Cơn sốt đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI) đang ở đỉnh cao với những con số khổng lồ, bất chấp lợi nhuận thực tế còn cách xa. Nvidia vừa cam kết 100 tỷ USD hỗ trợ OpenAI xây dựng trung tâm dữ liệu, trong khi chi tiêu toàn cầu cho AI dự kiến vượt 2 nghìn tỷ USD vào năm 2026. Liệu đây là cuộc cách mạng công nghệ vĩ đại hay chỉ là bong bóng sắp vỡ?
Làn sóng vốn khổng lồ đổ vào AI
Những khoản đầu tư khổng lồ vào trí tuệ nhân tạo (AI) vẫn đang đổ về: Tuần trước, gã khổng lồ chip AI Nvidia tuyên bố sẽ đầu tư 100 tỷ USD để giúp OpenAI – công ty tiên phong trong AI tạo sinh – xây dựng các trung tâm dữ liệu.
Làm sao những con số khổng lồ này có thể xuất hiện khi lợi nhuận thu về, ít nhất là hiện tại, vẫn còn xa mới tương xứng?
Với những người tin tưởng vào AI, việc doanh thu bùng nổ chỉ là vấn đề thời gian với một công ty có ChatGPT đang phục vụ 700 triệu người – gần 9% dân số thế giới chỉ sau chưa đầy 3 năm ra mắt.
Chi tiêu liên quan đến AI đang bùng nổ trên toàn cầu, dự kiến đạt khoảng 1,5 nghìn tỷ USD trong năm 2025 này, theo hãng nghiên cứu Gartner (Mỹ), và vượt 2 nghìn tỷ USD vào năm 2026 – tương đương gần 2% GDP toàn cầu.
Các quỹ đầu tư và tập đoàn công nghệ đang rót hàng trăm tỷ USD vào AI. Từ 2013 đến 2024, Mỹ đã chứng kiến 470 tỷ USD vốn tư nhân chảy vào lĩnh vực này, với riêng năm ngoái chiếm gần 1/4. Trung Quốc theo sau với 119 tỷ USD.
Tâm điểm là OpenAI – công ty mẹ của ChatGPT. Tháng 3/2025, OpenAI huy động được 40 tỷ USD, đồng thời dẫn dắt dự án Stargate trị giá 500 tỷ USD để xây dựng các trung tâm dữ liệu tại Texas với diện tích tương đương Manhattan. Liên danh này có sự tham gia của Softbank, Oracle, Microsoft và Nvidia, với sự hậu thuẫn từ Nhà Trắng.
Nvidia cũng nổi bật với hơn 50 thương vụ đầu tư trong năm 2024. Tuy nhiên, hãng bị chỉ trích “gây quỹ vòng tròn”: đầu tư vào startup, rồi các startup lại dùng vốn để mua chip của chính Nvidia – điều mà giới phân tích cảnh báo có thể làm phình to nguy cơ bong bóng.
Thỏa thuận với OpenAI “nhiều khả năng sẽ làm gia tăng những lo ngại đó,” Stacy Rasgon, nhà phân tích của Bernstein Research, nhận định.
Bài toán lợi nhuận và chi phí khổng lồ
Dù nguồn vốn không ngừng tăng, lợi nhuận chưa theo kịp. OpenAI báo doanh thu 4,3 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025, nhưng dự kiến chi tới 100 tỷ USD trước 2029.
Theo Bain & Company, chỉ riêng “cơn đói tính toán” của AI có thể ngốn 500 tỷ USD mỗi năm cho trung tâm dữ liệu toàn cầu đến 2030. Để bù đắp, ngành này cần doanh thu khoảng 2 nghìn tỷ USD/năm – nhưng ngay cả trong kịch bản lạc quan, vẫn có thể thâm hụt tới 800 tỷ USD.
Bài toán năng lượng cũng căng thẳng không kém. Nhu cầu điện toàn cầu cho AI có thể đạt 200 gigawatt vào năm 2030 – tương đương mức tiêu thụ điện của Brazil, với một nửa công suất điện mới sẽ phát triển ở Mỹ.
Dù lợi nhuận chưa theo kịp, cuộc cách mạng AI dường như không thể đảo ngược.
“Trong mắt giới đầu tư, không còn nghi ngờ gì nữa, AI là công nghệ đột phá quan trọng” – ngang hàng với việc tạo ra điện, Denis Barrier, lãnh đạo quỹ Cathay Innovation, nhận định.
Theo ông, tư duy Thung lũng Silicon “nghiêng về việc nắm bắt cơ hội” hơn là lo lắng về rủi ro.
Những căng thẳng địa chính trị càng tiếp thêm nhiệt cho cơn sốt, chủ yếu là để xây dựng các trung tâm dữ liệu khổng lồ chứa hàng chục nghìn con chip đắt đỏ, đòi hỏi điện năng khổng lồ và hệ thống làm mát tiêu hao năng lượng quy mô lớn.
Định giá nóng và nỗi lo bong bóng
Không chỉ các “ông lớn”, giới startup AI cũng đang bùng nổ vốn. Trong quý I/2025, họ huy động được 73,1 tỷ USD, chiếm gần 58% tổng vốn đầu tư mạo hiểm toàn cầu, theo PitchBook.
“Có một chút bong bóng ở giai đoạn đầu,” Bryan Yeo, Giám đốc Đầu tư quỹ GIC của Singapore, nhận định. Ông cảnh báo nhiều công ty chỉ cần gắn mác AI là đã được định giá cao ngất, bất chấp doanh thu nhỏ bé.
Todd Sisitsky, Chủ tịch TPG, bổ sung rằng một số startup đạt doanh thu 100 triệu USD chỉ sau vài tháng, nhưng cũng có công ty được định giá tới 1,2 tỷ USD cho mỗi nhân viên – mức ông mô tả là “choáng ngợp”.
Tuy vậy, nhiều chuyên gia vẫn lạc quan. Dan Ives, nhà phân tích tại Wedbush Securities, ví AI hôm nay như internet năm 1996 – còn quá sớm để nói đến kịch bản bong bóng năm 1999. Theo ông, sẽ có kẻ thắng người thua, nhưng AI – giống như internet – sẽ tồn tại lâu dài.
“Ngay cả khi lo ngại về khả năng ‘bong bóng AI’… chúng tôi ước tính ngành đang ở thời điểm giống như năm 1996 của kỷ nguyên internet, hoàn toàn chưa phải 1999 – trước khi bong bóng nổ tung,” Dan Ives, nhà phân tích tại Wedbush Securities, nói.
Về dài hạn, “sẽ có nhiều khoản đầu tư bị đốt sạch, nhiều kẻ thua cuộc giống như thời bong bóng internet, nhưng internet vẫn tồn tại,” một nhà đầu tư ở Silicon Valley nhận định.
Sam Altman, CEO của OpenAI. Gã khổng lồ chip AI Nvidia đã thông báo sẽ đầu tư 100 tỷ USD để giúp OpenAI – công ty dẫn đầu trong AI tạo sinh – xây dựng trung tâm dữ liệu. Ảnh: AFP
