Tổng thống Donald Trump hôm thứ Sáu cho biết ông sẽ không còn là “người tử tế” với Trung Quốc trong vấn đề thương mại, tuyên bố trên mạng xã hội rằng Trung Quốc đã phá vỡ một thỏa thuận với Hoa Kỳ.
Vài giờ sau, ông Trump nói tại Phòng Bầu Dục rằng ông sẽ nói chuyện với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và “hy vọng chúng tôi sẽ giải quyết được việc này”, dù vẫn khẳng định rằng Trung Quốc đã vi phạm thỏa thuận.
Ông Trump không nêu rõ thỏa thuận nào ông đang đề cập đến. Tuy nhiên, lời lẽ này đánh dấu sự thay đổi đột ngột so với thái độ lạc quan gần đây, khi ông đã hạ mức thuế quan 145% đối với hàng hóa Trung Quốc xuống còn 30% trong vòng 90 ngày để tạo điều kiện cho đàm phán. Trung Quốc cũng đã giảm thuế đối với hàng Mỹ từ 125% xuống còn 10%.
“Tin xấu là Trung Quốc, có lẽ không bất ngờ với một số người, HOÀN TOÀN VI PHẠM THỎA THUẬN VỚI CHÚNG TA,” ông Trump đăng tải. “Thế là đủ với vai trò NGƯỜI TỬ TẾ!”
Ông Trump cho biết việc giảm thuế đã “nhanh chóng ổn định” nền kinh tế Trung Quốc, mặc dù sự điều chỉnh này cũng đã giúp các công ty Mỹ phần nào giảm bớt khó khăn do các mức thuế trước đó gần như ngăn cản họ nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc và đe dọa đến hoạt động kinh doanh của họ.
Những tuyên bố trên phản ánh căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, khi ông Trump đang cố chứng minh rằng các biện pháp thuế quan của ông có thể mang lại kết quả thiết thực như việc làm cho ngành sản xuất Mỹ và đầu tư trong nước gia tăng. Chính quyền Trump cũng gia tăng căng thẳng theo những cách khác, khi tuần này tuyên bố sẽ thu hồi thị thực của các sinh viên Trung Quốc đang theo học tại Mỹ.
Phong cách đàm phán của Trump thường thay đổi giữa các lời đe dọa cực đoan và những tuyên bố đầy hứa hẹn. Cách tiếp cận thất thường này đã khiến thị trường tài chính biến động mạnh với các đợt bán tháo và phục hồi xen kẽ, tạo ra cảm giác bất ổn chung.
Tình hình càng thêm phức tạp sau khi một phán quyết của tòa án trong tuần cho rằng Trump đã vượt quá quyền hạn pháp lý khi áp đặt thuế “Ngày Giải phóng” hồi tháng Tư cũng như các mức thuế nhập khẩu đối với Trung Quốc, Canada và Mexico liên quan đến vấn đề buôn lậu fentanyl hồi đầu năm. Tuy nhiên, một tòa phúc thẩm liên bang hôm thứ Năm đã cho phép Trump tạm thời tiếp tục thu thuế theo luật quyền hạn khẩn cấp trong khi chờ kết quả kháng cáo.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington hôm thứ Sáu cho biết hai bên “vẫn duy trì liên lạc về những quan tâm kinh tế và thương mại” kể từ sau cuộc gặp của các quan chức hai bên tại Geneva gần ba tuần trước.
Tuy nhiên, đại sứ quán cũng nói rằng chính phủ Trung Quốc “nhiều lần bày tỏ quan ngại với Mỹ về việc lạm dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu trong lĩnh vực chip máy tính và các hoạt động liên quan khác”.
Cả hai nước đang chạy đua phát triển các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, với việc Washington tìm cách hạn chế Trung Quốc tiếp cận các loại chip máy tính tiên tiến nhất.
“Trung Quốc một lần nữa kêu gọi Mỹ ngay lập tức chấm dứt các hành động sai lầm, chấm dứt các biện pháp phân biệt đối xử đối với Trung Quốc và cùng nhau duy trì đồng thuận đạt được tại các cuộc đối thoại cấp cao ở Geneva,” đại sứ quán Trung Quốc tuyên bố.
Bà Sun Yun, giám đốc chương trình Trung Quốc tại Viện nghiên cứu Stimson có trụ sở tại Washington, nhận định: “Tôi nghĩ Trung Quốc đang chơi chiến thuật ‘làm cao’ trong các cuộc đàm phán thương mại.”
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lin Jian hôm thứ Sáu cáo buộc Mỹ đang mở rộng quá mức khái niệm an ninh quốc gia bằng cách chính trị hóa các vấn đề thương mại. Ông gọi các hành động của Mỹ là “âm mưu ác ý nhằm ngăn chặn và đàn áp Trung Quốc.”
“Chúng tôi kiên quyết phản đối điều đó và sẽ kiên quyết bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình,” ông Lin nói.
Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent cho biết trong cuộc phỏng vấn hôm thứ Năm trên chương trình “Special Report” của Fox News rằng các cuộc đàm phán với Trung Quốc đã bị đình trệ.
Với sự phức tạp và quy mô lớn của quá trình đàm phán, “việc này sẽ đòi hỏi cả hai nhà lãnh đạo phải trực tiếp trao đổi với nhau,” ông Bessent nói. “Họ có mối quan hệ rất tốt. Và tôi tin chắc rằng Trung Quốc sẽ trở lại bàn đàm phán khi Tổng thống Trump thể hiện rõ quan điểm của mình.”
Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer hôm thứ Sáu nói trên kênh CNBC rằng Trung Quốc vẫn chưa gỡ bỏ các rào cản phi thuế quan như đã cam kết.
“Chúng tôi chưa thấy dòng chảy của một số khoáng sản quan trọng như lẽ ra họ phải thực hiện,” ông Greer nói.
Trung Quốc hồi tháng 12 đã công bố lệnh cấm xuất khẩu sang Mỹ các khoáng sản quan trọng như gallium, germanium và antimon. Tháng Tư, họ tiếp tục công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với khoáng sản đất hiếm nhằm đáp trả các biện pháp thuế quan của ông Trump.
Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng. Ảnh: AP
