Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) DeepSeek của Trung Quốc đã tạo nên cơn sốt trong thế giới AI, điều chưa từng thấy kể từ khi OpenAI ra mắt ChatGPT. Tuy nhiên, việc thu hút sự chú ý của mô hình AI này có thể trở thành mối đe dọa đối với thành công của nó tại Hoa Kỳ, giống như những gì mà các công ty công nghệ khác có trụ sở tại các quốc gia bị Washington coi là “đối thủ” đã từng trải qua.
Dù ứng dụng này mới chỉ ở giai đoạn khởi đầu, nhưng đã có những lo ngại về việc nó có thể trở thành một mối đe dọa đối với an ninh quốc gia. Đây chính là những mối lo ngại từng khiến các công ty như Kaspersky và Huawei phải rút khỏi thị trường Mỹ và đe dọa sự tồn tại của ứng dụng mạng xã hội TikTok.
“Mỹ không thể để các mô hình do Đảng Cộng sản Trung Quốc kiểm soát, như DeepSeek, gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia và tận dụng công nghệ của chúng ta để thúc đẩy tham vọng AI của họ. Chúng ta phải nhanh chóng áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mạnh mẽ hơn đối với những công nghệ quan trọng trong cơ sở hạ tầng AI của DeepSeek,” Dân biểu John Moolenaar (đảng Cộng hòa, bang Michigan), Chủ tịch Ủy ban Đặc biệt về Trung Quốc, nói với NBC News hôm thứ Hai.
DeepSeek đã tạo ra làn sóng lớn thời gian qua khi trở thành ứng dụng được tải xuống nhiều nhất trên App Store của Apple tại Hoa Kỳ, vượt qua cả ChatGPT của OpenAI. Ứng dụng AI này của Trung Quốc cũng đang được ca ngợi vì tốc độ, hiệu suất và khả năng lập luận mạnh mẽ.
Đáng chú ý, DeepSeek hoạt động trên các con chip có sức mạnh kém hơn so với đối thủ Mỹ. Theo DeepSeek, những con chip này giúp họ huấn luyện mô hình với chi phí dưới 6 triệu USD—chỉ bằng một phần nhỏ so với số tiền mà Google, OpenAI và Meta phải bỏ ra để đào tạo AI của họ bằng các bộ xử lý tiên tiến nhất.
Nếu những tuyên bố của DeepSeek về công nghệ của họ được xác thực, điều này có thể tạo ra tác động lớn đến ngành AI. Nhu cầu đối với các bộ vi xử lý cao cấp có thể giảm, mức tiêu thụ điện năng có thể được hạn chế, và nhu cầu xây dựng các trung tâm dữ liệu quy mô lớn, chẳng hạn như dự án Stargate trị giá 500 tỷ USD của chính quyền Trump, cũng có thể giảm xuống.
“DeepSeek đặt ra một câu hỏi về chi phí và mức đầu tư cần thiết để theo đuổi mục tiêu trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) và những đổi mới trong lĩnh vực này,” Jeff Le, cựu thư ký nội các bang California, nhận xét.
“Cuộc đua này không chỉ là vấn đề thời gian mà còn có những hệ quả về năng lượng và cơ sở hạ tầng, đặc biệt nếu những đánh giá xác thực buộc các bên liên quan phải xem xét lại dự án Stargate vừa được công bố,” ông nói với TechNewsWorld.
Rủi ro an ninh quốc gia
Ngoài ra, còn có vấn đề về an ninh quốc gia—một yếu tố đã từng khiến các công ty như Huawei, Kaspersky và gần đây nhất là TikTok gặp khó khăn.
Năm 2018, Huawei từng là một nhà sản xuất điện thoại thông minh và thiết bị viễn thông hàng đầu, thậm chí có thời điểm đẩy Apple xuống vị trí thứ ba trên thị trường smartphone toàn cầu. Tuy nhiên, các thiết bị của Huawei sau đó đã bị cấm bán tại Hoa Kỳ do lo ngại về an ninh quốc gia, khiến thị phần của công ty này không bao giờ có thể phục hồi.
Năm 2024, Cục Công nghiệp và An ninh thuộc Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã cấm Kaspersky Lab của Nga cung cấp trực tiếp hoặc gián tiếp các sản phẩm phần mềm diệt virus và dịch vụ an ninh mạng tại Hoa Kỳ hoặc cho công dân Mỹ.
Cơ quan này kết luận rằng hoạt động của Kaspersky tại Hoa Kỳ tiềm ẩn rủi ro an ninh quốc gia do năng lực tấn công mạng của chính phủ Nga và khả năng Nga tác động hoặc kiểm soát các hoạt động của công ty này.
Và sau đó là TikTok, ứng dụng mà chính quyền Washington muốn tách khỏi quyền sở hữu của Trung Quốc vì lo ngại rằng công ty mẹ ByteDance có thể thu thập và chia sẻ dữ liệu nhạy cảm của người dùng Mỹ với chính phủ Trung Quốc.
DeepSeek thậm chí có thể gây ra mối đe dọa an ninh quốc gia lớn hơn TikTok, theo nhận định của Allie Mellen, nhà phân tích cấp cao tại Forrester, một công ty nghiên cứu thị trường có trụ sở tại Cambridge, Massachusetts. Bà chỉ ra rằng chính sách quyền riêng tư của DeepSeek nêu rõ rằng họ có thể thu thập “dữ liệu văn bản hoặc âm thanh đầu vào, lời nhắc, tệp tải lên, phản hồi, lịch sử trò chuyện hoặc nội dung khác” của người dùng để phục vụ quá trình đào tạo AI.
“Chính sách này cũng cho phép DeepSeek chia sẻ thông tin với các cơ quan thực thi pháp luật, chính quyền, và các tổ chức khác theo quyết định của họ, đồng thời mọi dữ liệu thu thập được đều được lưu trữ tại Trung Quốc,” bà nói với TechNewsWorld.
“Hơn nữa, thông tin mà người dùng cung cấp cho DeepSeek đa dạng hơn. Một số người đang gửi bản ghi âm giọng nói, hình ảnh, thông tin cá nhân và cả dữ liệu doanh nghiệp cũng như tài sản trí tuệ vào công cụ này,” bà nói thêm.
Nguy cơ lớn về rò rỉ dữ liệu
Rich Vibert, CEO của Metomic, một công ty phần mềm bảo mật và quyền riêng tư dữ liệu có trụ sở tại London, khẳng định rằng khả năng chính phủ Hoa Kỳ cấm DeepSeek phụ thuộc vào việc liệu ứng dụng này có bị coi là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia hay không.
“Nếu công cụ này cho thấy tiềm năng khai thác lỗ hổng bảo mật trên quy mô lớn hoặc có nguy cơ rò rỉ dữ liệu nhạy cảm, các cơ quan quản lý hoặc an ninh hoàn toàn có thể hành động để hạn chế việc sử dụng nó,” ông nói với TechNewsWorld.
Những lỗ hổng như vậy đã được báo cáo vào thứ Hai bởi Kela, một công ty tình báo an ninh mạng của Israel. “Nhóm AI Red Team của Kela đã bẻ khóa mô hình DeepSeek trong nhiều kịch bản khác nhau, cho phép nó tạo ra các đầu ra độc hại, chẳng hạn như phát triển phần mềm tống tiền, làm giả nội dung nhạy cảm và hướng dẫn chi tiết cách chế tạo chất độc cũng như thiết bị nổ,” công ty viết trên blog của mình.
“Khi các công nghệ AI như DeepSeek ngày càng trở nên tiên tiến, nguy cơ thất bại trong việc bảo vệ dữ liệu nhạy cảm sẽ gia tăng theo cấp số nhân,” Vibert nhận định.
Ông lưu ý rằng mặc dù cả DeepSeek và TikTok đều gây lo ngại về bảo mật dữ liệu, nhưng rủi ro của hai nền tảng này là khác nhau. “Mối lo ngại về TikTok tập trung vào quy mô thu thập dữ liệu và những e ngại về nơi và cách dữ liệu đó được lưu trữ,” ông giải thích. “Trong khi đó, DeepSeek đại diện cho một rủi ro có mục tiêu hơn, vì nó dường như được thiết kế để xác định và khai thác các lỗ hổng bảo mật trên quy mô lớn.”
DeepSeek mở rộng mối lo ngại về an ninh quốc gia vượt ra khỏi vấn đề quyền riêng tư của người dùng, vốn là trọng tâm trong cuộc tranh luận về TikTok, theo Gal Ringel, đồng sáng lập kiêm CEO của MineOS, một nền tảng quản trị dữ liệu có trụ sở tại Tel Aviv, Israel. “Mối đe dọa này còn mở rộng đến nguy cơ rò rỉ thông tin độc quyền của doanh nghiệp, bí mật thương mại và các dữ liệu chiến lược của công ty,” ông nói với TechNewsWorld.
“Giống như TikTok làm dấy lên lo ngại về việc dữ liệu cá nhân bị lộ, các công cụ AI của DeepSeek cũng đặt ra những rủi ro tương tự đối với thông tin doanh nghiệp nhạy cảm,” ông nói. “Các tổ chức cần nhanh chóng kiểm toán và giám sát tài sản AI của họ để ngăn chặn nguy cơ dữ liệu bị rò rỉ sang Trung Quốc.”
“Vấn đề không chỉ đơn thuần là biết công ty đang sử dụng công cụ AI nào,” Ringel nói. “Điều quan trọng hơn là hiểu được luồng dữ liệu của doanh nghiệp đi đến đâu và đảm bảo rằng có các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ để dữ liệu không vô tình rơi vào tay kẻ xấu.”
“Những điểm tương đồng với TikTok là rất rõ ràng, nhưng mức độ rủi ro thậm chí có thể cao hơn khi xét đến khả năng dữ liệu kinh doanh bị lộ vào tay các đối thủ,” ông nói thêm.
Chủ nghĩa bảo hộ
Những lo ngại về an ninh quốc gia cũng có thể được sử dụng như một vỏ bọc cho các chính sách bảo hộ, giống như cách Apple được bảo vệ khỏi sự cạnh tranh từ Huawei hay cách các nền tảng mạng xã hội Mỹ hiện đang được bảo vệ khỏi TikTok.
“Trump là người hoàn toàn khó đoán, vì vậy chúng ta không thể biết điều gì sẽ xảy ra liên quan đến lệnh cấm,” Greg Sterling, đồng sáng lập Near Media, một công ty nghiên cứu thị trường tại San Francisco, nhận xét.
“Tôi nghĩ rằng còn hơi sớm để suy đoán, nhưng việc DeepSeek lưu trữ dữ liệu người dùng Mỹ trên các máy chủ ở Trung Quốc và cho phép chính phủ Trung Quốc truy cập đầy đủ khiến nó ít nhất cũng là một rủi ro an ninh ngang bằng với TikTok,” ông nói với TechNewsWorld.
“Logic đang được áp dụng trong trường hợp này về mặt lý thuyết cũng sẽ áp dụng cho bất kỳ ứng dụng Trung Quốc nào khác,” ông nói thêm. “Vì vậy, chính phủ Mỹ cần đưa ra một chính sách chung. Liên minh châu Âu (EU) không cho phép dữ liệu của công dân họ được lưu trữ trên máy chủ tại Mỹ. Hoa Kỳ cũng có thể áp dụng lập trường tương tự với các ứng dụng Trung Quốc và cấm hoàn toàn những ứng dụng gây rủi ro nghiêm trọng nhất.”
