Trên Sao Hỏa, quá khứ được lưu giữ trong đá rắn, nhưng hiện tại của hành tinh này lại được định hình bởi cát dịch chuyển. Tuần trước, xe tự hành Perseverance đã nghiên cứu một loạt gợn sóng cát khổng lồ (megaripples) đã ngừng hoạt động để hiểu rõ hơn cách gió vẫn đang “điêu khắc” bề mặt hành tinh đỏ ngày nay, và đã tình cờ phát hiện một tảng đá hình chiếc mũ khá kỳ thú.
Perseverance đã rời các sườn đá để tiến vào khu vực “Kerrlaguna” với những gợn sóng cát khổng lồ, nơi nó đang nghiên cứu cách gió tiếp tục định hình Sao Hỏa ngày nay. Những gợn sóng đã ngừng hoạt động này có thể tiết lộ cả bí mật môi trường và tài nguyên hữu ích cho các phi hành gia trong tương lai.
Sau khi hoàn tất việc khảo sát ranh giới giữa lớp đất sét và đá giàu olivin tại một địa điểm có tên “Westport”, Perseverance lại tiếp tục tiến về phía nam. Trước đó, xe đã thử leo lên một gờ đá gọi là “Midtoya”, nhưng độ dốc quá cao kết hợp với nền đất lỏng lẻo đầy đá vụn khiến việc di chuyển gần như bất khả thi.
Sau nhiều lần thử, nhóm điều khiển đã chuyển hướng Perseverance sang địa hình bằng phẳng hơn. Dù vậy, nỗ lực này vẫn đem lại kết quả, vì nó đã thu thập được dữ liệu về những tảng đá chứa nhiều hạt cầu nhỏ lạ, có khả năng lăn xuống từ “Midtoya”. Trong số đó có “Horneflya” — một tảng đá hình giống mũ phù thủy — đang thu hút sự chú ý mạnh mẽ.
Khám phá những “sóng cát khổng lồ”
Như đã đề cập, Perseverance đã khám phá một khu vực gọi là “Kerrlaguna”, nơi các sườn dốc gắt nhường chỗ cho một cánh đồng sóng cát khổng lồ cao tới 1 mét. Nhóm khoa học quyết định tiến hành một “chiến dịch nhỏ” để nghiên cứu chi tiết các đặc điểm này.
Gần một thập kỷ trước, phương tiện tiền nhiệm của Perseverance — xe tự hành Curiosity — đã nghiên cứu một đụn cát đang hoạt động tại “Namib Dune” trên sàn miệng hố Gale, nơi nó từng chụp bức ảnh selfie nổi tiếng. Tuy nhiên, những gợn sóng cát nhỏ hơn — đặc biệt là các gợn bụi đã ngừng hoạt động như tại “Kerrlaguna” — lại khá phổ biến trên bề mặt Sao Hỏa. Các cấu trúc cổ xưa này có thể mang lại hiểu biết mới về vai trò của gió và nước trong việc định hình bề mặt hành tinh hiện tại.
Khi tiến gần một số gợn sóng đã ngừng hoạt động, Perseverance đã thực hiện loạt phép đo bằng các thiết bị khoa học nhằm xác định đặc điểm môi trường xung quanh, kích thước và thành phần hóa học của các hạt cát, cũng như bất kỳ lớp vỏ muối nào có thể đã hình thành theo thời gian.
Ngoài việc mở rộng hiểu biết về môi trường Sao Hỏa, việc ghi nhận các nguồn tài nguyên tiềm năng này có thể giúp nhân loại chuẩn bị cho ngày các phi hành gia đặt chân lên Hành tinh Đỏ và cần tận dụng tài nguyên từ đất sao Hỏa để sinh tồn. Nghiên cứu tại “Kerrlaguna” được kỳ vọng sẽ là bước diễn tập cho một chiến dịch quy mô hơn tại khu vực “Lac de Charmes”, nơi có cánh đồng sóng cát lớn hơn, nằm xa hơn trên hành trình của xe tự hành.
Hình ảnh tảng đá “Horneflya” hình mũ, chụp bởi Perseverance ngày 5/8/2025. Ảnh: NASA
Hình ảnh các gợn sóng cát đã ngừng hoạt động tại “Kerrlaguna”, mục tiêu thám hiểm mới nhất của Perseverance, chụp ngày 13/8/2025 bằng camera Mastcam-Z bên phải. Ảnh: NASA
