Hoa Kỳ đã bước vào một kỷ nguyên cạnh tranh mới mang tính quyết định với Trung Quốc trong lĩnh vực không gian – một cuộc cạnh tranh mà các nhà lập pháp cho rằng sẽ định hình quyền lực toàn cầu, an ninh kinh tế và lợi thế quân sự trong nhiều thế hệ tới.

Chủ tịch Tiểu ban Không gian và Hàng không thuộc Ủy ban Khoa học, Không gian và Công nghệ Hạ viện, Dân biểu Mike Haridopolos, đã nêu vấn đề trong phiên điều trần hôm thứ Năm. Ông nói rằng “trong nhiều thế hệ, Hoa Kỳ đã dẫn dắt nhân loại tiến vào không gian với sự sáng tạo vượt trội và không có đối thủ thực sự,” nhưng cuộc đua sắp tới sẽ bước vào ngã rẽ.

Trong phiên điều trần, các nhân chứng cảnh báo về chương trình không gian ngày càng mở rộng của Trung Quốc. Các nghị sĩ thuộc cả hai đảng xem đây là một “thách thức mang tính định hình,” cho rằng vai trò dẫn đầu của Mỹ trong không gian đang bị đe doạ khi Bắc Kinh đẩy nhanh tham vọng thống trị.

Ông Dean Cheng, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Chính sách Potomac, nhận định: “Từ quan điểm của Đảng Cộng sản Trung Quốc, không gian góp phần vào mọi khía cạnh của sức mạnh quốc gia tổng hợp – quân sự, kinh tế, ngoại giao, chính trị, khoa học – công nghệ, và thậm chí cả văn hóa.”

Lãnh đạo ủy ban cho biết Trung Quốc đang triển khai một chiến lược dài hạn, huy động toàn bộ bộ máy nhà nước nhằm vượt Mỹ trong các năng lực không gian dân sự, thương mại và quân sự. Họ nhấn mạnh các kế hoạch của Bắc Kinh về việc đưa phi hành gia lên mặt trăng trước năm 2030, xây dựng căn cứ nghiên cứu trên Mặt trăng vào năm 2035 và mang mẫu vật từ sao Hỏa về Trái đất sớm hơn NASA nhiều năm.

Trung Quốc đã đạt được nhiều cột mốc lịch sử trước Mỹ, bao gồm hạ cánh và thu thập mẫu vật từ phía xa của Mặt trăng.

“Trung Quốc đã duy trì sự hiện diện của con người liên tục trên trạm không gian của họ từ năm 2021, nơi các phi hành gia luân phiên phục vụ nhiệm kỳ sáu tháng. Trong những năm tới, Trung Quốc dự định triển khai dịch vụ Internet không gian của riêng mình và mở rộng hệ thống thay thế GPS toàn cầu,” Haridopolos nói.

Các nhà lập pháp mô tả tình hình bằng những lời lẽ nghiêm trọng, so sánh cuộc cạnh tranh ngày nay với cuộc chạy đua không gian thế kỷ 20, thậm chí với các cuộc cạnh tranh quyền lực kéo dài hàng thế kỷ giữa những cường quốc toàn cầu.

Theo Haridopolos, Trung Quốc không chỉ muốn bắt kịp Mỹ, mà là “vượt lên, qua mặt và cuối cùng đánh bại đất nước chúng ta.”

Các thành viên phe Dân chủ cũng đồng tình, lưu ý rằng những tiến bộ của Trung Quốc trong không gian gắn chặt với niềm tự hào dân tộc, tín hiệu địa chính trị và lợi thế quân sự.

“Mối đe dọa đối với các hệ thống không gian của Mỹ không chỉ đến từ vũ khí chống vệ tinh, mà còn từ gây nhiễu và tấn công mạng,” Cheng nói.

Cùng với các nhân chứng khác, Cheng chỉ ra kho vũ khí chống không gian ngày càng lớn của Trung Quốc, hệ thống dẫn đường chính xác và các công nghệ như tiếp nhiên liệu trên quỹ đạo và bắt giữ vệ tinh. Những năng lực này gắn trực tiếp với việc tăng cường sức mạnh của Quân đội Trung Quốc.

Các nhân chứng nhấn mạnh tính cấp bách của vấn đề, mô tả việc Trung Quốc lên kế hoạch bài bản, năng lực công nghiệp nhanh chóng và sự hòa trộn giữa khu vực thương mại và quân sự trong lĩnh vực không gian.

“Gắn kết quân sự – dân sự là việc xây dựng một nền công nghiệp quốc gia thống nhất, có thể phục vụ cả nhu cầu quân sự lẫn dân sự,” Cheng giải thích.

Dù Trung Quốc vẫn còn thua Mỹ về quy mô phóng tên lửa, các nhân chứng cho biết họ đang thu hẹp khoảng cách và tận dụng sự ổn định dài hạn cùng sự tập trung chiến lược. Họ kêu gọi Quốc hội tăng đầu tư vào khoa học và nghiên cứu, củng cố quan hệ đối tác và cam kết duy trì vai trò dẫn đầu của Mỹ trong cuộc cạnh tranh được mô tả là mang tính thế hệ.

Ảnh minh họa cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc trên Mặt Trăng. Ảnh: Space Daily