Trong 12 tháng qua, thế giới đã chứng kiến hàng loạt kỷ lục bay vào không gian bị phá vỡ, sự ra mắt của một tên lửa tái sử dụng hạng nặng mới, cùng lần đầu tiên một sứ mệnh đổ bộ Mặt Trăng tư nhân hoàn toàn thành công.
Tên lửa siêu lớn Starship của SpaceX cất cánh trong chuyến bay thử nghiệm lần thứ 10, ngày 26/8/2025. Ảnh: SpaceX
Dưới đây là tổng hợp 10 câu chuyện không gian tiêu biểu nhất trong năm.
- Phi hành gia lần đầu tiên bay qua các cực Trái Đất
Ngày 31/3, SpaceX phóng sứ mệnh tư nhân Fram2, đưa bốn phi hành gia tư nhân lên quỹ đạo Trái Đất trong chuyến bay kéo dài 3,5 ngày trên tàu Crew Dragon. Đây là sứ mệnh có người lái thứ 17 của SpaceX, nhưng vẫn tạo nên dấu mốc mới: Fram2 bay qua các vùng cực của Trái Đất – điều chưa từng có trong lịch sử các chuyến bay có người lái.
Có nhiều lý do khiến các nhà hoạch định sứ mệnh trước đây tránh quỹ đạo này. Quan trọng nhất là các điểm đến phổ biến của phi hành gia hiện nay – Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) và trạm Thiên Cung của Trung Quốc – đều không nằm trên quỹ đạo cực. Ngoài ra, bay qua các cực còn khiến phi hành gia chịu mức bức xạ cao hơn và gặp nhiều thách thức về liên lạc.
Quang cảnh Trái Đất nhìn từ sứ mệnh Fram2 của SpaceX khi bay qua các cực. Ảnh: SpaceX
Phi hành đoàn Fram2, do tỷ phú Chun Wang – chỉ huy và cũng là người tài trợ sứ mệnh – dẫn dắt, đã tiến hành hàng chục thí nghiệm khoa học trong suốt chuyến bay. Họ cũng ghi lại những hình ảnh hiếm hoi về các vùng băng giá ở hai cực của Trái Đất, chia sẻ với công chúng dưới mặt đất.
- Ấn Độ hoàn tất lần ghép nối đầu tiên trên quỹ đạo
Ấn Độ phóng các vệ tinh Thí nghiệm Ghép nối Không gian (SpaDeX) lên quỹ đạo ngày 30/12/2024. Ảnh: ISRO
Ấn Độ đạt một cột mốc lớn ngay từ đầu năm. Ngày 15/1, hai tàu vũ trụ trong khuôn khổ Thí nghiệm Ghép nối Không gian (SpaDex) đã ghép nối thành công trên quỹ đạo Trái Đất. Thành công này đưa Ấn Độ trở thành quốc gia thứ tư trên thế giới thực hiện được ghép nối trên quỹ đạo, sau Liên Xô/Nga, Mỹ và Trung Quốc.
Ba quốc gia còn lại đều là các cường quốc không gian – vị thế mà Ấn Độ cũng đang hướng tới. SpaDex là một bước quan trọng trên con đường đó, bởi làm chủ công nghệ ghép nối là điều kiện tiên quyết cho những mục tiêu lớn hơn, như xây dựng trạm vũ trụ hay đưa mẫu vật từ Mặt Trăng về Trái Đất.
- Sứ mệnh châu Âu tạo ra nhật thực nhân tạo đầu tiên
Nhật thực nhân tạo do sứ mệnh Proba-3 của châu Âu tạo ra. Ảnh: ESA
Năm 2025 đánh dấu sự xuất hiện của một “cỗ máy tạo nhật thực”. Sứ mệnh Proba-3 gồm hai vệ tinh của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), được phóng lên quỹ đạo Trái Đất vào tháng 12/2024, có nhiệm vụ tạo ra các nhật thực nhân tạo thông qua bay đội hình chính xác. Một tàu Proba-3 che khuất Mặt Trời theo góc nhìn của tàu còn lại, tàu này sẽ quan sát hiện tượng bằng kính thiên văn trên khoang.
Proba-3 được thiết kế nhằm giúp các nhà khoa học nghiên cứu vành nhật hoa – lớp khí quyển ngoài cùng, rất nóng và mờ của Mặt Trời – vốn thường bị ánh sáng chói lòa của ngôi sao này che lấp, ngoại trừ trong các kỳ nhật thực toàn phần. Ngày 23/5, Proba-3 đã lần đầu tiên hoàn thành nhiệm vụ, ghi lại một nhật thực do chính nó tạo ra.
- Suni Williams phá kỷ lục đi bộ ngoài không gian
Chuyến lưu trú không gian gần đây của phi hành gia Suni Williams kéo dài lâu hơn nhiều so với dự kiến ban đầu, và sự kéo dài ngoài kế hoạch này đã giúp bà lập kỷ lục mới.
Williams và đồng nghiệp Butch Wilmore của NASA được phóng lên ISS ngày 5/6/2024 trong chuyến bay có người lái đầu tiên của tàu Starliner do Boeing phát triển. Sứ mệnh ban đầu chỉ dự kiến kéo dài khoảng 10 ngày. Tuy nhiên, Starliner gặp trục trặc ở hệ thống động cơ đẩy và rò rỉ heli, buộc NASA phải trì hoãn việc đưa tàu trở về để điều tra. Cuối cùng, cơ quan này quyết định cho Starliner quay về Trái Đất không người lái vào ngày 7/9/2024, đồng thời giữ Williams và Wilmore lại ISS cho đến tháng 3 năm nay, khi họ trở về bằng tàu Crew Dragon của SpaceX.
Phi hành gia Suni Williams. Ảnh: NASA
NASA đã đưa Williams và Wilmore vào đội phi hành đoàn thường trực của ISS. Trong thời gian bổ sung này, Williams đã thực hiện hai chuyến đi bộ ngoài không gian (EVA), vào ngày 16/1 và 30/1. Chuyến thứ hai nâng tổng thời gian đi bộ ngoài không gian trong sự nghiệp của bà lên 62 giờ 6 phút, qua chín lần EVA, lập kỷ lục mới đối với các nữ phi hành gia, vượt kỷ lục cũ của Peggy Whitson 1 giờ 45 phút. Kỷ lục chung hiện vẫn thuộc về nhà du hành vũ trụ Nga Anatoly Solovyev với 82 giờ 22 phút.
Whitson vẫn giữ kỷ lục của Mỹ và của nữ phi hành gia về tổng thời gian sống trong không gian, với 675 ngày. Tổng thời gian của Williams là 608 ngày.
- Trung Quốc phóng sứ mệnh lấy mẫu tiểu hành tinh
Trung Quốc tiếp tục đẩy mạnh tham vọng không gian trong năm nay với việc phóng sứ mệnh lấy mẫu tiểu hành tinh đầu tiên trong lịch sử nước này. Dự án mang tên Tianwen-2 không nhắm tới một tiểu hành tinh bất kỳ, mà hướng tới Kamoʻoalewa (còn gọi là 2016 HO3), một thiên thể có thể là mảnh vỡ của Mặt Trăng bị bắn tung ra không gian sau một vụ va chạm khổng lồ.
Sứ mệnh lấy mẫu thiên thể Tianwen-2 của Trung Quốc phóng lên không gian ngày 28/5/2025. Ảnh: CASC
Kamoʻoalewa còn đặc biệt ở chỗ nó là một trong bảy “vệ tinh bán nguyệt” (quasi-moon) được biết đến của Trái Đất – những vật thể không quay quanh Trái Đất mà quay quanh Mặt Trời, song có chuyển động gần như đồng bộ với hành tinh của chúng ta.
Tianwen-2 được phóng ngày 28/5. Nếu mọi việc diễn ra đúng kế hoạch, tàu sẽ mang mẫu vật của Kamoʻoalewa trở về Trái Đất vào năm 2027, mang lại cho giới khoa học cái nhìn cận cảnh đầu tiên về một đối tượng vừa kỳ lạ vừa bí ẩn.
- SpaceX tiếp tục phá kỷ lục phóng – thêm một lần nữa
Tên lửa Falcon 9 của SpaceX phóng 29 vệ tinh Starlink từ Florida ngày 17/12/2025. Ảnh: SpaceX
Không có gì bất ngờ: SpaceX tiếp tục phá kỷ lục phóng trong một năm vào năm 2025. Công ty của Elon Musk đã thực hiện 170 vụ phóng tính đến thời điểm hiện tại, gồm 165 chuyến bay của tên lửa Falcon 9 và năm chuyến bay thử nghiệm cận quỹ đạo của Starship – phương tiện khổng lồ, tái sử dụng hoàn toàn, được thiết kế để hỗ trợ con người định cư trên Sao Hỏa và Mặt Trăng.
Hơn 70% số lần phóng Falcon 9 nhằm phục vụ việc xây dựng chòm vệ tinh Starlink, hiện đã có hơn 9.400 vệ tinh đang hoạt động. Đây là năm thứ sáu liên tiếp SpaceX lập kỷ lục phóng mới, với con số tăng dần từ 25 lần năm 2020 lên 31 lần năm 2021, 61 lần năm 2022, 98 lần năm 2023, 138 lần năm 2024) và 170 lần trong năm nay. Công ty dự kiến còn phóng thêm hai sứ mệnh Falcon 9 trước khi năm kết thúc, nâng tổng số lên khoảng 172 chuyến.
- Trung Quốc phóng tên lửa tái sử dụng đầu tiên
Công ty Trung Quốc LandSpace đã phát triển phiên bản riêng tương tự Falcon 9. Tên lửa này có tên Zhuque-3, sở hữu tầng một có thể tái sử dụng, được trang bị chín động cơ. Zhuque-3 lần đầu tiên cất cánh vào ngày 3/12, bay thành công lên quỹ đạo và suýt nữa thực hiện được cú hạ cánh của tầng đẩy. Tuy nhiên, tầng một của Zhuque-3 đã rơi và bốc cháy gần khu vực hạ cánh dự kiến, dường như do mất một động cơ trong quá trình hạ độ cao.
Tên lửa Zhuque-3 của LandSpace phóng từ khu thử nghiệm đổi mới không gian thương mại Đông Phong ngày 3/12/2025. Tầng hai đạt quỹ đạo mong muốn, nhưng việc thu hồi tầng một không thành công. Ảnh: Ni Yanqiang
Zhuque-3 hoàn toàn có thể thực hiện được cú hạ cánh tên lửa quỹ đạo đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc ở chuyến bay tiếp theo. Ngoài ra, danh hiệu này cũng có thể thuộc về một phương tiện khác, như Tianlong-3 của Space Pioneer hoặc Trường Chinh 12A do Tập đoàn Khoa học và Công nghệ Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (CASC) phát triển. Cả hai tên lửa này đều có tầng một tái sử dụng và dự kiến sẽ sớm thực hiện chuyến bay ra mắt.
- Tên lửa New Glenn của Blue Origin chính thức đi vào hoạt động
Một tên lửa mạnh mẽ hơn nữa, có khả năng tái sử dụng một phần, đã ghi dấu ấn trong năm nay: New Glenn – tên lửa hạng nặng do Blue Origin, công ty hàng không vũ trụ của Jeff Bezos, phát triển.
Tên lửa New Glenn của Blue Origin phóng sứ mệnh ESCAPADE của NASA lên Sao Hỏa ngày 13/11/2025. Ảnh: Blue Origin
New Glenn ra mắt ngày 16/1, bay thành công lên quỹ đạo, mang theo một phiên bản mô phỏng của nền tảng tàu vũ trụ Blue Ring của Blue Origin. Trong chuyến bay này, công ty đã cố gắng cho tầng một tái sử dụng hạ cánh trên một tàu ngoài khơi, nhưng không thành công. Tuy nhiên, “lần hai mới là duyên”: ở chuyến bay thứ hai, diễn ra ngày 13/11, tầng đẩy của New Glenn đã hạ cánh thành công xuống đại dương. Tên lửa cũng hoàn thành nhiệm vụ chính trong ngày hôm đó khi phóng thành công cặp tàu thăm dò ESCAPADE của NASA lên hành trình tới Sao Hỏa.
Theo Blue Origin, mỗi tầng một của New Glenn được thiết kế để bay ít nhất 25 lần. Nếu công ty đạt được mức độ tái sử dụng tương đương SpaceX, họ có thể đạt được những thành tựu rất lớn trong tương lai.
- Starship của SpaceX thành công trong hai chuyến bay thử liên tiếp
Nói đến tái sử dụng hoàn toàn, tên lửa siêu lớn Starship của SpaceX đã thực hiện năm chuyến bay thử nghiệm trong năm 2025. Ba chuyến đầu tiên gặp nhiều trắc trở, với việc mất ít nhất một trong hai tầng của hệ thống. Tuy nhiên, hai chuyến cuối cùng, được phóng vào tháng 8 và tháng 10, đều thành công trọn vẹn.
Tầng trên của Starship hạ cánh xuống Ấn Độ Dương, khép lại chuyến bay thử nghiệm Starship lần thứ 10 ngày 26/8/2025. Ảnh: SpaceX
Trong cả hai nhiệm vụ, tầng đẩy Super Heavy của Starship đã quay trở lại Trái Đất và hạ cánh chính xác xuống Vịnh Mexico. Tầng trên của Starship vươn ra không gian, triển khai các vệ tinh Starlink giả lập, rồi lao xuống Ấn Độ Dương đúng theo kế hoạch.
Starship – tên lửa lớn và mạnh nhất từng được chế tạo – vẫn còn nhiều cột mốc quan trọng cần hoàn thành trước khi chính thức đi vào hoạt động. Chẳng hạn, nó cần bay lên quỹ đạo và chứng minh khả năng tiếp nhiên liệu trên quỹ đạo cho tầng trên, yếu tố bắt buộc cho mọi sứ mệnh tới Mặt Trăng và Sao Hỏa. Dù vậy, Starship bước sang năm 2026 với động lực rất lớn.
- Một công ty tư nhân hạ cánh thành công xuống Mặt Trăng
Tàu đổ bộ Blue Ghost của Firefly Aerospace chụp ảnh bóng của chính nó sau khi hạ cánh xuống Mặt Trăng tháng 3/2025. Ảnh: Firefly Aerospace
Ngày 2/3, tàu đổ bộ robot Blue Ghost của Firefly Aerospace đã hạ cánh thành công xuống Mặt Trăng. Con tàu tiếp tục hoạt động trong khoảng hai tuần sau đó, cho phép các thiết bị khoa học trên tàu thực hiện đầy đủ nhiệm vụ được giao.
Đây là một thành tựu chưa từng có đối với khu vực tư nhân nói riêng và hoạt động bay vào không gian nói chung. Trước đó, một công ty khác có trụ sở tại Houston là Intuitive Machines đã đưa tàu đổ bộ Odysseus xuống Mặt Trăng vào tháng 2/2024, nhưng phương tiện này nhanh chóng bị lật, khiến sứ mệnh và một số thiết bị khoa học bị rút ngắn hoạt động. Tàu đổ bộ thứ hai của Intuitive Machines, Athena, cũng gặp kết cục tương tự không lâu sau khi hạ cánh ngày 6/3 năm nay.
Thành công của Blue Ghost cũng là một chiến thắng đối với NASA, cơ quan đã đặt hàng sứ mệnh này (cũng như các sứ mệnh Odysseus và Athena) thông qua chương trình Dịch vụ Tải trọng Mặt Trăng Thương mại (CLPS). Nhiều sứ mệnh CLPS khác – do Firefly, Intuitive Machines, Astrobotic và các công ty khác thực hiện – dự kiến sẽ sớm được phóng, mở ra khả năng tăng cường nghiên cứu khoa học, thăm dò có người lái trên Mặt Trăng, và thậm chí là định cư trong tương lai.
