Trung Quốc đã tiến hành thành công một cuộc thử nghiệm thoát hiểm mặt đất (hủy bỏ trên bệ phóng – pad abort) vào rạng sáng thứ Ba cho tàu vũ trụ chở người thế hệ mới, phục vụ các sứ mệnh lên Mặt trăng và quỹ đạo Trái đất thấp (LEO).
Cuộc thử nghiệm “thoát hiểm ở độ cao bằng không” được thực hiện vào ngày 17-6 tại Trung tâm phóng vệ tinh Jiuquan nằm trong sa mạc Gobi. Lệnh kích hoạt được phát lúc 12:30 sáng theo giờ miền Đông Hoa Kỳ (11:30 trưa cùng ngày giờ Việt Nam), kích hoạt các động cơ nhiên liệu rắn của hệ thống thoát hiểm trên tàu vũ trụ Mengzhou, theo thông báo của Cơ quan phụ trách các chuyến bay không gian có người lái Trung Quốc (CMSEO).
Đoạn phim ghi lại cho thấy hệ thống thoát hiểm đã nhanh chóng đẩy tàu vũ trụ rời khỏi mặt đất. Khoảng 20 giây sau, tàu đạt đến độ cao định trước. Khoang trở về sau đó tách khỏi tháp thoát hiểm và các dù hãm đã bung ra thành công.
Khoang trở về đã hạ cánh an toàn trong khu vực thử nghiệm đã định, với hệ thống túi khí giảm chấn vào lúc 12:32 sáng, đánh dấu thử nghiệm thành công hoàn toàn, theo CMSEO.
Mục tiêu của thử nghiệm là xác minh các hệ thống cần thiết để đưa phi hành gia trong khoang điều khiển rời khỏi tên lửa trong trường hợp khẩn cấp. Đây là một cột mốc quan trọng trong kế hoạch đưa người lên Mặt trăng của Trung Quốc vào năm 2030.
Trung Quốc có kế hoạch thực hiện một cuộc thử nghiệm thoát hiểm trên không (in-flight abort) ở thời điểm chịu áp lực khí động học lớn nhất vào cuối năm nay. CMSEO chưa công bố thời gian cụ thể cho thử nghiệm này.
Không loại trừ khả năng Trung Quốc sẽ sử dụng tên lửa Trường Chinh 5B hoặc một tên lửa thử nghiệm chuyên biệt để mô phỏng quá trình rơi xuống biển và thu hồi tàu từ Wenchang – nơi sẽ là điểm xuất phát cho các sứ mệnh có người lái lên Mặt trăng trong tương lai.
Theo CMSEO, đây là thử nghiệm thoát hiểm mặt đất đầu tiên của Trung Quốc kể từ cuộc thử nghiệm của tàu Thần Châu vào năm 1998.
Cũng theo cơ quan này, tàu Mengzhou áp dụng thiết kế khác biệt so với mô hình truyền thống “tên lửa phụ trách thoát hiểm, tàu phụ trách cứu hộ phi hành đoàn” từng được sử dụng cho tàu Thần Châu. Thay vào đó, tàu Mengzhou chịu trách nhiệm hoàn toàn cho cả việc điều khiển thoát hiểm và đảm bảo an toàn cho phi hành đoàn.
Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) cũng từng tiến hành thử nghiệm thoát hiểm mặt đất cho tàu vũ trụ Orion vào năm 2010 tại thao trường tên lửa White Sands của Lục quân Mỹ.
Mengzhou: Tàu chở người thế hệ mới của Trung Quốc
Tàu Mengzhou (Mộng Châu ; con thuyền mộng mơ) có cấu trúc hai mô-đun và thiết kế theo hướng mô-đun hóa, với hai phiên bản: một dành cho quỹ đạo thấp (LEO) và một dành cho sứ mệnh đổ bộ Mặt trăng. Phiên bản LEO có thể tái sử dụng một phần, chở tối đa 7 phi hành gia đến trạm vũ trụ Thiên Cung, hoặc ít phi hành gia hơn cùng với tối đa 500 kg hàng hóa. Phiên bản dùng cho sứ mệnh Mặt trăng, với khối lượng tối đa lên đến 26.000 kg, sẽ chở ba phi hành gia vào quỹ đạo Mặt trăng và ghép nối với một hệ thống hạ cánh được phóng tách biệt.
Năm 2020, Trung Quốc đã phóng một phiên bản mô phỏng của tàu Mengzhou (khi đó được gọi là “tàu chở người thế hệ mới”) trên tên lửa Trường Chinh 5B để thử nghiệm quá trình tái nhập khí quyển tốc độ cao.
CMSEO cho biết tàu Mengzhou sẽ trở thành phương tiện chủ lực phục vụ các hoạt động của trạm vũ trụ và các sứ mệnh thám hiểm Mặt trăng.
“Thành công của thử nghiệm lần này đã thiết lập nền tảng kỹ thuật quan trọng cho các sứ mệnh có người lái lên Mặt trăng trong tương lai,” CMSEO tuyên bố. “Công tác phát triển các thiết bị liên quan như tên lửa đẩy Trường Chinh 10 và tàu đổ bộ Mặt trăng đang tiến triển ổn định và sẽ được thử nghiệm tiếp theo đúng kế hoạch.”
Tên lửa Trường Chinh 10 sử dụng ba tầng lõi đường kính 5 mét, được trang bị động cơ YF-100K sử dụng nhiên liệu dầu hỏa và oxy lỏng, kế thừa nền tảng từ dòng Trường Chinh 5. Cơ sở phóng dành cho nó hiện đang được xây dựng tại Wenchang trên đảo Hải Nam.
Khoang phi hành của tàu Mộng Châu rời bệ phóng trong cuộc thử nghiệm thoát hiểm thành công tại Trung tâm Phóng Vệ tinh Jiuquan ngày 17-6-2025. Ảnh: CMSEO
