Ngay sau thành công toàn cầu của mô hình suy luận trí tuệ nhân tạo mới nhất của DeepSeek, Trung Quốc đã cam kết thành lập một quỹ do nhà nước hỗ trợ để thúc đẩy đổi mới công nghệ.
Quỹ “hướng dẫn đầu tư mạo hiểm nhà nước” này sẽ tập trung vào các lĩnh vực tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử và lưu trữ năng lượng hydro, theo ông Zheng Shanjie, người đứng đầu cơ quan hoạch định kinh tế nhà nước Trung Quốc, phát biểu với báo giới hôm thứ Năm bên lề các cuộc họp thường niên của Quốc hội và hội nghị tư vấn chính trị.
Ông Zheng, Chủ tịch Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, cho biết quỹ này dự kiến sẽ thu hút gần 1.000 tỷ nhân dân tệ (138 tỷ USD) trong vòng 20 năm từ chính quyền địa phương và khu vực tư nhân.
Lãnh đạo Trung Quốc coi chip cao cấp, máy tính lượng tử, robot và AI là yếu tố quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cấp ngành sản xuất. Tuy nhiên, Trung Quốc đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn do các hạn chế xuất khẩu công nghệ của Mỹ.
Tại cuộc họp báo, ông Zheng thể hiện lập trường cứng rắn (a defiant tone), ca ngợi sự phát triển nhanh chóng của Trung Quốc trong lĩnh vực vi mạch, mô hình ngôn ngữ AI cũng như robot công nghiệp và robot hình người.
“Những cảnh tượng từng chỉ xuất hiện trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng giờ đang trở thành hiện thực. Chúng tôi đang từng bước tiến đến các địa giới công nghệ và đổi mới toàn cầu,” ông Zheng nói. “Điều này chứng tỏ rằng nỗ lực trấn áp và phong tỏa của một số thế lực chỉ càng thúc đẩy quyết tâm đổi mới độc lập của chúng tôi,” ông nói thêm, ngầm ám chỉ Mỹ.
DeepSeek, một công ty tư nhân, đã gây chấn động thị trường chứng khoán toàn cầu khi ra mắt mô hình ngôn ngữ lớn R1 vào tháng 1. Mô hình này có thể sánh ngang với các đối thủ như GPT-4 của OpenAI, Llama của Meta và Gemini của Google — nhưng với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ.
Điều này khiến giới quan sát bất ngờ, vì Mỹ đã cố gắng hạn chế nguồn cung chip AI hiệu suất cao cho Trung Quốc trong nhiều năm với lý do an ninh quốc gia. Điều đó có nghĩa là DeepSeek đã có thể đạt được mô hình chi phí thấp trên các chip AI có hiệu suất thấp hơn đáng kể.
Hôm thứ Tư, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường cam kết “thúc đẩy các ngành công nghiệp mới nổi và các ngành công nghiệp của tương lai” khi trình bày báo cáo công tác thường niên của chính phủ. Ông hứa sẽ thiết lập một cơ chế tăng cường tài trợ cho các lĩnh vực như công nghệ sinh học, công nghệ lượng tử, AI hiện thân và công nghệ 6G.
Thúc đẩy tiêu dùng
Sau nhiều năm ưu tiên đổi mới công nghệ hơn nhu cầu trong nước, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã bắt đầu tập trung nhiều hơn vào việc củng cố tiêu dùng như một nhiệm vụ chính sách hàng đầu. Chính phủ Trung Quốc sẽ sớm công bố “kế hoạch hành động đặc biệt để thúc đẩy tiêu dùng”, theo ông Zheng.
Năm ngoái, mặc dù chính phủ đã tung ra gói kích thích vào tháng 9, phần lớn động lực tăng trưởng của đất nước vẫn đến từ xuất khẩu, đẩy thặng dư thương mại của Trung Quốc lên mức kỷ lục gần 1.000 tỷ USD. Sự tăng trưởng này đã khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump tức giận. Tuần này, ông Trump đã tăng gấp đôi thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc lên 20%.
Tỷ lệ tiêu dùng hộ gia đình của Trung Quốc so với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) chỉ đạt 39% vào năm 2023, theo dữ liệu từ ngân hàng đầu tư Macquarie Group. Con số này thấp hơn so với Hàn Quốc (49%), Nhật Bản (55%) và Mỹ (68%).
“Bắc Kinh quyết tâm tìm kiếm sức mạnh từ bên trong trước những bất ổn bên ngoài ngày càng gia tăng. Trung Quốc đang triển khai các biện pháp đặc biệt để thúc đẩy tiêu dùng trong nước,” nhóm kinh tế gia của HSBC viết trong một báo cáo nghiên cứu hôm thứ Tư.
Là một phần trong các nỗ lực này, Trung Quốc đã nâng mức thâm hụt ngân sách lên khoảng 4% GDP, mức cao nhất trong nhiều thập kỷ, theo thông báo của Thủ tướng Lý Cường trong báo cáo công tác. Đây là một phần trong kế hoạch tăng chi tiêu để đối phó với tác động của thuế quan Mỹ.
Thành công của chính phủ sẽ phụ thuộc vào việc có thể khơi dậy “tinh thần kinh doanh” (animal spirits) của khu vực tư nhân Trung Quốc hay không, vì khu vực này sẽ đóng vai trò quan trọng trong đổi mới công nghệ khi Bắc Kinh chuẩn bị đối phó với nhiều hạn chế hơn từ Mỹ.
Các doanh nghiệp tư nhân đóng góp hơn 60% GDP của Trung Quốc và hơn 80% việc làm, mặc dù quy mô vẫn nhỏ hơn so với khu vực nhà nước.
Ông Zheng Shanjie, Chủ tịch Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc, phát biểu tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh vào ngày 6-3-2025. Ảnh: AP
