Malaysia đã có bước đi tiên phong trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng khi Ngân hàng trung ương nước này, Negara Malaysia (BNM), công bố một tài liệu tham vấn về quản trị AI, khởi động giai đoạn tham khảo ý kiến kéo dài 10 tuần nhằm định hình cách các ngân hàng, công ty bảo hiểm và doanh nghiệp fintech triển khai công nghệ học máy.
Khung pháp lý mới này giải quyết một thách thức toàn cầu mà các ngân hàng trung ương từ Singapore đến Liên minh Châu Âu đang đối mặt: cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và ổn định tài chính trong bối cảnh AI được ứng dụng ngày càng nhanh trong ngành tài chính.
Tại sự kiện MyFintech Week ngày 5/8/2025 ở Sasana Kijang tại Thủ đô Kuala Lumpur, Thống đốc Abdul Rasheed Ghaffour đã công bố lộ trình pháp lý mở rộng đến cuối năm 2025, bao gồm các dự thảo chính sách sắp tới về tài chính mở (open finance) và mã hóa tài sản, thể hiện cách tiếp cận tổng thể của Malaysia đối với việc giám sát công nghệ tài chính mới nổi.
“Chúng tôi đã công bố Tài liệu Tham vấn về Trí tuệ Nhân tạo hôm nay, nêu rõ cách tiếp cận của chúng tôi về quy định và phát triển, bao gồm các lĩnh vực ưu tiên cho sự hợp tác và việc ứng dụng AI có trách nhiệm trong dịch vụ tài chính,” Thống đốc nói tại lễ khai mạc sự kiện.
Đến cuối năm 2025, BNM sẽ ban hành Dự thảo Tham khảo về Tài chính Mở, thiết lập khuôn khổ cho việc chia sẻ dữ liệu được khách hàng cho phép trong hệ sinh thái tài chính của Malaysia. Một tài liệu thảo luận về Mã hóa Tài sản cũng sẽ được công bố, xem xét các trường hợp sử dụng tiềm năng và biện pháp bảo vệ.
Động lực AI trong ngành tài chính Malaysia
Thời điểm thảo luận về AI trùng với xu hướng triển khai AI trong ngành. Theo Khảo sát AI 2024 của BNM, 71% các tổ chức ngân hàng và tài chính phát triển đã ứng dụng ít nhất một công nghệ AI vào cuối năm 2024, tăng từ 56% năm trước. Các công ty bảo hiểm cũng ghi nhận mức tăng tương tự, từ 58% lên 77%.
Theo tài liệu thảo luận công bố tại MyFintech Week, hầu hết các ứng dụng AI hiện tại hoặc sắp triển khai đều nhằm mục đích hỗ trợ chứ không thay thế quyết định của con người. Nói cách khác, các tổ chức tài chính đang tập trung vào phân tích khách hàng, cải thiện hoạt động nội bộ và phát hiện gian lận, thay vì các chức năng quản lý rủi ro cốt lõi.
Khảo sát cũng cho thấy hơn 60% ngân hàng và công ty bảo hiểm xem AI là ưu tiên chiến lược trong 1–3 năm tới, đặc biệt là các ứng dụng AI tạo sinh để cải thiện quy trình nội bộ.
Cách tiếp cận của BNM nhấn mạnh sự công bằng, tương xứng và trung lập về công nghệ. “Các hoạt động với cùng tính chất rủi ro sẽ được quản lý theo cùng một cách, trong khi kỳ vọng pháp lý và mức độ giám sát được điều chỉnh phù hợp với mức độ và khả năng xảy ra rủi ro,” tài liệu nêu.
BNM cho rằng các quy định hiện hành vốn không phụ thuộc vào công nghệ và tập trung vào kết quả hiện vẫn đủ cho các ứng dụng AI hiện tại. Tuy nhiên, ngân hàng trung ương thừa nhận rằng các trường hợp sử dụng AI mới có thể đòi hỏi sự điều chỉnh pháp lý riêng khi công nghệ tiếp tục phát triển.
Hợp tác ngành và đổi mới có trách nhiệm
Tài liệu tham vấn nhấn mạnh các trường hợp sử dụng “ba bên cùng có lợi” (win-win-win) – các ứng dụng AI mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, cải thiện kết quả cho nhà cung cấp dịch vụ và phù hợp với mục tiêu pháp lý.
Ví dụ bao gồm hệ thống phát hiện gian lận AI giúp giảm cảnh báo sai và bảo vệ người tiêu dùng, hay công cụ quản lý tài chính cá nhân nâng cao kiến thức tài chính thông qua phân tích dữ liệu do người dùng cho phép.
Các tổ chức tài chính hàng đầu đã triển khai cơ cấu quản trị chuyên biệt cho các dự án AI. Khảo sát cho thấy các tổ chức có nhiều dự án AI hơn thường tự tin hơn trong việc xử lý các mối lo về chuyên môn nhân sự, khả năng giải thích mô hình và tính không chắc chắn về quy định.
Hạ tầng kỹ thuật số vững mạnh cũng củng cố cho khung pháp lý AI toàn diện. 97% hộ gia đình Malaysia có internet, 98% sử dụng smartphone, khiến ngành tài chính tự tin về năng lực ứng dụng AI.
Malaysia hiện đứng thứ hai thế giới về ứng dụng thanh toán QR. Các ngân hàng số và các công ty bảo hiểm số dự kiến sẽ đẩy nhanh việc áp dụng mô hình kỹ thuật số gốc.
Thống đốc Abdul Rasheed phát biểu khai mạc Tuần lễ Fintech Malaysia 2025. Ảnh: Techwire Asia
