Các nhà khoa học đã phát hiện điều mà họ tin là tiếng sét trên sao Hỏa bằng cách “nghe trộm” những luồng gió xoáy được ghi lại bởi robot Perseverance của NASA.
Âm thanh lách tách của các lần phóng điện đã được một micro trên xe tự hành này ghi lại, theo báo cáo của một nhóm nghiên cứu do Pháp dẫn đầu công bố vào thứ Tư.
Nhóm nghiên cứu ghi nhận 55 trường hợp mà họ gọi là “sét tí hon” trong vòng hai năm sao Hỏa, chủ yếu xảy ra trong các cơn bão bụi và vòi rồng bụi. Hầu hết các hiện tượng này xuất hiện vào những ngày có gió mạnh nhất trên sao Hỏa, trong các cơn bão và vòi rồng bụi.
Các tia điện dạng vòng này chỉ dài vài centimet, xuất hiện trong phạm vi 2 mét quanh micro được đặt trên cột cao của robot, vốn là một phần của hệ thống quan sát đá sao Hỏa bằng camera và laser. Những tia lửa từ các lần phóng điện — tương tự tĩnh điện trên Trái Đất — có thể nghe rõ giữa những cơn gió rít ồn ào và các hạt bụi va vào micro.
“Chúng tôi đã tìm kiếm hoạt động điện và sét trên sao Hỏa suốt nửa thế kỷ,” tác giả chính của nghiên cứu, Baptiste Chide, từ Viện Nghiên cứu Thiên văn và Hành tinh học tại Toulouse, cho biết.
“Nó mở ra một lĩnh vực nghiên cứu hoàn toàn mới cho khoa học sao Hỏa,” Chide nói, nhấn mạnh khả năng các phóng điện tạo ra tác động hóa học. “Giống như tìm thấy mảnh ghép còn thiếu trong bức tranh.”
Mặc dù bằng chứng thuyết phục, nó dựa trên một thiết bị duy nhất vốn được thiết kế để ghi lại laser tác động lên đá, chứ không phải để nghe sét, theo Daniel Mitchard từ Đại học Cardiff, người không tham gia nghiên cứu. Hơn nữa, ông lưu ý trong một bài báo kèm theo nghiên cứu trên tạp chí Nature, các phóng điện này được nghe thấy, chứ không nhìn thấy.
“Đây thực sự là một khám phá tình cờ khi nghe thấy một hiện tượng khác đang diễn ra gần đó, và mọi dấu hiệu đều chỉ ra đây là sét trên sao Hỏa,” Mitchard viết trong email. Tuy nhiên, cho đến khi có các thiết bị mới xác minh, “vẫn sẽ còn tranh luận từ một số nhà khoa học về việc liệu đây thực sự là sét hay không.”
Sét đã được xác nhận trên Sao Mộc và Sao Thổ, và từ lâu người ta nghi ngờ sao Hỏa cũng có sét.
Để tìm ra, Chide và nhóm nghiên cứu đã phân tích 28 giờ ghi âm từ Perseverance, ghi nhận các hiện tượng “sét tí hon” dựa trên tín hiệu âm thanh và điện.
Các phóng điện do vòi rồng bụi tạo ra chỉ kéo dài vài giây, trong khi các phóng điện từ bão bụi có thể tồn tại tới 30 phút.
“Giống như một cơn giông trên Trái Đất, nhưng hầu như không nhìn thấy bằng mắt thường và có nhiều tia lách tách nhẹ,” Chide nói. Ông lưu ý rằng bầu khí quyển mỏng, giàu dioxide carbon của sao Hỏa hấp thụ nhiều âm thanh, khiến một số tia lách tách khó nghe.
Theo Chide, bầu khí quyển sao Hỏa dễ tạo phóng điện hơn Trái Đất, do các hạt bụi và cát va chạm nhau.
“Một người đầu tiên đặt chân lên sao Hỏa sẽ rất khó bị sét đánh khi cắm cờ trên bề mặt,” Mitchard viết trên Nature. Tuy nhiên, “những phóng điện nhỏ, giống tĩnh điện nhưng thường xuyên có thể gây ra vấn đề với thiết bị nhạy cảm.”
Đây không phải là âm thanh sao Hỏa đầu tiên được Perseverance truyền về. Trái Đất đã “nghe” bánh xe robot lăn trên bề mặt sao Hỏa và cánh quạt của trực thăng Ingenuity, vốn hiện nay không còn bay nữa.
Perseverance đang khảo sát một vùng đồng bằng sông khô trên sao Hỏa từ năm 2021, thu thập mẫu đá tìm dấu hiệu sự sống vi mô cổ xưa. NASA dự kiến sẽ đưa các mẫu lõi này về Trái Đất để phân tích trong phòng thí nghiệm, nhưng kế hoạch này hiện bị trì hoãn vô thời hạn khi cơ quan vũ trụ tìm kiếm phương án rẻ hơn.
Hình ảnh do NASA cung cấp, chụp selfie của robot Perseverance trên sao Hỏa ngày 23/7/2024. Hình được ghép từ 62 bức ảnh riêng lẻ. Ảnh: NASA
