Biến đổi khí hậu đã và đang ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, gây ra bão, lũ lụt, cháy rừng và hạn hán trên khắp thế giới. Khi nhiệt độ tiếp tục tăng, tới một phần ba sản lượng lương thực toàn cầu có thể bị đe dọa, theo một nghiên cứu gần đây trên tạp chí Nature Food.
Các nhà nghiên cứu từ Đại học Aalto đã phân tích ảnh hưởng của nhiệt độ tăng, mô hình lượng mưa thay đổi và tình trạng khô hạn gia tăng đối với 30 loại cây trồng chính trên toàn cầu. Kết quả cho thấy các khu vực vĩ độ thấp sẽ chịu hậu quả nghiêm trọng nhất, với một nửa sản lượng cây trồng có nguy cơ bị ảnh hưởng khi điều kiện khí hậu trở nên không còn phù hợp. Bên cạnh đó, sự suy giảm đáng kể về đa dạng cây trồng tại những khu vực này sẽ làm gia tăng nguy cơ mất an ninh lương thực.
“Việc mất đi sự đa dạng có nghĩa là số lượng các loại cây trồng có thể canh tác sẽ giảm đáng kể ở một số khu vực. Điều đó sẽ làm giảm an ninh lương thực và khiến việc đảm bảo đủ calo và protein trở nên khó khăn hơn,” Sara Heikonen, nghiên cứu sinh tiến sĩ dẫn đầu nghiên cứu, cho biết.
Một nửa sản lượng toàn cầu có thể bị ảnh hưởng
Nhiệt độ tăng sẽ làm giảm đáng kể diện tích đất canh tác dành cho các loại cây lương thực chủ lực như lúa gạo, bắp, lúa mì, khoai tây và đậu nành – vốn chiếm hơn hai phần ba lượng calo tiêu thụ trên thế giới. “Các loại cây trồng nhiệt đới như khoai mỡ, vốn rất quan trọng đối với an ninh lương thực ở các khu vực có thu nhập thấp, cũng như ngũ cốc và cây họ đậu, đặc biệt dễ bị tổn thương. Ở khu vực cận Sahara châu Phi – nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất – gần ba phần tư sản lượng cây trồng hiện tại sẽ gặp rủi ro nếu nhiệt độ toàn cầu tăng quá 3°C,” Heikonen nói.
Ngược lại, các khu vực vĩ độ trung bình và cao có thể vẫn giữ được diện tích đất sản xuất nói chung, mặc dù phạm vi canh tác của từng loại cây trồng sẽ thay đổi. Những khu vực này cũng có khả năng gia tăng đa dạng cây trồng.
Tuy nhiên, ngay cả khi điều kiện khí hậu thuận lợi đối với những khu vực này, vẫn có những yếu tố khác có thể cản trở sản xuất nông nghiệp, theo giáo sư Matti Kummu, tác giả chính của nghiên cứu. “Chúng tôi đã chỉ ra tiềm năng khí hậu, nhưng chẳng hạn, nhiệt độ tăng có thể mang đến sâu bệnh mới và các hiện tượng thời tiết cực đoan – những yếu tố mà mô hình của chúng tôi chưa tính toán đủ. Vì vậy, tình hình không đơn giản chỉ là trắng hay đen,” ông nói.
Các lựa chọn thích ứng và giảm thiểu rủi ro
Nhiều khu vực vĩ độ thấp bị đe dọa nhất bởi nhiệt độ tăng vốn đã dễ bị tổn thương theo nhiều cách. Họ đối mặt với tình trạng thiếu lương thực, và các yếu tố kinh tế khiến họ kém khả năng chống chịu hơn so với các quốc gia phía bắc. Tuy nhiên, Kummu cho rằng vẫn có những cách để các khu vực này phần nào đối phó với thách thức.
“Ở nhiều khu vực vĩ độ thấp, đặc biệt là châu Phi, năng suất cây trồng hiện tại thấp hơn nhiều so với những khu vực có điều kiện tương tự trên thế giới. Nếu được tiếp cận phân bón, hệ thống tưới tiêu và giảm tổn thất trong chuỗi sản xuất và bảo quản, họ có thể cải thiện năng suất. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu sẽ tạo ra rất nhiều bất ổn và có lẽ cần nhiều biện pháp hơn nữa, như lựa chọn cây trồng phù hợp và nghiên cứu lai tạo giống mới,” ông nói.
Trong khi đó, ở các khu vực vĩ độ trung bình và cao, nông dân và nhà hoạch định chính sách cần có sự linh hoạt hơn, theo Kummu. Sự nóng lên sẽ thay đổi loại cây trồng có thể canh tác tại những vùng này, và hệ thống lương thực toàn cầu cũng sẽ chịu áp lực từ nhiều yếu tố khác. Đối phó với những thay đổi này đòi hỏi khả năng điều chỉnh và thích ứng khi các tác động của biến đổi khí hậu dần bộc lộ.
“Nếu chúng ta muốn đảm bảo lương thực trong tương lai, chúng ta cần vừa giảm thiểu biến đổi khí hậu vừa thích ứng với các tác động của nó,” Heikonen nhấn mạnh.
Biến đổi khí hậu đe dọa sản xuất lương thực toàn cầu, với các khu vực vĩ độ thấp chịu hậu quả nặng nề nhất, bao gồm giảm diện tích đất nông nghiệp và đa dạng cây trồng. Ảnh: SciTechDaily
