Trung Quốc đã phóng những vệ tinh đầu tiên cho chòm sao Guowang, nhưng một lớp màn bí ẩn bao trùm mục đích và khả năng của chúng, đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi nghi vấn cho cộng đồng không gian.
Trung Quốc đã phóng 10 vệ tinh đầu tiên cho dự án chòm sao siêu lớn Guowang (tạm dịch: “mạng lưới quốc gia”) vào ngày 16 tháng 12, sử dụng tên lửa Trường Chinh 5B từ bãi phóng vũ trụ Wenchang. Một lô vệ tinh thứ hai, được gọi là nhóm vệ tinh internet quỹ đạo thấp 02, mới đây đã đến Wenchang, theo tuyên bố ngày 6-1 của Tập đoàn Khoa học và Công nghệ Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (CASC).
Tuy nhiên, rất ít thông tin được tiết lộ về các vệ tinh này. Ngay cả tên gọi của chúng cũng không chắc chắn liên kết trực tiếp với dự án Guowang, mặc dù các biểu tượng nhiệm vụ bị rò rỉ dường như tiết lộ rằng vụ phóng được thực hiện cho SatNet, doanh nghiệp nhà nước được thành lập để giám sát dự án quốc gia này.
Kích thước và khối lượng của các vệ tinh hiện vẫn chưa được công bố. Điều này khác với chòm sao Nghìn Cánh Buồm (Qianfan, trước đây còn được gọi là G60 Starlink), vốn đã công bố hình ảnh một số vệ tinh dạng tấm phẳng được Genesat sản xuất.
Việc chỉ có 10 vệ tinh Guowang được phóng bằng Trường Chinh 5B — loại tên lửa mạnh nhất của Trung Quốc cho các nhiệm vụ tới quỹ đạo thấp với khả năng mang tải lên tới 25.000 kg — cũng làm dấy lên những câu hỏi, cùng với sự thiếu minh bạch.
“Có thể chúng được chế tạo để thực hiện những nhiệm vụ khác chứ không phải để phát triển internet vũ trụ, hoặc là mục tiêu kép,” Victoria Samson, Giám đốc An ninh và Ổn định Không gian của Quỹ Thế giới An toàn (Secure World Foundation), nói với SpaceNews.
Tờ Liberation Army Daily, một tờ báo chính thức của quân đội Trung Quốc, đã từng đăng tải một bài báo năm 2022 sau khi Nga tấn công Ukraine, tuyên bố rằng Starlink không chỉ hỗ trợ thông tin liên lạc mà còn có thể cung cấp hỗ trợ cho phản ứng của Ukraine. Tờ báo này cũng cho rằng vệ tinh Starlink có thể mang theo các thiết bị trinh sát, định vị, khí tượng và các tải trọng khác để tăng cường khả năng tác chiến của quân đội Mỹ, đồng thời cáo buộc Mỹ đang sử dụng không gian thương mại để mở rộng khả năng quân sự.
Điều này, cùng với sự thiếu minh bạch, đặt ra câu hỏi phải chăng các vệ tinh Guowang có kích thước lớn hơn là để trang bị các tải trọng bổ sung bên cạnh thiết bị liên lạc hay không, qua đó lý giải sự thiếu minh bạch. Đây vẫn chỉ là suy đoán và có thể còn các khả năng khác.
“Cũng có khả năng họ gặp phải một số vấn đề kỹ thuật trong việc chuẩn bị vệ tinh cho chuyến bay, khiến chúng không nhỏ gọn để có thể xếp chồng lên nhau như cách vệ tinh Starlink và Nghìn Cánh Buồm được triển khai,” Samson lưu ý.
Samson cũng cho biết độ cao của các vệ tinh Guowang tương đương với chòm sao OneWeb, vốn nhắm tới cung cấp kết nối với hàng trăm vệ tinh, thay vì hàng nghìn vệ tinh như Starlink và Nghìn Cánh Buồm. 10 vệ tinh Guowang đang bay ở quỹ đạo với độ cao cận điểm (apogees) từ 1.098–1.112 km và viễn điểm (perigees) từ 1.114–1.127 km. Tuy nhiên, các hồ sơ gửi lên Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) năm 2020 cho Guowang cho thấy kế hoạch triển khai 13.000 vệ tinh. Các vệ tinh Nghìn Cánh Buồm cũng hoạt động ở độ cao tương tự, dự kiến có khoảng 14.000 vệ tinh khi hoàn thiện.
Sự thiếu minh bạch cũng có thể dẫn đến những hệ quả liên quan đến quản lý giao thông vũ trụ. Với việc các chòm sao Starlink, Guowang và Nghìn Cánh Buồm đang được triển khai, nhu cầu về mức độ phối hợp và liên lạc ngày càng tăng.
“Giờ đây, khi Trung Quốc đang triển khai hoàn chỉnh hai hệ thống chòm sao rất lớn, sẽ rất có lợi nếu quân đội Mỹ và Trung Quốc thiết lập các kênh liên lạc rõ ràng để đảm bảo an toàn bay trong không gian và một sự hiểu biết chung về những gì được coi là hành vi có trách nhiệm, nhằm tránh leo thang ngoài ý muốn từ các tiếp cận gần không mong đợi giữa các chòm sao,” Samson nói.
Vẫn còn phải chờ xem liệu đợt phóng vệ tinh Guowang thứ hai sắp tới có tiết lộ thêm thông tin về mục đích và kỹ thuật hay không. Tuy nhiên, hệ thống này có vẻ như sẽ có tác động đáng kể đến khả năng kết nối toàn cầu, việc sử dụng quỹ đạo thấp, quản lý giao thông vũ trụ và địa chính trị.
Tên lửa Trường Chinh 5B rời bệ phóng từ Wenchang, ngày 15-12-2024, mang theo nhóm vệ tinh Guowang đầu tiên. Ảnh: Ourspace
