Gói thù lao năm 2018 của Elon Musk từ Tesla, từng được định giá 56 tỷ USD, đã được Tòa án Tối cao bang Delaware khôi phục vào thứ Sáu, gần hai năm sau khi một tòa án cấp dưới hủy bỏ thỏa thuận này và gọi đó là “không thể tưởng tượng nổi”.
Phán quyết đảo ngược quyết định trước đó, vốn đã châm ngòi cho làn sóng phản ứng dữ dội từ Musk và làm tổn hại danh tiếng thân thiện với doanh nghiệp của Delaware. Phán quyết cũng đảm bảo cho Musk quyền kiểm soát lớn hơn đối với công ty, điều mà ông cho biết là mối quan tâm hàng đầu, ngay cả khi các cổ đông gần đây đã thông qua một gói thù lao mới có thể trị giá tới 878 tỷ USD nếu Tesla đạt được một số mục tiêu nhất định.
Tòa án Tối cao cho biết phán quyết năm 2024 hủy bỏ gói thù lao là không phù hợp và không công bằng đối với Musk.
Biện pháp khắc phục bằng cách hủy bỏ hoàn toàn “khiến Musk không được hưởng lương-thưởng cho thời gian và nỗ lực của ông trong suốt sáu năm”, phán quyết dài 49 trang được ban hành hôm thứ Sáu nêu rõ.
Gói thù lao năm 2018 hiện được định giá khoảng 139 tỷ USD, dựa trên giá cổ phiếu Tesla tại thời điểm đóng cửa phiên giao dịch hôm thứ Sáu.
“Với Elon, đây là một chiến thắng vì ông ấy giành được quyền kiểm soát nhanh hơn,” Gene Munster, đối tác điều hành tại Deepwater Asset Management, một nhà đầu tư của Tesla, nhận định.
Nếu Musk thực hiện toàn bộ các quyền chọn cổ phiếu trong gói năm 2018, tỷ lệ sở hữu của ông tại Tesla sẽ tăng từ khoảng 12,4% lên 18,1% trên tổng số cổ phiếu sau khi được mở rộng. Công ty đang phát hành cổ phiếu gắn với gói thù lao mới của Musk, dù ông chỉ được nhận nếu đạt các mục tiêu hiệu suất.
Tesla chưa phản hồi ngay lập tức yêu cầu bình luận. Musk viết trên mạng xã hội X rằng ông đã được “minh oan”.
Các luật sư từng thách thức gói thù lao cho biết trong một tuyên bố rằng họ đang cân nhắc các bước tiếp theo và “tự hào vì đã tham gia vào phán quyết lịch sử của tòa cấp dưới, buộc hội đồng quản trị Tesla và cổ đông lớn nhất của công ty phải chịu trách nhiệm về các vi phạm nghĩa vụ ủy thác”.
Gói thù lao này từng là lớn nhất từ trước đến nay cho đến khi các cổ đông Tesla thông qua kế hoạch trả lương mới vào tháng 11. Nếu kháng cáo của Tesla thất bại, công ty có thể đã phải ghi nhận giảm lợi nhuận 26 tỷ USD trong vòng hai năm để bù đắp cho gói cổ phiếu thay thế mà hãng đã hứa với Musk, dựa trên mức giá cổ phiếu hiện cao hơn nhiều.
Thỏa thuận thù lao năm 2018 trao cho Musk các quyền chọn mua khoảng 304 triệu cổ phiếu Tesla với mức giá chiết khấu sâu, nếu công ty đạt được nhiều cột mốc khác nhau – điều mà Tesla đã làm được. Số quyền chọn này tương đương khoảng 9% tổng số cổ phiếu đang lưu hành của Tesla.
Musk chưa từng thực hiện các quyền chọn cổ phiếu này, bởi ngay sau khi cổ đông thông qua gói thù lao năm 2018, hội đồng quản trị đã bị Richard Tornetta, một nhà đầu tư chỉ sở hữu chín cổ phiếu Tesla, khởi kiện.
Không thân thiện với doanh nghiệp?
Năm 2024, sau phiên tòa kéo dài năm ngày, Thẩm phán Kathaleen McCormick của Delaware kết luận rằng các giám đốc Tesla có xung đột lợi ích và những thông tin quan trọng đã bị che giấu với cổ đông khi họ bỏ phiếu phê duyệt kế hoạch. Bà ra lệnh hủy bỏ kế hoạch năm 2018.
Musk cáo buộc các thẩm phán Delaware là những nhà hoạt động không thân thiện với các nhà sáng lập công nghệ, và kêu gọi các doanh nghiệp noi gương Tesla tái đăng ký pháp lý ở nơi khác. Dropbox, Roblox, Trade Desk và Coinbase nằm trong số ít các công ty lớn đã chuyển “địa chỉ pháp lý” sang Nevada hoặc Texas. Tuy nhiên, Delaware vẫn là địa điểm đăng ký pháp lý phổ biến nhất đối với các công ty đại chúng tại Mỹ.
Hội đồng quản trị Tesla từng cảnh báo rằng Musk, người giàu nhất thế giới, đồng thời lãnh đạo công ty tên lửa SpaceX và startup trí tuệ nhân tạo xAI, có thể rời khỏi hãng xe điện này nếu ông không nhận được mức thù lao mong muốn và quyền biểu quyết gia tăng.
Theo Brian Dunn, Giám đốc Viện Nghiên cứu Thù lao thuộc Trường Quan hệ Công nghiệp và Lao động của Đại học Cornell, Tòa án Tối cao Delaware có thể đã do dự trong việc hủy bỏ gói thù lao của Musk vì các cổ đông đã bỏ phiếu ủng hộ áp đảo.
“Tôi nghĩ có một quan điểm cho rằng có lẽ tòa án không nên xen vào những quyết định mà các cổ đông đưa ra,” Dunn nói.
Các cổ đông đã thông qua gói thù lao mới vào tháng 11 và Tesla đã thực hiện các bước nhằm giảm rủi ro ngăn chặn việc một cổ đông có thể kéo gói năm 2025 ra tòa.
Công ty có trụ sở tại Austin hiện được đăng ký pháp lý tại Texas, nơi cho phép Tesla yêu cầu bất kỳ nhà đầu tư hoặc nhóm nhà đầu tư nào phải sở hữu ít nhất 3% cổ phần công ty mới được quyền khởi kiện về các vi phạm luật doanh nghiệp. Một tỷ lệ sở hữu như vậy có giá trị khoảng 30 tỷ USD, và Musk là cá nhân duy nhất nắm giữ lượng cổ phiếu lớn đến thế.
Elon Musk tham dự lễ khánh thành nhà máy Tesla Gigafactory mới dành cho xe điện tại Gruenheide, Đức, ngày 22/3/2022. Ảnh: Patrick Pleul
