Ngày càng có nhiều hệ thống pin lithium-ion quy mô lớn được kết nối vào lưới điện trên khắp nước Mỹ để lưu trữ năng lượng – nhằm hỗ trợ cung cấp điện trong những thời điểm nhu cầu cao.
Tuy nhiên, khi các hệ thống lưu trữ này gia tăng, người dân và giới chức ở một số khu vực bắt đầu phản đối do lo sợ nguy cơ cháy nổ, giống như sự cố lớn từng xảy ra tại một cơ sở ở California hồi đầu năm nay.
Những người ủng hộ khẳng định các hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin hiện đại rất an toàn, song ngày càng nhiều địa phương lại ban hành lệnh tạm dừng (moratorium) đối với các dự án này.
“Chúng tôi không phải là chuột bạch cho ai cả… chúng tôi sẽ không thử nghiệm hay mạo hiểm,” ông Michael McGinty, thị trưởng thị trấn Island Park, New York, nói. Thị trấn này đã ban hành lệnh tạm dừng hồi tháng 7 sau khi có đề xuất xây dựng một hệ thống lưu trữ gần ranh giới khu dân cư.
Trong vài năm qua, hàng chục địa phương trên khắp nước Mỹ đã quyết định tạm thời chặn các dự án pin quy mô lớn.
Đảo Long Island – nơi lưới điện có thể được tăng cường trong vài năm tới khi các trang trại điện gió ngoài khơi đi vào hoạt động – đã trở thành điểm nóng phản đối, thậm chí thu hút sự chú ý của chính quyền Trump gần đây. Phe phản đối tại đây được củng cố thêm hồi tháng 8 khi Giám đốc Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA), ông Lee Zeldin, đến New York và cáo buộc bang này “phê duyệt vội vàng” các địa điểm để theo đuổi “mục tiêu năng lượng xanh viển vông” — điều mà các quan chức bang phủ nhận.
Làn sóng tăng trưởng pin lưu trữ
Các hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (Battery Energy Storage Systems – BESS) có thể hấp thụ điện giá rẻ khi nhu cầu thấp, rồi phát điện ra bán có lãi khi nhu cầu cao. Chúng được xem là yếu tố then chốt trong bối cảnh năng lượng tái tạo từ gió và mặt trời ngày càng phát triển.
Những hệ thống này giúp lưới điện ổn định hơn và đã được ghi nhận giảm thiểu nguy cơ mất điện. Một hệ thống lớn có thể gồm nhiều dãy container trong khu đất có hàng rào, mỗi container chứa hàng trăm nghìn tế bào pin.
Trung Quốc và Mỹ hiện dẫn đầu thế giới về mở rộng hệ thống lưu trữ năng lượng. Ngoài ra, Ả Rập Xê Út, Nam Phi, Úc, Hà Lan, Chile, Canada và Anh cũng đã khởi công hoặc hoàn thành các dự án lớn kể từ năm 2024, theo dữ liệu của BloombergNEF.
Tại Mỹ, California và Texas đi đầu trong lĩnh vực lưu trữ pin, nhưng các bang khác cũng đang đẩy nhanh tiến độ, phần lớn thông qua các dự án tư nhân.
Mặc dù chính quyền Trump ít ủng hộ hoặc thậm chí phản đối năng lượng tái tạo, song các khoản tín dụng thuế cho dự án lưu trữ năng lượng vẫn được duy trì trong ngân sách liên bang mới, áp dụng cho các dự án khởi công trong vòng tám năm tới.
Theo Hiệp hội Năng lượng Sạch Hoa Kỳ, trong quý II năm 2025, các nhà phát triển đã bổ sung 4.908 MW công suất lưu trữ, trong đó Arizona, California và Texas chiếm khoảng ba phần tư tổng số. Mức này đủ cung cấp điện cho khoảng 1,7 triệu hộ gia đình.
Bang New York cũng đặt mục tiêu đầy tham vọng: 6.000 MW lưu trữ năng lượng vào năm 2030, một nửa trong số đó là các hệ thống quy mô lớn.
Nỗi lo cháy nổ pin lithium-ion
Phản đối thường tập trung vào nguy cơ “thoát nhiệt mất kiểm soát” (thermal runaway) — phản ứng dây chuyền khiến pin nóng lên, có thể dẫn đến cháy hoặc nổ. Họ đặt câu hỏi: “Nếu điều đó xảy ra trong khu tôi sống thì sao?”
Hồi tháng 1, một hệ thống lưu trữ pin tại Moss Landing (California) đã bốc cháy, thải ra cột khói độc khổng lồ và buộc phải sơ tán khoảng 1.500 người.
Các chuyên gia cho rằng công nghệ pin đã an toàn hơn nhiều so với trước đây. Ông Ofodike Ezekoye, chuyên gia về cháy nổ và giáo sư cơ khí tại Đại học Texas ở Austin, cho biết các sự cố hiếm khi xảy ra, nhưng không có hệ thống kỹ thuật nào tuyệt đối an toàn.
“Đây vẫn là công nghệ còn non trẻ nhưng đang phát triển rất nhanh, và có nhiều nhà nghiên cứu cùng các bên liên quan đang nỗ lực nâng cao an toàn tổng thể của hệ thống,” ông Ezekoye nói.
Những người ủng hộ lưu trữ năng lượng cho biết một cơ sở như Moss Landing, nơi pin được đặt trong nhà kín, sẽ không được phép ở bang New York, nơi quy định phòng cháy yêu cầu thiết kế mô-đun và khoảng cách tối thiểu để ngăn cháy lan.
Các địa phương ra lệnh cấm tạm thời
Dù vậy, người dân sống gần các khu vực được đề xuất vẫn không yên tâm.
Tại bang Washington, thành phố Maple Valley đã ban hành lệnh tạm dừng 6 tháng hồi tháng 7 để “bảo vệ chúng tôi cho đến khi hiểu rõ hơn,” theo lời chuyên gia quản lý thành phố Laura Philpot.
Ở Halstead, Kansas, nơi cũng có lệnh tạm dừng, cử tri sẽ bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tới để quyết định có cấm các hệ thống pin lớn trong phạm vi thành phố hay không, theo Thị trưởng Dennis Travis. Ông cho biết ông hy vọng thành phố một ngày nào đó có thể xây dựng hệ thống lưu trữ an toàn, đồng thời nói rằng những người phản đối quá chú trọng vụ cháy ở California.
Số địa phương ban hành lệnh tạm dừng bắt đầu tăng mạnh từ năm 2023–2024, song song với tốc độ triển khai pin lưu trữ.
Bà Winnie Sokolowski, một cư dân ở thị trấn Ulster, New York, phản đối dự án lưu trữ pin lithium-ion 250 MW được đề xuất gần khu dân cư, cho rằng dự án quá gần trường học và nhà ở.
“Họ đặt cược rằng sẽ không có gì xảy ra, nhưng tôi không nghĩ có thể đặt nó ở vị trí đó rồi giả định rằng mọi thứ sẽ ổn,” bà nói. “Nếu xảy ra sự cố, hậu quả sẽ quá lớn.”
Đơn vị phát triển Terra-Gen khẳng định thiết kế dự án ngăn cháy lan và hệ thống này “không gây ra mối đe dọa thực tế nào, dựa trên cơ sở khoa học, đối với cư dân, công chúng hoặc môi trường.”
Bà Doreen Harris, Chủ tịch Cơ quan Nghiên cứu và Phát triển Năng lượng Bang New York, nói rằng bà tin tưởng các quy định an toàn hiện hành là phù hợp, và việc mở rộng sử dụng hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin sẽ “củng cố và hiện đại hóa lưới điện của bang.”
Bà lưu ý rằng trước đây, các trang trại năng lượng mặt trời cũng từng vấp phải lo ngại tương tự, nhưng đã chứng minh được lợi ích của mình theo thời gian.
Một hệ thống pin lithium lưu trữ năng lượng có thể cung cấp đủ điện năng cho 15.000 hộ gia đình trong hai giờ ở New York. Ảnh: AP
