Chính phủ Mỹ cho biết hôm thứ Hai rằng họ sẽ tiếp tục thắt chặt việc xuất khẩu chip và công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), chia thế giới thành các khu vực nhằm giữ công suất tính toán tiên tiến ở Mỹ và các đồng minh, đồng thời tìm thêm cách ngăn chặn việc tiếp cận của Trung Quốc.
Các quy định mới sẽ giới hạn số lượng chip AI có thể được xuất khẩu đến hầu hết các quốc gia, cho phép các đồng minh thân cận nhất của Mỹ tiếp cận không giới hạn công nghệ AI của Mỹ, đồng thời duy trì lệnh cấm xuất khẩu sang Trung Quốc, Nga, Iran và Triều Tiên.
Các quy định dài dòng được công bố trong những ngày cuối cùng của chính quyền Tổng thống Joe Biden nhằm giúp Mỹ giữ vị thế thống trị trong lĩnh vực AI bằng cách kiểm soát nó trên toàn cầu.
“Hiện tại Mỹ dẫn đầu về AI – cả trong phát triển AI và thiết kế chip AI, và điều quan trọng là chúng ta phải giữ được vị thế này,” Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo nói.
Các quy định này đánh dấu nỗ lực kéo dài bốn năm của chính quyền Biden nhằm làm suy yếu khả năng của Trung Quốc trong việc tiếp cận chip tiên tiến, vốn có thể tăng cường năng lực quân sự của nước này, đồng thời củng cố vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực AI thông qua việc khép kín các lỗ hổng (loopholes) và bổ sung các rào cản (guard rails) mới để kiểm soát dòng chảy chip cũng như sự phát triển AI toàn cầu.
Mặc dù chưa rõ chính quyền sắp tới của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ thực thi các quy định mới như thế nào, nhưng hai chính quyền có quan điểm tương đồng về mối đe dọa cạnh tranh từ Trung Quốc. Quy định này dự kiến sẽ có hiệu lực sau 120 ngày kể từ ngày công bố, tạo điều kiện cho chính quyền Trump tham gia đánh giá (weigh in).
Các giới hạn mới sẽ được áp đặt đối với các bộ xử lý đồ họa tiên tiến (GPU), vốn được sử dụng để cung cấp sức mạnh cho các trung tâm dữ liệu để huấn luyện các mô hình AI. Phần lớn GPU được sản xuất bởi Nvidia, có trụ sở tại Santa Clara, California, trong khi Advanced Micro Devices (AMD) cũng bán chip AI.
Các nhà cung cấp dịch vụ đám mây lớn, chẳng hạn như Microsoft, Google và Amazon, sẽ có thể xin giấy phép toàn cầu để xây dựng các trung tâm dữ liệu nhằm giúp các dự án của họ được miễn áp dụng hạn ngạch quốc gia về chip AI.
Để được phê duyệt (a stamp of approval), các công ty được cho phép phải tuân thủ các điều kiện và hạn chế nghiêm ngặt, bao gồm yêu cầu an ninh, yêu cầu báo cáo và kế hoạch hoặc hồ sơ tuân thủ các nguyên tắc nhân quyền.
Cho đến nay, chính quyền Biden đã áp đặt các hạn chế rộng rãi (sweeping restrictions) đối với khả năng của Trung Quốc trong việc tiếp cận chip tiên tiến và thiết bị sản xuất, cập nhật các biện pháp kiểm soát hàng năm để thắt chặt hạn chế và bao gồm các quốc gia có nguy cơ chuyển giao công nghệ sang Trung Quốc.
Nvidia lo ngại ‘vượt quá giới hạn’
Vì các quy định thay đổi bối cảnh cho chip AI và các trung tâm dữ liệu trên toàn cầu, nhiều tiếng nói quyền lực trong ngành đã chỉ trích kế hoạch này ngay cả trước khi nó được công bố.
Nvidia hôm thứ Hai gọi quy định này là “vượt quá giới hạn” và cho rằng Nhà Trắng đang siết chặt “công nghệ vốn đã có sẵn trên các máy tính chơi game phổ thông và phần cứng tiêu dùng.” Nhà cung cấp trung tâm dữ liệu Oracle trước đó cũng lập luận rằng quy định này sẽ trao “phần lớn thị trường AI và GPU toàn cầu cho các đối thủ Trung Quốc của chúng ta.”
Quy định áp đặt yêu cầu cấp phép toàn cầu đối với một số loại chip, với một số ngoại lệ, và đặt ra các kiểm soát cho cái gọi là “trọng số mô hình” (model weights) của các mô hình AI tiên tiến nhất với “trọng số đóng.” Trọng số mô hình giúp xác định quá trình ra quyết định trong học máy, và thường là thành phần có giá trị nhất trong một mô hình AI.
Quy định này chia thế giới thành ba nhóm. Khoảng 18 quốc gia, bao gồm Nhật Bản, Anh, Hàn Quốc và Hà Lan, sẽ được miễn áp dụng các quy định này. Khoảng 120 quốc gia khác, bao gồm Singapore, Israel, Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất sẽ phải đối mặt với hạn ngạch quốc gia. Còn các quốc gia bị cấm vận vũ khí như Nga, Trung Quốc và Iran sẽ bị cấm nhận công nghệ hoàn toàn.
Ngoài ra, các nhà cung cấp dịch vụ có trụ sở tại Mỹ, được dự đoán sẽ nhận giấy phép toàn cầu như AWS và Microsoft, sẽ chỉ được phép triển khai 50% tổng công suất tính toán AI của họ bên ngoài Mỹ, không quá 25% ngoài các quốc gia thuộc Nhóm 1, và không quá 7% tại một quốc gia không thuộc Nhóm 1.
AI có tiềm năng tăng cường khả năng tiếp cận chăm sóc sức khỏe, giáo dục và thực phẩm, cùng nhiều lợi ích khác, nhưng cũng có thể giúp phát triển vũ khí sinh học và các loại vũ khí khác, hỗ trợ tấn công mạng và tăng cường giám sát cũng như các hành vi vi phạm nhân quyền khác.
“Mỹ phải chuẩn bị cho sự tăng trưởng nhanh chóng về năng lực AI trong những năm tới, điều này có thể có tác động thay đổi lớn đối với nền kinh tế và an ninh quốc gia của chúng ta,” Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho biết.
Logo NVIDIA xuất hiện gần bảng mạch máy tính trong hình minh họa. Ảnh: Reuters
