Tòa phúc thẩm cho rằng Trump đã vượt quá thẩm quyền khi áp thuế, trong khi cựu tổng thống cáo buộc tòa thiên vị chính trị. Vụ việc sẽ được chuyển lên Tòa án Tối cao Mỹ.
Một tòa phúc thẩm liên bang ở Washington DC hôm thứ Sáu phán quyết rằng Tổng thống Donald Trump đã vượt quá quyền hạn tổng thống với hầu hết các chính sách thuế quan gây chấn động toàn cầu của mình.
Theo phán quyết với tỷ lệ 7–4, luật Mỹ “trao cho tổng thống quyền hạn đáng kể để thực hiện nhiều hành động khi ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, nhưng không hành động nào cho phép áp thuế quan, thuế nhập khẩu hay các loại thuế tương tự”. Quyết định sẽ chưa có hiệu lực cho đến ngày 14/10, thời hạn để chính quyền Mỹ có thể kháng cáo.
Tòa cho rằng nhiều sắc thuế của Trump “không giới hạn về phạm vi, mức độ hay thời hạn” và điều này “khẳng định một quyền lực vượt xa giới hạn rõ ràng mà luật pháp cho phép”.
Phán quyết này được xem là đòn giáng mạnh nhất vào chính sách thương mại của Trump cho đến nay, và nhiều khả năng Tòa án Tối cao sẽ phải ra quyết định cuối cùng liệu ông có quyền hợp pháp để đảo lộn chính sách thương mại Mỹ hay không.
Ngay sau khi phán quyết được đưa ra, Trump viết trên mạng xã hội: “TẤT CẢ CÁC BIỆN PHÁP THUẾ QUAN VẪN CÓ HIỆU LỰC!”, đồng thời cáo buộc tòa phúc thẩm thiên vị chính trị. Ông cảnh báo: “Nếu phán quyết này được giữ nguyên, nó sẽ hủy diệt nước Mỹ”.
Các sắc thuế bị vô hiệu bao gồm chính sách “Ngày Giải phóng” mà theo đó Trump đặt mức thuế tối thiểu 10% với gần như tất cả đối tác thương mại của Mỹ, cùng các mức thuế “đối ứng” mà ông áp với những nước bị cho là đối xử không công bằng với Mỹ.
Trump cho rằng ông có quyền áp thuế dựa trên Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), vốn cho phép tổng thống kiểm soát giao dịch quốc tế trong một số tình huống khẩn cấp. Chính quyền Trump từng viện dẫn nhiều lý do như thâm hụt thương mại, buôn lậu fentanyl và nhập cư để biện minh cho các hành động này.
Tuy nhiên, một nhóm doanh nghiệp nhỏ đã khởi kiện trong vụ VOS Selections Inc kiện Trump, cho rằng thuế quan “gây tổn hại nghiêm trọng cho doanh nghiệp nhỏ trên khắp nước Mỹ”.
Trong phán quyết, tòa khẳng định: “Khó có thể tin rằng Quốc hội, khi thông qua IEEPA, lại muốn trao cho tổng thống quyền lực không giới hạn để áp thuế”. Luật này “không hề đề cập đến thuế quan hay các thuật ngữ đồng nghĩa, cũng không có cơ chế giám sát để giới hạn quyền lực tổng thống trong vấn đề thuế quan”.
Trước đó cùng ngày, Bloomberg đưa tin chính quyền Trump đã nộp các bản kiến nghị của Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Ngoại trưởng Marco Rubio, cảnh báo rằng việc hủy bỏ ngay lập tức thuế quan sẽ là “sự bẽ mặt ngoại giao nguy hiểm” cho Mỹ.
Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai khẳng định Trump “đã thực thi hợp pháp quyền áp thuế được Quốc hội trao, nhằm bảo vệ an ninh quốc gia và kinh tế trước các mối đe dọa từ nước ngoài”, đồng thời nhấn mạnh các mức thuế vẫn có hiệu lực và chính quyền kỳ vọng sẽ “chiến thắng cuối cùng”.
William Reinsch, cựu quan chức Bộ Thương mại, nhận định với Reuters rằng chính quyền Trump đã lường trước phán quyết này và chuẩn bị “Kế hoạch B” để duy trì thuế quan thông qua các đạo luật khác.
Vụ kiện VOS Selections Inc kiện Trump được Tòa án Thương mại Mỹ thụ lý hồi tháng 5, phán quyết rằng thuế quan của Trump “vượt quá quyền lực được trao”. Tuy nhiên, tòa tạm hoãn thi hành để chờ kháng cáo. Đến ngày 31/7, tòa phúc thẩm nghe tranh luận miệng và nhiều thẩm phán bày tỏ hoài nghi, nhấn mạnh rằng IEEPA “thậm chí không hề nhắc đến từ thuế quan”.
Phán quyết cuối cùng cho biết có nhiều đạo luật khác rõ ràng trao quyền áp thuế cho tổng thống. Khi muốn trao quyền, Quốc hội “sử dụng những từ ngữ dứt khoát như thuế quan, thuế nhập khẩu, hoặc cấu trúc luật rõ ràng cho thấy đề cập đến thuế”. Trái lại, IEEPA hoàn toàn thiếu ngôn ngữ này, các thẩm phán cho biết.
Các mức thuế của Trump từng gây ra bất ổn kinh tế – chính trị toàn cầu, làm dấy lên lo ngại về lạm phát.
Các container hàng hóa tại Cảng Jersey, phía xa là đường chân trời Manhattan. Ảnh: Getty
