Khi một tên lửa của Blue Origin phóng vào thứ Bảy, 20/12, mọi sự chú ý đổ dồn vào một hành khách đặc biệt trong một chuyến bay mang tính lịch sử: Michaela Benthaus, người sử dụng xe lăn đầu tiên bay vào không gian. Tuy nhiên, điều này đã có thể xảy ra nhờ nỗ lực của một cựu nhân sự cấp cao đến từ SpaceX, đối thủ lớn nhất của Blue Origin.
Michaela Benthaus, kỹ sư hàng không vũ trụ và cơ điện tử tại Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), đã tham gia sứ mệnh mang tên NS-37 của Blue Origin. Cơ hội chưa từng có này hình thành sau một cuộc gặp gỡ giữa Benthaus và Hans Koenigsmann, một cựu lãnh đạo của SpaceX.
Koenigsmann và Benthaus – là hai người Đức – gặp gỡ và trò chuyện tại một sự kiện ở Munich vào năm ngoái, khi Benthaus bộc bạch rằng liệu cô có bao giờ thực hiện được giấc mơ bay vào không gian hay không, trong bối cảnh một chấn thương tủy sống khiến cô không thể đi lại.
Sau đó, Koenigsmann âm thầm bắt tay vào việc biến giấc mơ đó thành hiện thực.
“Cô ấy nói rằng chỉ nghĩ đến một chuyến bay cận quỹ đạo,” Koenigsmann chia sẻ với CNN hôm thứ Hai. Trong khi SpaceX cung cấp các chuyến bay lên quỹ đạo Trái Đất với chi phí hàng triệu USD, Blue Origin lại khai thác các chuyến bay ngắn lên không gian cận quỹ đạo. Vì vậy, Koenigsmann đã liên hệ với đối thủ cũ của mình. “Họ phản hồi rất, rất tích cực,” ông nói.
Koenigsmann và Benthaus đã bay cùng nhau, bên cạnh bốn hành khách khác, trên tên lửa New Shepard của Blue Origin. Trước đó, các chuyến bay tương tự đã đưa hơn 80 người lên rìa không gian, trong đó có nhà sáng lập Blue Origin Jeff Bezos, ca sĩ Katy Perry và nam diễn viên nổi tiếng của loạt phim “Star Trek” William Shatner. Mỗi chuyến bay kéo dài khoảng 10 phút, đủ cao để vượt qua đường Kármán – ranh giới thường được dùng để xác định không gian, nằm ở độ cao 100 km so với mực nước biển.
“Khi Hans nói với tôi rằng ‘Blue Origin rất hào hứng với điều này’, tôi đã thốt lên: ‘Anh có chắc không? Anh có chắc là mình hiểu đúng ý họ không?’” Benthaus nói với CNN hôm thứ Ba. “Tôi luôn mơ ước được bay vào không gian, nhưng chưa bao giờ thực sự nghĩ đó là điều mình có thể làm được.”
Chấp nhận sự bất định
Trong chuyến bay cận quỹ đạo ngắn ngủi này, Koenigsmann đóng vai trò là người đồng hành của Benthaus, sẵn sàng hỗ trợ cô nếu cần thiết.
Nếu mọi việc diễn ra suôn sẻ, Benthaus có thể tự mình ra vào khoang tàu New Shepard rộng khoảng 4,5 mét, với sự hỗ trợ của một chiếc ghế băng nhỏ.
Cô cũng sẽ sử dụng dây đai để giữ hai chân cố định với nhau, nhằm tránh việc chân bị văng mạnh khi các hành khách rời ghế và trải nghiệm trạng thái không trọng lực ở đỉnh quỹ đạo bay. Các chuyến bay của Blue Origin thường mang lại khoảng 3–4 phút không trọng lực.
Benthaus hy vọng có thể tự trở lại chỗ ngồi mà không gặp trục trặc, dù Koenigsmann đã sẵn sàng hỗ trợ khi cần.
Trong trường hợp khẩn cấp đòi hỏi phải rời tàu nhanh chóng, Koenigsmann cũng sẽ giúp Benthaus sơ tán an toàn.
“Blue Origin đã chuẩn bị cực kỳ kỹ lưỡng,” Benthaus nói, cho biết cô và Koenigsmann đã hai lần tới cơ sở của công ty tại Texas để bàn chi tiết về các điều chỉnh cần thiết cho chuyến bay này.
“Quá khuyết tật?”
Từ lâu, các nhà hoạt động đã chỉ ra rằng du hành vũ trụ có thể là một trải nghiệm lý tưởng cho người khuyết tật, bởi trạng thái không trọng lực cho phép con người di chuyển mà không bị ràng buộc bởi lực hấp dẫn.
Dù chưa từng có người khuyết tật về vận động nào bay vào không gian, những năm gần đây đã ghi nhận nhiều bước tiến đáng kể. Năm 2021, Hayley Arceneaux – một người sống sót sau ung thư với chân giả bằng titan – đã ở trên quỹ đạo Trái Đất trong ba ngày trong một sứ mệnh vũ trụ dân sự thử nghiệm. Và năm nay, John McFall, vận động viên Paralympic với một chân giả và hiện làm việc cho ESA, đã trở thành người khuyết tật đầu tiên được y khoa cho phép bay lên Trạm Vũ trụ Quốc tế. (McFall vẫn chưa thực hiện chuyến bay vào không gian.)
Tuy vậy, Benthaus từng lo ngại rằng tình trạng của mình – chấn thương tủy sống do tai nạn xe đạp leo núi năm 2018 – có thể khiến cô không bao giờ đạt được những cột mốc tương tự.
“Có lẽ không gian chỉ dành cho những người mất một chân nhưng vẫn có thể đi lại phần nào,” Benthaus kể lại suy nghĩ của mình. “Có lẽ chấn thương tủy sống là mức khuyết tật quá nặng.”
Việc Benthaus bay vào không gian cùng Blue Origin có thể xóa bỏ những hoài nghi tương tự của nhiều người khác, những người từ lâu khao khát trải nghiệm du hành vũ trụ nhưng bị ràng cột vào xe lăn.
Dẫu vậy, Benthaus thừa nhận có thể phải mất nhiều năm nữa trước khi các chuyến bay vào không gian trở nên phổ biến đối với những người như cô.
“Trong trường hợp của tôi, Blue Origin đang điều chỉnh toàn bộ quy trình,” cô nói, đồng thời thừa nhận rằng không phải lúc nào cũng có thể thực hiện những điều chỉnh như vậy.
“Tôi nghĩ rằng, để những người bị chấn thương tủy sống có thể vươn tới quỹ đạo Trái Đất và xa hơn nữa, chúng ta cần cởi mở hơn trong tư duy và sẵn sàng thay đổi các hệ thống hiện có,” Benthaus nói.
Tất nhiên, Benthaus nói thêm, vẫn còn những rào cản về tài chính. Phần lớn mọi người không đủ điều kiện kinh tế để mua một chỗ ngồi trên các phương tiện du lịch không gian thương mại hiện nay. Blue Origin không công bố giá vé, nhưng dựa trên mức phí mà đối thủ Virgin Galactic đang áp dụng, trải nghiệm này nhiều khả năng có giá lên tới vài trăm nghìn USD.
“Tôi gặp may vì đã gặp được Hans (Koenigsmann),” Benthaus nói, đồng thời cho biết Koenigsmann cùng Blue Origin đang hỗ trợ cho sứ mệnh này.
Cuộc chia tay đầy kịch tính với SpaceX
Koenigsmann được xem là một huyền thoại tại SpaceX. Là một trong những nhân viên đầu tiên của công ty, ông đã phát triển hệ thống điện tử hàng không cho tên lửa đầu tiên Falcon 1 vào đầu những năm 2000.
Sau đó, ông trở thành người đứng đầu mảng chế tạo và độ tin cậy bay của SpaceX, đồng thời thường xuyên đóng vai trò là “bộ mặt” của công ty tại các cuộc họp báo, trong bối cảnh SpaceX vươn lên thành thế lực thống trị toàn cầu trong ngành công nghiệp không gian thương mại.
Tuy nhiên, đến năm 2021, Koenigsmann rời khỏi SpaceX. Trong một cuốn tiểu sử gần đây về Elon Musk, nhà văn Walter Isaacson cho biết vị CEO đầy cá tính của SpaceX không hài lòng với một báo cáo do Koenigsmann viết về chuyến bay thử nghiệm thất bại của một nguyên mẫu tên lửa vào năm 2020.
Chuyến bay thử đó, mang tên SN8, đã vướng rắc rối với các cơ quan quản lý liên bang khi công ty tiến hành phóng mà chưa có sự chấp thuận về thời tiết từ Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA). Trong báo cáo về sự cố này, Koenigsmann cho rằng SpaceX cần phải nhận trách nhiệm.
“Nhưng cách diễn giải của tôi không trùng với cách diễn giải của Elon,” Koenigsmann nói với CNN. “Cả hai chúng tôi đều rất cứng đầu.”
Sau vụ việc, Musk đã đề nghị Koenigsmann nghỉ hưu, và cuối cùng ông kết thúc gần 20 năm gắn bó với công ty vào năm 2021.
“Tôi vẫn yêu SpaceX,” Koenigsmann nói. “Tôi vẫn nghĩ rằng (Musk) đã giúp tôi rất nhiều trong sự nghiệp, và đã làm nhiều điều cho tôi.”
Làm nên điều tưởng như không thể
Koenigsmann thừa nhận hình ảnh một cựu lãnh đạo SpaceX lần đầu bay vào không gian cùng đối thủ lớn nhất của công ty có phần kỳ lạ.
Tuy vậy, ông nói với CNN rằng ông xem sứ mệnh này như một hành trình vượt ra ngoài khuôn khổ cạnh tranh.
“Tôi nghĩ cạnh tranh nói chung là điều tốt. Cần phải có cạnh tranh,” Koenigsmann nói. “Cạnh tranh không nên lúc nào cũng mang tư tưởng cá nhân như đôi khi vẫn xảy ra.”
Về phần mình, Benthaus cho biết cô vô cùng hào hứng khi trở thành biểu tượng cho người sử dụng xe lăn trong hành trình chạm tới không gian.
Cô cũng nhận được phần lớn phản hồi tích cực trước thông tin về chuyến bay. Nhiều người, cả có và không có khuyết tật, đã liên hệ để bày tỏ sự ủng hộ.
Tuy nhiên, cũng có một số ý kiến mang tính đối đầu, đặt câu hỏi vì sao các công ty không gian lại cần phải điều chỉnh để phục vụ người khuyết tật.
Trước những hoài nghi đó, Benthaus đưa ra hai lập luận.
Thứ nhất, “chúng ta ngày càng nghĩ nhiều hơn về các sứ mệnh không gian dài ngày; một số người trong chúng ta còn muốn bay tới sao Hỏa trong tương lai,” cô nói. “Đó là một hành trình rất dài. Và — đúng vậy — con người hoàn toàn có thể gặp khuyết tật trên đường đi. Một người có thể bị đột quỵ, gãy chân hoặc chấn thương tủy sống.”
Trong kịch bản như vậy, một phi hành gia bị thương không thể đơn giản quay về Trái Đất để được hỗ trợ. Do đó, việc hiểu trước cách một người khuyết tật về thể chất có thể thích nghi với du hành không gian sẽ trở nên cực kỳ quan trọng.
Lý do thứ hai, theo Benthaus, là “đa số chúng ta đều muốn xây dựng một xã hội hòa nhập” — và không chỉ vì đó là điều đúng đắn cần làm.
“Người khuyết tật thực sự mang lại giá trị cho một phi hành đoàn. Những người từng trải qua tai nạn — đó là cả một hành trình đầy thử thách,” cô nói. “Bạn sẽ hình thành một khả năng chịu đựng và thích nghi rất đặc biệt.”
Trong khuôn khổ chuyến bay của mình, Benthaus cũng đang gây quỹ cho Wings for Life, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu chấn thương tủy sống.
Michaela Benthaus bên trong khoang tàu New Shepard trong quá trình huấn luyện. Ảnh: Blue Origin
Kỹ sư ESA Michaela “Michi” Benthaus và Hans Koenigsmann, cựu lãnh đạo SpaceX, trong buổi huấn luyện tại Blue Origin. Ảnh: Blue Origin
Phi hành đoàn chuyến bay NS-37 của Blue Origin gồm cựu đối tác quỹ phòng hộ Joey Hyde, cựu lãnh đạo SpaceX Hans Koenigsmann, kỹ sư ESA Michaela Benthaus, doanh nhân Adonis Pouroulis, lãnh đạo doanh nghiệp Neal Milch và người đam mê không gian địa phương Jason Stansell. Ảnh: Blue Origin
Elon Musk và Hans Koenigsmann ôm nhau trong buổi họp báo sau chuyến bay tiếp tế thành công CRS-8 của SpaceX lên Trạm Vũ trụ Quốc tế năm 2016. Ảnh: NASA
