Sân khấu vũ trụ 2025: Bay cao, 12 thất bại kịch tính

Trong năm 2025, lĩnh vực chinh phục không gian đã ghi nhận nhiều cột mốc đáng chú ý, trong đó có cú hạ cánh Mặt Trăng tư nhân đầu tiên hoàn toàn thành công và sự xuất hiện chính thức của tên lửa đẩy hạng nặng New Glenn của Blue Origin trên “sân khấu” phóng vũ trụ. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng xảy ra không ít thất bại, một số trong đó khá kịch tính.

Dưới đây là tóm lược 12 sự cố đáng nhớ nhất của năm 2025. Tuy vậy, cần nói trước rằng việc xuất hiện trong danh sách này không phải là điều đáng xấu hổ. Bay vào không gian là một việc cực kỳ khó khăn, và thất bại đôi khi là một phần tất yếu của quá trình. SpaceX, chẳng hạn, đã phải thử bốn lần mới lần đầu đưa được tên lửa lên quỹ đạo, và hãy nhìn xem công ty này đang ở đâu ngày hôm nay.

Mảnh vỡ Starship từ sứ mệnh bay thử IFT-7 của SpaceX rơi xuống bầu trời ngày 16/1/2025. Ảnh: Dean Olson

12. Tên lửa Ấn Độ thất bại trong nhiệm vụ phóng vệ tinh

Ấn Độ đã cố gắng phóng một vệ tinh radar quan sát Trái Đất vào ngày 17/5/2025, nhưng sự cố với tên lửa đã khiến nhiệm vụ thất bại. Ảnh: ISRO

Một tên lửa PSLV-XL của Ấn Độ được phóng từ Trung tâm Vũ trụ Satish Dhawan ngày 17/5, mang theo vệ tinh radar quan sát Trái Đất EOS-09 cho Tổ chức Nghiên cứu Không gian Ấn Độ (ISRO). Tuy nhiên, EOS-09 đã không tới được quỹ đạo dự kiến: PSLV-XL gặp trục trặc ở tầng ba khoảng sáu phút sau khi cất cánh, khiến vệ tinh bị mất.

11. Firefly Aerospace hứng chịu “đòn kép”

Góc nhìn từ tầng trên của tên lửa Alpha do Firefly Aerospace chế tạo trong lần phóng thứ sáu vào ngày 29/4/2025, kết thúc bằng thất bại. Ảnh: Firefly Aerospace

Tên lửa Alpha của công ty Firefly Aerospace (bang Texas) rời bệ phóng tại California ngày 29/4 trong sứ mệnh thứ sáu, mang theo một tải trọng trình diễn công nghệ cho Lockheed Martin hướng tới quỹ đạo Trái Đất thấp. Tầng trên của Alpha đạt độ cao khoảng 320 km nhưng không đạt được vận tốc quỹ đạo do sự cố xảy ra ngay sau khi tách tầng, khiến tải trọng bị mất.

Firefly đã xác định được nguyên nhân và đã chuẩn bị cho Alpha bay trở lại. Tuy nhiên, công ty lại gặp thêm một cú sốc khác ngày 29/9, khi tầng đẩy thứ nhất của chuyến bay Flight 7 phát nổ ngay trên bệ thử trong quá trình kiểm tra. Firefly cho biết nguyên nhân xuất phát từ một “lỗi quy trình” trong khâu tích hợp và đặt mục tiêu phóng Flight 7 (với tầng một khác) vào đầu năm 2026.

10. Tên lửa Zhuque-2 của LandSpace thất bại

Tên lửa Zhuque-2 của LandSpace cất cánh trong sứ mệnh ra mắt thành công năm 2023. Tên lửa này đã gặp thất bại khi phóng vào ngày 14/8/2025. Ảnh: VCG

Zhuque-2, tên lửa hai tầng do startup Trung Quốc LandSpace vận hành, đã thất bại trong sứ mệnh thứ sáu, được phóng ngày 14/8 từ Trung tâm Phóng vệ tinh Jiuquan ở tây bắc Trung Quốc. Công ty không công bố các tải trọng trên tên lửa. Đây là lần thất bại thứ hai của Zhuque-2, loại tên lửa sử dụng động cơ đốt methane lỏng và oxy lỏng, tương tự động cơ Raptor của SpaceX dùng cho siêu tên lửa Starship.

9. Ceres-1 của Galactic Energy cũng gặp nạn

Khoảnh khắc cất cánh của tên lửa nhiên liệu rắn Ceres-1 thứ hai do Galactic Energy chế tạo từ Trung tâm phóng vệ tinh Jiuquan ở sa mạc Gobi ngày 7/12/2021. Lần phóng thứ 22 của tên lửa này, vào ngày 9/11/2025, đã kết thúc trong thất bại. Ảnh: Galactic Energy

Gần ba tháng sau, một tên lửa khác của Trung Quốc tiếp tục bốc cháy — Ceres-1 do công ty Galactic Energy có trụ sở tại Bắc Kinh chế tạo. Tên lửa được phóng ngày 9/11 từ Jiuquan, mang theo hai vệ tinh thương mại quan sát Trái Đất và một tàu vũ trụ thứ ba của một trường đại học Trung Quốc. Theo truyền thông, ba tầng đầu hoạt động tốt, nhưng tầng thứ tư và cũng là tầng cuối gặp sự cố, khiến sứ mệnh thất bại.

Ngoài ra, có thể còn một vụ thất bại khác của tên lửa Trung Quốc trong năm nay. Một phương tiện Kuaizhou-1A — do công ty ExPace, công ty con của Tập đoàn Khoa học và Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (CASIC) — được cho là đã phát nổ trên bệ phóng tại Jiuquan trước khi cất cánh ngày 1/3, dù thông tin này vẫn chưa được xác nhận chính thức.

8. Tên lửa H3 của Nhật Bản thất bại khi phóng vệ tinh dẫn đường

Tên lửa H3 vươn lên bầu trời trong ngày 21/12/2025 trước khi gặp sự cố. Ảnh: JAXA

Nhật Bản cũng gặp sự cố khi năm 2025 chỉ còn 10 ngày. Ngày 21/12, tên lửa H3 của nước này gặp trục trặc ở tầng hai trong quá trình phóng vệ tinh dẫn đường Michibiki 5. Tên lửa không thể đưa vệ tinh vào đúng quỹ đạo, và Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) tuyên bố vệ tinh đã bị mất.

7. Vụ phóng quỹ đạo đầu tiên từ châu Âu thất bại thảm khốc

Ngày 30/3, công ty Isar Aerospace của Đức phóng tên lửa Spectrum từ sân bay vũ trụ Andøya tại Na Uy. Đây là lần phóng đầu tiên của Spectrum và cũng là chuyến bay quỹ đạo đầu tiên xuất phát từ lãnh thổ châu Âu. Tuy nhiên, chuyến bay chỉ kéo dài rất ngắn: Tên lửa gặp sự cố sau 18 giây, rơi trở lại Trái Đất và phát nổ, tạo ra một quả cầu lửa màu cam chói lòa giữa khung cảnh mùa đông.

Dù vậy, Isar Aerospace đang nỗ lực trở lại và hiện chuẩn bị cho lần phóng thứ hai, cũng từ Andøya.

6. Tên lửa quỹ đạo “cây nhà lá vườn” đầu tiên của Australia không đạt mục tiêu

Một câu chuyện tương tự diễn ra vài tháng sau đó ở nửa kia của địa cầu. Ngày 29/7, công ty Australia Gilmour Space ra mắt tên lửa Eris tại sân bay vũ trụ Bowen ở bang Queensland ven biển. Đây là nỗ lực phóng quỹ đạo đầu tiên của một tên lửa do Australia tự phát triển, nhưng Eris nhanh chóng rơi trở lại Trái Đất: Tên lửa trượt ngang khỏi bệ phóng và rơi xuống mặt đất chỉ 14 giây sau khi cất cánh.

5. Tên lửa quỹ đạo tư nhân đầu tiên của Hàn Quốc cũng chung số phận

Startup Hàn Quốc Innospace cũng làm nên lịch sử trong năm nay khi phóng tên lửa quỹ đạo tư nhân đầu tiên của nước này vào ngày 22/12. Tuy nhiên, phương tiện mang tên Hanbit-Nano đã gặp sự cố khoảng một phút sau khi rời bệ phóng và lao trở lại Trái Đất.

Vì vậy, 2025 là một năm đầy thử thách đối với các màn ra mắt tên lửa mới. Dù vậy, điều này cũng không quá bất ngờ: trong lịch sử, rất hiếm khi một tên lửa hoàn toàn mới có thể thành công ngay ở lần cất cánh đầu tiên.

4. Các tầng đẩy quay trở lại nhưng không hạ cánh thành công

Tên lửa Zhuque-3 của Trung Quốc rời bệ phóng tại khu thí điểm đổi mới không gian thương mại Dongfeng ngày 3/12/2025. Ảnh: VCG

Trong năm nay đã có bốn nỗ lực hạ cánh thất bại của các tầng đẩy trong những lần phóng lên quỹ đạo — lần lượt thuộc về tầng một của tên lửa New Glenn của Blue Origin (ngày 15/1), Falcon 9 của SpaceX (ngày 3/3), Zhuque-3 của LandSpace (ngày 3/12) và Trường Chinh 12A của Chính phủ Trung Quốc (ngày 22/12).

Thực tế, việc đưa cả bốn trường hợp này vào danh sách cũng chưa hẳn là hoàn toàn công bằng, bởi cả bốn tên lửa đều đã lên quỹ đạo đúng kế hoạch, còn việc hạ cánh tầng đẩy chỉ là mục tiêu thứ cấp. Hơn nữa, đây đều là chuyến bay đầu tiên của New Glenn (đã hạ cánh thành công ở lần phóng thứ hai vào tháng 11 vừa qua), Zhuque-3 và Trường Chinh 12A (hai tên lửa sau đều đang thử nghiệm nỗ lực hạ cánh tầng đẩy quỹ đạo đầu tiên của Trung Quốc). Riêng Falcon 9, đây là sự cố hạ cánh duy nhất của SpaceX trong năm nay, trong tổng số hơn 160 lần thử. Dù vậy, xét về mặt kỹ thuật, tất cả vẫn là những lần thất bại và đều để lại dấu ấn đáng nhớ.

3. Tàu đổ bộ tư nhân của Mỹ bị lật trên Mặt Trăng

Ảnh selfie do tàu đổ bộ Athena của Intuitive Machines chụp ngay sau khi hạ cánh gần cực nam Mặt Trăng vào ngày 6/3/2025. Ảnh: Intuitive Machine

Ngày 6/3, Athena — tàu đổ bộ robot do công ty Intuitive Machines (trụ sở tại Houston) chế tạo — đã hạ cánh thành công xuống Mặt Trăng, mang theo nhiều thiết bị khoa học của NASA. Tuy nhiên, không lâu sau đó, Athena bị lật. Tư thế nằm nghiêng khiến một số tải trọng không thể triển khai đúng cách, đồng thời tàu không thu đủ ánh sáng Mặt Trời để sạc pin. Intuitive Machines tuyên bố Athena “chết” chỉ một ngày sau đó.

Đây là lần thứ hai trong vòng hơn một năm Intuitive Machines gặp kết cục tương tự. Tháng 2/2024, công ty này đã làm nên lịch sử với cú hạ cánh Mặt Trăng của tàu Odysseus, nhưng Odysseus cũng bị lật, nhiều khả năng do gãy một chân trong lúc tiếp đất, khiến sứ mệnh phải kết thúc sớm.

Nếu mọi việc diễn ra đúng kế hoạch, Intuitive Machines sẽ sớm quay trở lại Mặt Trăng: sứ mệnh robot thứ ba của công ty dành cho NASA hiện được lên lịch trong nửa đầu năm 2026.

2. Tàu đổ bộ tư nhân của Nhật Bản đâm xuống Mặt Trăng

Resilience, tàu đổ bộ Mặt Trăng do công ty ispace của Nhật Bản chế tạo, chụp bức ảnh này của Mặt Trăng trong một lần bay sượt gần vào ngày 15/2/2025. Ảnh: ispace

Công ty ispace có trụ sở tại Tokyo đã cố gắng đưa tàu đổ bộ Resilience hạ cánh xuống Mặt Trăng vào ngày 5/6, nhưng không thành công; phương tiện này đã đâm mạnh xuống bề mặt bụi xám tại khu vực Mare Frigoris (Biển Lạnh). Đây là lần thất bại thứ hai của ispace, sau nỗ lực đổ bộ không thành hồi tháng 4/2023.

Dù vậy, cả hai sứ mệnh đều có những điểm tích cực: tàu đổ bộ của ispace đều vào được quỹ đạo Mặt Trăng, đạt được nhiều cột mốc quan trọng, nhưng lại gặp trục trặc ở giai đoạn cuối của quá trình hạ cánh. Công ty này dự kiến sẽ thử lại vào năm 2027.

1. “Pháo hoa” trong các chuyến bay thử nghiệm của Starship

Starship của SpaceX — tên lửa lớn và mạnh nhất từng được chế tạo — đã được phóng năm lần trong năm 2025, đều là các chuyến bay thử nghiệm cận quỹ đạo từ cơ sở Starbase của công ty tại miền nam bang Texas. Ba chuyến đầu tiên không hoàn toàn diễn ra theo kế hoạch.

Ngày 16/1, tầng một của Starship, tầng đẩy khổng lồ mang tên Super Heavy, đã quay trở lại Starbase thành công và được “bắt” bởi các cánh tay dạng “đũa gắp” của tháp phóng. Tuy nhiên, tầng trên Ship đã phát nổ chưa đầy 10 phút sau khi cất cánh, khiến mảnh vỡ rơi xuống khu vực quần đảo Turks và Caicos. Kịch bản tương tự lặp lại trong chuyến bay thử ngày 6/3 — lần phóng Starship thứ hai của năm 2025 và là lần thứ tám tổng thể.

Chuyến bay Flight 9, cất cánh ngày 27/5, bị xem là một bước lùi khi cả hai tầng đều bị mất sớm (dù Ship vẫn bay lâu hơn so với Flight 7 và Flight 8). Vài tuần sau, vào ngày 18/6, chương trình tiếp tục gặp trở ngại khi tầng Ship đang được SpaceX chuẩn bị cho Flight 10 phát nổ trên bệ thử tại Starbase.

Tuy nhiên, SpaceX và Starship đã nhanh chóng phục hồi. Phương tiện này đã thành công hoàn toàn ở Flight 10 và Flight 11, lần lượt phóng ngày 26/8 và 13/10. Hiện SpaceX đang chuẩn bị cho chuyến bay thử đầu tiên của Starship phiên bản 3 — biến thể lớn và mạnh hơn, đủ khả năng bay tới Sao Hỏa, điểm đến mà SpaceX từ lâu đã nhắm tới cho Starship. Một phần của quá trình chuẩn bị này đã chứng kiến việc một tầng Super Heavy bị móp trong thử nghiệm ngày 21/11, nhưng như thường lệ, SpaceX vẫn tiếp tục tiến về phía trước.