười, mười lăm năm trước, còn có thể nghi ngờ liệu thị trường lớn mạnh cho robot có tồn tại không. Nhưng giờ thì nhận thức khách hàng đã rõ ràng.”
Ảnh minh họa về một chip điều khiển robot. Ảnh: Adobe Stock
