Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết hôm thứ Sáu rằng Washington và Bắc Kinh đã ký một thỏa thuận thương mại giúp các công ty Mỹ dễ dàng tiếp cận nam châm và khoáng sản đất hiếm từ Trung Quốc — những nguyên liệu then chốt trong sản xuất và chế tạo vi mạch.
Phát biểu trên chương trình “Mornings with Maria” của Fox Business Network, ông Bessent nói rằng Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình “đã có một cuộc điện đàm” trước đó “và sau đó các nhóm của hai bên đã gặp nhau tại London, giải quyết mọi việc, và tôi tin tưởng rằng, như đã thống nhất, các loại nam châm sẽ được chuyển giao.”
“Một phần của thỏa thuận là giảm thuế và bắt đầu khôi phục dòng chảy nam châm đất hiếm về Mỹ,” ông Bessent nói. “Chúng là lõi của phần lớn nền công nghiệp của chúng ta. Trước đây chúng không được chuyển giao nhanh như cam kết.”
Bình luận này được đưa ra sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố cách đây hai tuần rằng đã đạt được một thỏa thuận với Trung Quốc nhằm thúc đẩy việc xuất khẩu nam châm và khoáng sản đất hiếm.
Thỏa thuận này mở đường cho các cuộc đàm phán thương mại tiếp theo. Trước đó, Mỹ đã đình chỉ một số thương vụ bán công nghệ quan trọng cho Trung Quốc, như các linh kiện dùng cho động cơ phản lực và bán dẫn. Mỹ cũng đồng ý ngừng việc thu hồi visa của các công dân Trung Quốc đang học tập tại các trường đại học Mỹ.
Ông Bessent nói thêm về xuất khẩu khoáng sản chiến lược: “Những gì chúng ta đang thấy là sự hạ nhiệt căng thẳng.”
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cũng xác nhận trên Bloomberg TV rằng thỏa thuận đã được ký hồi đầu tuần này.
Bộ Thương mại Trung Quốc hôm thứ Sáu cũng tuyên bố rằng hai bên “đã xác nhận thêm chi tiết của khuôn khổ thỏa thuận”, khi được hỏi về việc Trung Quốc có tăng tốc xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ và Mỹ có dỡ bỏ một số biện pháp hạn chế hay không.
“Trung Quốc sẽ, theo quy định pháp luật, xem xét và phê duyệt các đơn xin xuất khẩu đối với mặt hàng thuộc diện kiểm soát. Đổi lại, Mỹ sẽ dỡ bỏ một loạt biện pháp hạn chế mà họ đã áp dụng đối với Trung Quốc,” bộ này cho biết.
Các cuộc đàm phán ban đầu tại Geneva hồi đầu tháng Năm đã khiến hai bên hoãn việc tăng thuế quy mô lớn — vốn đe dọa làm tê liệt thương mại song phương. Sau đó, các cuộc gặp ở London đã thiết lập khuôn khổ đàm phán, và thỏa thuận được ông Trump nhắc tới dường như đã chính thức hóa điều này — mở đường cho những phát biểu hôm thứ Sáu của ông Bessent.
Tại cuộc thảo luận ở London, vấn đề kiểm soát xuất khẩu khoáng sản đã trở thành trọng tâm, vượt qua cả vấn đề thuế, sau khi Trung Quốc hồi tháng Tư áp dụng yêu cầu cấp phép đối với bảy nguyên tố đất hiếm, theo luật Trung Quốc áp dụng cho mọi hoạt động xuất khẩu, không chỉ riêng với thị trường Mỹ.
Với quy trình cấp phép kéo dài 45 ngày, yêu cầu mới đã gây ra sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng, đe dọa việc sản xuất ô tô, robot, tuabin gió và các sản phẩm công nghệ cao khác ở Mỹ cũng như trên toàn thế giới. Trong khi đó, Mỹ áp đặt các hạn chế mới đối với xuất khẩu công nghệ cao sang Trung Quốc.
Theo thỏa thuận mới nhất, Trung Quốc không bãi bỏ yêu cầu cấp phép đối với đất hiếm nhưng giữ quyền linh hoạt trong việc đẩy nhanh hoặc làm chậm quy trình phê duyệt tùy tình hình.
Bà Sun Yun, Giám đốc chương trình Trung Quốc tại Viện nghiên cứu Stimson (Washington), nhận định rằng Bắc Kinh hiện chỉ siết chặt chính sách tổng thể đối với đất hiếm nhưng có quyền linh hoạt trong cách thực thi. “Đó là phong cách Trung Quốc,” bà nói. “Nếu mọi việc ổn, giấy phép sẽ được cấp. Nếu mọi việc đi sai hướng, ví dụ như Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan, thì giấy phép sẽ biến mất như cơn gió.”
Trong ảnh do Tân Hoa Xã phát hành, Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong (phải) bắt tay Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent trước cuộc gặp thảo luận thương mại Trung – Mỹ tại London, ngày 9/6/2025. Ảnh: Tân Hoa Xã
