Mark Zuckerberg dự kiến sẽ xuất hiện với tư cách nhân chứng chính trong một phiên tòa trị giá 8 tỷ USD đầy bất thường bắt đầu trong tuần này. CEO Meta bị các cổ đông cáo buộc điều hành Facebook như một doanh nghiệp bất hợp pháp cho phép thu thập dữ liệu người dùng mà không có sự đồng ý của họ.
Các cổ đông của Meta Platforms – công ty mẹ của Facebook, Instagram và WhatsApp – đã kiện Zuckerberg cùng một số lãnh đạo đương nhiệm và cựu lãnh đạo của công ty, cáo buộc họ liên tục vi phạm thỏa thuận năm 2012 giữa Facebook và Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) về việc bảo vệ dữ liệu người dùng.
Vụ việc bắt đầu từ năm 2018, sau khi dữ liệu từ hàng triệu người dùng Facebook bị phát hiện đã bị truy cập bởi Cambridge Analytica – công ty tư vấn chính trị hiện không còn tồn tại, từng làm việc cho chiến dịch tranh cử tổng thống của Donald Trump năm 2016.
Các cổ đông yêu cầu Zuckerberg và các bị đơn khác hoàn trả cho công ty hơn 8 tỷ USD tiền phạt và chi phí phát sinh sau khi bê bối Cambridge Analytica bị phanh phui – bao gồm khoản phạt kỷ lục 5 tỷ USD do FTC áp đặt lên Facebook vào năm 2019 vì vi phạm thỏa thuận năm 2012.
Các bị đơn bao gồm cựu Giám đốc điều hành Sheryl Sandberg, nhà đầu tư mạo hiểm kiêm thành viên hội đồng quản trị Marc Andreessen, cùng các cựu thành viên hội đồng quản trị khác như Peter Thiel – đồng sáng lập Palantir Technologies, và Reed Hastings – đồng sáng lập Netflix.
Zuckerberg và các bị đơn khác từ chối bình luận, đồng thời bác bỏ các cáo buộc trong hồ sơ tòa án, gọi đó là những “yêu cầu quá mức”. Meta – không phải là bị đơn trong vụ kiện – cũng từ chối đưa ra bình luận.
Phiên tòa không có bồi thẩm đoàn tại Wilmington, Delaware sẽ bắt đầu vào thứ Tư và dự kiến kéo dài tám ngày. Phiên xét xử sẽ chủ yếu tập trung vào các sự kiện và cuộc họp hội đồng quản trị từ khoảng một thập kỷ trước để xác định cách các lãnh đạo Facebook thực hiện thỏa thuận năm 2012.
Mặc dù phiên tòa liên quan đến các chính sách từ lâu, nhưng nó diễn ra trong bối cảnh những lo ngại về quyền riêng tư vẫn đang bủa vây Meta, đặc biệt là khi công ty bị giám sát vì quá trình huấn luyện các mô hình trí tuệ nhân tạo. Meta cho biết họ đã đầu tư hàng tỷ USD kể từ năm 2019 vào chương trình bảo vệ quyền riêng tư người dùng.
Jason Kint – người đứng đầu Digital Content Next, hiệp hội các nhà cung cấp nội dung – cho biết vụ kiện sẽ làm rõ việc hội đồng quản trị biết những gì và khi nào về dữ liệu người dùng, vốn hiện có hơn 3 tỷ người dùng hàng ngày trên các nền tảng của Meta. “Có thể nói chúng ta không thể tránh khỏi Facebook và Instagram trong cuộc sống,” ông nhận định. “Nhưng liệu chúng ta có thể tin tưởng Mark Zuckerberg không?”
Những cáo buộc khó chứng minh nhất
Hai năm trước, các bị đơn đã cố gắng bác bỏ vụ kiện trước khi xét xử, nhưng thẩm phán đã từ chối. “Đây là một vụ việc liên quan đến hành vi sai trái được cho là ở quy mô thực sự khổng lồ,” theo lời thẩm phán Travis Laster, người xử lý vụ việc khi đó. Phiên tòa tại Tòa án Chancery hiện do thẩm phán Kathaleen McCormick chủ tọa.
Hiện tại, các nguyên đơn – bao gồm các nhà đầu tư cá nhân và các quỹ hưu trí nghiệp đoàn như Hệ thống Hưu trí Giáo viên Tiểu bang California – phải chứng minh điều được xem là cáo buộc khó nhất trong luật doanh nghiệp: rằng các giám đốc đã hoàn toàn không thực hiện nghĩa vụ giám sát. Các chuyên gia pháp lý cho rằng đây dường như là phiên tòa đầu tiên với cáo buộc như vậy.
Zuckerberg và Sandberg bị cáo buộc cố ý khiến công ty vi phạm pháp luật. Trong khi luật bang Delaware bảo vệ giám đốc và lãnh đạo khỏi các quyết định kinh doanh tồi, thì lại không bảo vệ họ khỏi các hành vi phạm pháp – dù chúng có mang lại lợi nhuận.
Các bị đơn cho rằng nguyên đơn không thể cung cấp đủ bằng chứng.
Trong tài liệu trước phiên tòa, các cổ đông cho biết họ có thể chứng minh rằng sau thỏa thuận năm 2012, Facebook tiếp tục có các hành vi đánh lừa người dùng về quyền riêng tư theo chỉ đạo của Zuckerberg. Trong khi đó, các bị đơn cho rằng bằng chứng sẽ cho thấy công ty đã xây dựng một đội ngũ giám sát quyền riêng tư và thuê một công ty kiểm toán độc lập, đồng thời Facebook cũng là nạn nhân của “sự lừa dối có tính toán” từ Cambridge Analytica.
CEO Meta Mark Zuckerberg. Ảnh: Reuters
