Khi máy bay hạ độ cao chuẩn bị đáp xuống sân bay Dulles của Washington DC, ngay phía dưới là thị trấn Ashburn, được biết đến như “Thung lũng Trung tâm Dữ liệu” — nơi ước tính 70% lưu lượng internet toàn cầu tại mọi thời điểm đều đi qua.
Hàng thập kỷ trước, khu vực bạt ngàn đất trống, rừng và đồng cỏ ở góc phía bắc Virginia này dần được lấp đầy bởi các khu dân cư ngoại ô.
Rồi internet xuất hiện, kéo theo làn sóng các công ty xây dựng trung tâm dữ liệu. Họ đến, mang theo lời hứa về nguồn thu thuế và vốn đầu tư để đổi lấy việc xây nên những tòa nhà vốn không đẹp mắt nhưng lại là xương sống của thế giới kết nối số.
Vì sao là Ashburn? Sự kết hợp giữa vị trí chiến lược, hạ tầng vững chắc, chính sách thân thiện với doanh nghiệp và nguồn năng lượng giá rẻ đã giải thích phần nào. Lầu Năm Góc và các cơ quan chính phủ Mỹ ở ngay gần đó, cũng như trụ sở AOL — gã khổng lồ của thời kỳ đầu internet.
Lợi ích mà những tòa nhà “vô danh” này mang lại cho Ashburn suốt hai thập kỷ qua là điều không thể phủ nhận.
Xen giữa các trung tâm dữ liệu là cửa hàng, khu dân cư, sân trượt băng và hàng loạt cơ sở công cộng chứng minh thị trấn này không hề thiếu tiền.
Ashburn thuộc hạt Loudoun, hạt giàu nhất nước Mỹ tính theo thu nhập bình quân đầu người. Nhiều thành phố trên thế giới nhìn vào khu ngoại ô Washington này như một mô hình cho tương lai — dù cũng có người xem đây là lời cảnh báo.
Với dân số khoảng 40.000 người, riêng Ashburn đã có 152 trung tâm dữ liệu đang vận hành trên diện tích 40 km², và nhiều tòa khác đang mọc lên, trở thành một phần của cuộc bùng nổ đầu tư AI thúc đẩy cuộc đua xây dựng các công trình ngày càng đồ sộ.
Năm 2025, các công ty tư nhân đang chi khoảng 40 tỷ USD mỗi tháng để xây dựng trung tâm dữ liệu ở Mỹ, theo Cục Thống kê Dân số Mỹ — chủ yếu dành cho các siêu dự án AI của Google, Amazon, Microsoft và OpenAI. Con số này so với 1,8 tỷ USD cách đây 10 năm là một sự nhảy vọt.
Phóng viên AFP được Digital Realty — công ty bất động sản chuyên về trung tâm dữ liệu, hiện vận hành 13 cơ sở tại Ashburn — đưa tham quan một trung tâm dữ liệu điển hình.
“Chúng tôi cung cấp không chỉ không gian như bạn thấy ở đây, mà cả điện, hệ thống làm mát và kết nối,” Chris Sharp, giám đốc công nghệ của Digital Realty cho biết.
Các phòng máy — hoàn toàn cấm người ngoài — chứa đầy các giá máy chủ của một khách hàng lớn hoặc được chia thành từng “chuồng” riêng cho khách hàng nhỏ hơn.
Sự trỗi dậy của AI đã đẩy ngành này vào một chiều kích mới, tạo ra những thách thức khi các tập đoàn công nghệ — mắc kẹt trong cuộc cạnh tranh AI quyết liệt — chạy đua khắp toàn cầu để xây dựng trung tâm dữ liệu hỗ trợ AI càng nhanh càng tốt.
Thế hệ trung tâm dữ liệu mới đòi hỏi mức điện năng, công nghệ làm mát và kỹ thuật chưa từng có: máy chủ chạy các GPU Nvidia phục vụ huấn luyện AI cực kỳ nặng, yêu cầu tòa nhà lớn và kiên cố hơn, cùng lượng điện khổng lồ.
“Nếu chỉ tính riêng Virginia, các trung tâm dữ liệu năm ngoái đã sử dụng lượng điện tương đương toàn bộ thành phố New York,” Leslie Abrahams, phó giám đốc chương trình An ninh Năng lượng và Biến đổi Khí hậu tại CSIS cho biết.
Các máy chủ triển khai công nghệ giống ChatGPT tỏa nhiệt rất lớn và cần hệ thống làm mát bằng chất lỏng thế hệ mới — điều hòa không khí không còn đủ — và trong nhiều trường hợp, cần nguồn nước địa phương.
Không ngạc nhiên khi những yêu cầu mới khiến việc xây dựng trung tâm dữ liệu mới khó được chấp nhận hơn.
“Lúc tôi còn nhỏ, chúng tôi chỉ bắt đầu thấy vài trung tâm dữ liệu. Nhưng bây giờ thì tốc độ phát triển thật sự quá nhanh — chúng đang mọc lên khắp nơi,” Makaela Edmonds, 24 tuổi, lớn lên ở Ashburn nói. Nhà cô nằm cạnh một khu dân cư sát ngay công trường xây dựng khổng lồ.
Một vấn đề khác: công việc trong trung tâm dữ liệu chủ yếu tồn tại trong giai đoạn xây dựng. Các đội mang nón bảo hộ làm việc suốt ngày đêm. Nhưng khi vận hành, hầu hết các cơ sở đều có rất ít hoạt động của con người.
“Lợi ích của trung tâm dữ liệu có xu hướng mang tính khu vực, quốc gia và toàn cầu nhiều hơn là địa phương,” Abrahams nói.
Đây là một sự thay đổi lớn: các chính trị gia địa phương ở bắc Virginia giờ đây vận động tranh cử với lời hứa hạn chế mở rộng thay vì mời gọi thêm nhiều dự án.
Với các công ty như Digital Realty, thách thức là làm việc với cộng đồng để giúp họ hiểu trung tâm dữ liệu mang đến điều gì.
Bất chấp hoài nghi, nhu cầu không hề giảm.
“Đà tăng trưởng và nhu cầu ở thị trường này là khổng lồ,” Sharp nói.
Quạt thông gió làm mát trên mái một trung tâm dữ liệu Digital Realty tại Ashburn, Virginia. Ảnh: AFP
