Các nhà bán lẻ và thương hiệu trước đây đã chuyển sản xuất sang Việt Nam để làm giày thể thao, ghế sofa và nhiều mặt hàng khác, nhằm tránh những rủi ro từ xung đột thương mại với Trung Quốc. Trong nhiều năm, quốc gia láng giềng phía nam của Trung Quốc đã trở thành lựa chọn thay thế phổ biến cho các công ty muốn tránh căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Bắc Kinh.
Tuy nhiên, với việc Tổng thống Donald Trump mở rộng phạm vi áp thuế, các công ty không thể né tránh được nữa. Họ chưa biết phải đối phó như thế nào – giảm quy mô sản xuất, cắt giảm chi phí, hay chuyển đến một địa bàn khác, mà là chuyển đi đâu.
Trump tuyên bố sẽ áp thuế 46% đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam như một phần của loạt thuế quan toàn cầu mới được công bố vào thứ Tư. Điều này có thể sớm làm gia tăng chi phí cho các tập đoàn lớn trong lĩnh vực may mặc, nội thất và đồ chơi, và một số công ty sẽ phải chuyển gánh nặng này sang người tiêu dùng thông qua việc tăng giá. Mức thuế đối với Việt Nam sẽ có hiệu lực từ ngày 9-4.
Trung Quốc đã xuất khẩu nhiều hàng hóa sang Mỹ hơn bất kỳ quốc gia nào khác trong hơn hai thập kỷ, nhưng Mexico đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nguồn cung lớn nhất vào năm 2023. Hiện nay, Trung Quốc là nhà cung cấp lớn thứ hai cho Mỹ, với tổng giá trị hàng hóa đạt 438,9 tỷ USD vào năm 2024, theo dữ liệu của Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ.
Đối với các công ty tìm cách đa dạng hóa nguồn cung và giảm rủi ro từ xung đột thương mại với Trung Quốc, Việt Nam cũng trở thành một lựa chọn phổ biến. Kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam vào Mỹ đã tăng lên 136,6 tỷ USD vào năm 2024, tăng khoảng 19% so với năm 2023, theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ.
Ngược lại, kim ngạch nhập khẩu từ Trung Quốc chỉ tăng 2,8% từ năm 2023 đến 2024, theo dữ liệu chính phủ. Trước đó, nhập khẩu từ Trung Quốc đã giảm khoảng 18% vào năm 2023 so với năm 2022, là năm mà Mỹ nhập khẩu 536,3 tỷ USD hàng hóa từ nước này.
Việc áp thuế sẽ tác động đến các doanh nghiệp vào thời điểm nhiều người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến giá trị sản phẩm và cân nhắc chi tiêu do lạm phát kéo dài và lo ngại về nền kinh tế.
Những công ty chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ thuế Việt Nam
Nike sản xuất khoảng một nửa số giày dép của mình tại Trung Quốc và Việt Nam, trong đó khoảng 25% đến từ Việt Nam. Theo một quan chức Nhà Trắng nói với CNBC, Trump sẽ áp thuế 34% lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, ngoài mức thuế hiện có 20%, nâng tổng mức thuế lên 54%.
Việc tăng thuế sẽ là một trở ngại lớn đối với gã khổng lồ giày thể thao và trang phục thể thao, vốn đã đưa ra dự báo kinh doanh kém khả quan cho quý hiện tại. Dự báo này, trong đó bao gồm mức sụt giảm doanh thu hai con số trong vòng ba tháng, đã tính đến tác động của thuế nhập khẩu đối với hàng hóa từ Trung Quốc và Mexico.
Việc mở rộng thuế quan có thể làm chậm hoặc cản trở nỗ lực khôi phục thương hiệu và cải thiện doanh số bán hàng của Nike.
Cổ phiếu của Nike đã giảm hơn 6% trong phiên giao dịch ngoài giờ vào thứ Tư.
Theo Hiệp hội Phân phối và Bán lẻ Giày dép Mỹ (Footwear Distributors and Retailers of America), một tổ chức thương mại trong ngành, gần một phần ba lượng giày dép nhập khẩu vào Mỹ năm 2023 đến từ Việt Nam, theo dữ liệu đầy đủ của năm gần nhất.
Tính đến tháng này, Việt Nam là quốc gia cung cấp lớn thứ hai cho Deckers Brands, công ty mẹ của các thương hiệu Ugg và Hoka. Công ty này có 68 đối tác trong chuỗi cung ứng tại Việt Nam, chỉ đứng sau Trung Quốc với 125 nhà cung cấp. Cổ phiếu của Deckers đã giảm gần 9% trong phiên giao dịch ngoài giờ. Công ty chưa đưa ra bình luận ngay lập tức.
VF Corporation, tập đoàn sở hữu các thương hiệu giày dép, quần áo và phụ kiện như The North Face, Timberland, Vans và Jansport, cũng phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc và Việt Nam. Theo một báo cáo công bố vào tháng 12, khoảng 38% nhà cung cấp của tập đoàn này đặt tại Trung Quốc và 17% ở Việt Nam, tổng cộng 55% nguồn cung đến từ hai quốc gia này.
Cổ phiếu của VF giảm hơn 8% trong phiên giao dịch ngoài giờ vào thứ Tư. Công ty từ chối bình luận, viện dẫn quy định giữ im lặng trước báo cáo lợi nhuận sắp tới.
Ngành nội thất cũng đang gia tăng sự phụ thuộc vào Việt Nam. Năm 2023, có tới 26,5% lượng đồ nội thất nhập khẩu vào Mỹ đến từ Việt Nam, chỉ đứng sau Trung Quốc với 29%, theo dữ liệu từ Hiệp hội Nội thất Gia đình (Home Furnishings Association), một tổ chức thương mại vận động cho các nhà bán lẻ đồ gia dụng. Tổng cộng, khoảng 56% lượng đồ nội thất nhập khẩu vào Mỹ đến từ hai khu vực này.
Trong một cuộc họp báo cáo lợi nhuận vào tháng 2, CEO của Wayfair, Niraj Shah, cho biết xu hướng chuyển dịch sản xuất ra khỏi Trung Quốc đã tăng mạnh kể từ khi Trump áp thuế trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Ông nói rằng những địa điểm như Campuchia, Indonesia, Thái Lan, Philippines và Việt Nam “đang phát triển thành những nơi có nhà máy sản xuất và là nguồn hàng của chúng tôi.”
Cổ phiếu của Wayfair giảm khoảng 12% trong phiên giao dịch ngoài giờ. Trong một tuyên bố, Wayfair cho biết họ đang “theo dõi chặt chẽ bối cảnh thương mại đang thay đổi.” Công ty cũng khẳng định họ “đang ở vị thế tốt để tiếp tục mang đến cho khách hàng sự kết hợp tốt nhất giữa giá trị, sự đa dạng và trải nghiệm.”
Các nhà sản xuất đồ chơi cũng đang tận dụng Việt Nam để gia tăng sản lượng hàng hóa nhập khẩu và bán tại Mỹ. Hasbro, SpinMaster, Mattel và Crayola là một số công ty hợp tác với GFT Group, một trong những nhà sản xuất đồ chơi lớn nhất Đông Nam Á.
Ngoài các cơ sở sản xuất lâu đời tại Trung Quốc, GFT hiện có năm nhà máy ở miền Bắc Việt Nam với hơn 15.000 công nhân.
Trong một cuộc họp hồi đầu tháng 3, Giám đốc tài chính Yves LePendeven của Funko – công ty nổi tiếng với dòng đồ chơi nhựa mắt to Pops – cho biết họ đang nỗ lực kiểm soát những yếu tố có thể tác động đến hoạt động kinh doanh trong năm tới. Điều này bao gồm việc “đàm phán lại chi phí nhà máy, đẩy nhanh việc chuyển sản xuất sang các quốc gia khác và điều chỉnh giá bán” để bù đắp tác động từ thuế quan.
Trong cuộc họp, ông cho biết khoảng một phần ba lượng sản phẩm toàn cầu của Funko đến từ Trung Quốc. Ông không nêu rõ các quốc gia mà Funko đang chuyển sản xuất sang, nhưng công ty này là khách hàng của GFT Group.
Các nhà sản xuất đồ chơi này chưa phản hồi ngay lập tức trước yêu cầu bình luận từ CNBC.
Curtis McGill, đồng sáng lập Hey Buddy Hey Pal – công ty chuyên sản xuất bộ dụng cụ trang trí trứng Phục sinh – cho biết ông dự đoán mức thuế 46% sẽ làm tăng giá đồ chơi tại Mỹ. Tuy nhiên, ông cũng nói rằng các công ty có thể sẽ đàm phán với các nhà cung cấp tại Việt Nam để tìm cách giảm thiểu tác động của mức thuế này.
“Rất nhiều nhà sản xuất và công ty đồ chơi đã bắt đầu trao đổi với các nhà máy sản xuất để tìm kiếm sự hỗ trợ trong một số khía cạnh, vì các công ty đồ chơi đang chịu áp lực từ phía các nhà bán lẻ để giữ giá không tăng quá cao,” McGill nói.
Các nhà sản xuất sẽ chuyển đi đâu tiếp theo?
Với các công ty, chính sách thuế mới đặt ra câu hỏi về việc liệu họ có nên – và có thể – chuyển hoạt động sản xuất sang quốc gia nào khác hay không. Tháng trước, một nhà đầu tư đã hỏi American Eagle Outfitters về mức độ phụ thuộc của công ty vào Việt Nam trong cuộc họp báo cáo lợi nhuận gần đây nhất.
Giám đốc tài chính Michael Mathias cho biết thương hiệu thời trang jeans và quần áo này có tỷ lệ sản xuất tại Việt Nam và Trung Quốc tương đương nhau, dao động trong khoảng “từ 18% đến 20%” ở mỗi quốc gia. Ông cho biết công ty đang đặt mục tiêu giảm con số này xuống còn một chữ số vào cuối năm nay.
Cổ phiếu của American Eagle giảm hơn 5% vào thứ Tư. Công ty chưa có phản hồi ngay lập tức trước yêu cầu bình luận từ CNBC.
Tuy nhiên, cả Mathias và CEO American Eagle Jay Schottenstein đều nói trong cuộc họp báo cáo lợi nhuận gần nhất rằng công ty cần giữ sự linh hoạt, theo dõi cách các mức thuế sẽ được áp dụng và xem những quốc gia nào sẽ trở thành mục tiêu tiếp theo.
Schottenstein nhắc lại thời kỳ tám năm trước, khi chính quyền Trump đầu tiên cũng đặt ra những thách thức tương tự, buộc American Eagle phải tìm ra chiến lược mới.
Ông cho rằng một sự thay đổi khác đang đến, nhưng “không ai biết câu chuyện sẽ diễn ra thế nào.”
“Tôi sẽ không vội vàng,” ông nói. “Nếu có vội, thì tôi đang vội đi đâu? Tôi cũng chưa biết mình đang vội đến đâu.”
Peter Baum là giám đốc tài chính và giám đốc vận hành của Baum Essex, một công ty sản xuất có trụ sở tại New York, được cấp phép sản xuất các sản phẩm cho các thương hiệu như Nautica, Betsey Johnson và Steve Madden.
Dưới chính quyền Trump đầu tiên vào năm 2019, Baum đã chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang Philippines, Campuchia, Việt Nam và Ấn Độ.
Ông nói với CNBC hôm thứ Tư rằng chính sách thuế đối ứng sẽ gây thiệt hại nặng nề cho công ty của ông.
“Đây là cách để khơi mào một cuộc suy thoái toàn cầu. Sau 80 năm và năm thế hệ, Trump vừa khiến chúng tôi phá sản,” Baum nói.
Công nhân tại nhà máy Maxport, nơi sản xuất đồ thể thao cho nhiều thương hiệu dệt may, ở Hà Nội. Ảnh: AFP
