Các quan chức thương mại hàng đầu từ Trung Quốc và Hoa Kỳ hôm thứ Hai đã bắt đầu một vòng đàm phán mới nhằm giảm căng thẳng liên quan đến thuế quan giữa hai nền kinh tế quốc gia lớn nhất thế giới.
Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong đã gặp nhau tại văn phòng của Thủ tướng Thụy Điển để tiến hành hai ngày đàm phán. Ông Bessent cho biết các cuộc thảo luận này nhiều khả năng sẽ dẫn đến việc gia hạn mức thuế hiện tại.
Tuy nhiên, các kết quả khác cũng sẽ được thị trường và giới doanh nghiệp theo dõi chặt chẽ nhằm tìm dấu hiệu về khả năng hòa dịu, đặc biệt sau các màn đấu trí căng thẳng hồi đầu năm.
Các nhà phân tích cho rằng vòng đàm phán này có thể mở đường cho một cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào cuối năm nay.
Nội dung nghị sự bao gồm quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc của doanh nghiệp Mỹ; đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ; các thành phần của fentanyl sản xuất tại Trung Quốc lọt vào thị trường Mỹ; việc Trung Quốc mua dầu từ Nga và Iran; và các biện pháp của Mỹ nhằm hạn chế xuất khẩu công nghệ phương Tây — như chip hỗ trợ hệ thống trí tuệ nhân tạo.
Sau gần 5 tiếng, các nhà đàm phán đã được nhìn thấy rời khỏi văn phòng vào khoảng 8 giờ tối (1800 GMT) mà không dừng lại để trả lời báo chí. Các cuộc thảo luận sẽ tiếp tục vào thứ Ba.
Tổng thống Trump đã đề cập đến các cuộc đàm phán này trong buổi họp báo với Thủ tướng Anh Keir Starmer tại Scotland.
“Tôi rất muốn thấy Trung Quốc mở cửa đất nước của họ,” ông Trump nói.
Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho biết ông không kỳ vọng sẽ có “một đột phá lớn nào trong ngày hôm nay” tại cuộc đàm phán ở Stockholm mà ông đang tham dự.
“Điều tôi kỳ vọng là tiếp tục giám sát và rà soát việc thực hiện thỏa thuận giữa hai bên cho đến nay, đảm bảo các khoáng sản thiết yếu tiếp tục lưu thông giữa các bên, và tạo nền tảng cho thương mại nâng cao và cân bằng hơn trong tương lai,” ông nói với CNBC.
‘Đối tác lớn mạnh và tự tin’
Wendy Cutler, từng là nhà đàm phán thương mại Mỹ và hiện là Phó Chủ tịch Viện Chính sách Xã hội Châu Á, nhận định rằng nhóm của ông Trump sẽ gặp nhiều thách thức khi đối diện với “một đối tác lớn mạnh và tự tin, sẵn sàng đáp trả các lợi ích của Mỹ.”
Bà nói, việc gia hạn các mức thuế hiện tại “có lẽ là phần dễ dàng,” nhưng cảnh báo rằng Bắc Kinh đã rút kinh nghiệm từ nhiệm kỳ trước của ông Trump và “sẽ không chấp nhận một thỏa thuận một chiều nữa.”
“Bắc Kinh đã có sự chuẩn bị kỹ hơn và sẽ đòi hỏi Mỹ phải nới lỏng kiểm soát xuất khẩu công nghệ — ít nhất là điều này — điều mà Washington rất khó đáp ứng,” bà nói, đồng thời cho rằng sẽ còn nhiều cuộc thương lượng diễn ra trước bất kỳ hội nghị thượng đỉnh nào giữa ông Tập và ông Trump.
“Thành công vẫn còn rất xa vời,” Cutler nhận định. “Có vô số rào cản có thể phá vỡ tiến trình chuẩn bị này.”
Đây là vòng đàm phán thương mại Mỹ – Trung thứ ba trong năm nay, gần bốn tháng sau khi ông Trump làm đảo lộn thương mại toàn cầu bằng đề xuất thuế quan quy mô lớn, bao gồm mức thuế nhập khẩu lên tới 145% đối với hàng hóa Trung Quốc. Trung Quốc đã đáp trả bằng thuế quan lên đến 125% đối với hàng hóa Mỹ, khiến thị trường tài chính toàn cầu chao đảo.
Gia hạn thời gian hoãn 90 ngày
Cuộc gặp tại Stockholm, sau các vòng đàm phán tương tự ở Geneva và London, nhằm gia hạn thời gian hoãn áp thuế trong 90 ngày. Trong thời gian này, thuế của Mỹ đối với hàng Trung Quốc đã giảm còn 30%, còn Trung Quốc áp thuế 10% lên hàng Mỹ.
Chính quyền Trump, vốn vừa hoàn tất một thỏa thuận thuế với Liên minh châu Âu, mong muốn cắt giảm thâm hụt thương mại 904 tỷ USD trong năm ngoái, trong đó có gần 300 tỷ USD thâm hụt với Trung Quốc.
Bộ Thương mại Trung Quốc tuần trước cho biết các cuộc “tham vấn” sẽ nêu bật các mối quan tâm chung dựa trên nguyên tắc “tôn trọng lẫn nhau, cùng tồn tại hòa bình và hợp tác cùng có lợi.”
Các cuộc đàm phán với Bắc Kinh là một phần trong loạt cuộc thương lượng thương mại mà Mỹ triển khai sau khi ông Trump áp dụng thuế “Ngày Giải phóng” đối với hàng chục quốc gia. Một số đàm phán đã đạt được kết quả, số khác thì không.
Nếu không có thỏa thuận gia hạn trước ngày 12/8, các mức thuế trả đũa giữa Mỹ và Trung Quốc có thể trở lại mức ba chữ số như trước khi có lệnh hoãn từ Geneva. Nhiều nước khác — bao gồm các quốc gia đang phát triển phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ — cũng đối mặt với hạn chót vào thứ Sáu tuần này, khi chính quyền Trump sẽ gửi thư thông báo mức thuế áp dụng.
Các nhà phê bình cho rằng các mức thuế của ông Trump đang gây thiệt hại cho người Mỹ, bởi các nhà nhập khẩu buộc phải gánh chi phí hoặc chuyển sang người tiêu dùng qua việc tăng giá.
Tín hiệu ổn định
Hôm thứ Sáu, ông Trump nói với phóng viên rằng “chúng tôi đã đạt được khung thỏa thuận với Trung Quốc” — chỉ hai ngày sau khi ông Bessent nói với MSNBC rằng hai bên đã đạt trạng thái “giữ nguyên hiện trạng.”
Dù phía Trung Quốc chưa tiết lộ chi tiết mục tiêu của mình tại Stockholm, ông Bessent cho rằng tình hình đã ổn định ở mức hai bên có thể bắt đầu hướng đến sự cân bằng dài hạn trong quan hệ kinh tế.
Suốt nhiều năm, kể từ khi Trung Quốc gia nhập hệ thống thương mại toàn cầu khoảng 20 năm trước, Mỹ luôn gây sức ép yêu cầu Bắc Kinh thúc đẩy tiêu dùng nội địa và mở rộng quyền tiếp cận thị trường cho hàng hóa nước ngoài — trong đó có hàng Mỹ.
Những điểm nghẽn khác trong quan hệ hai nước bao gồm tình trạng dư thừa công suất sản xuất tại Trung Quốc — nền sản xuất lớn nhất thế giới — và nghi vấn về việc Bắc Kinh chưa kiểm soát tốt hóa chất dùng sản xuất fentanyl.
Tầm nhìn dài hạn
Các chuyên gia cho rằng tiến bộ dài hạn trong quan hệ thương mại Mỹ – Trung sẽ phụ thuộc vào những thay đổi mang tính cấu trúc.
Về phía Mỹ, điều đó bao gồm tăng cường sản xuất trong nước — phù hợp với tham vọng của ông Trump. Phía Trung Quốc có thể là cắt giảm sản lượng dư thừa trong nhiều ngành, như xe điện và thép, đồng thời thúc đẩy tiêu dùng nội địa để giảm mất cân bằng trong mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu.
Sean Stein, Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp Mỹ – Trung, nhận định các cuộc đàm phán tại Stockholm là cơ hội để hai chính phủ bàn sâu hơn về cải cách cấu trúc. Giới doanh nghiệp sẽ theo dõi kỹ mọi dấu hiệu về một hội nghị thượng đỉnh Trump – Tập, vì bất kỳ thỏa thuận thực chất nào cũng sẽ cần một cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo.
Một thỏa thuận là có thể đạt được vì “rất nhiều điều Mỹ muốn thì Trung Quốc cũng muốn,” ông Stein nói.
Ví dụ, Trung Quốc có nhu cầu mua đậu nành, máy bay và linh kiện của Mỹ; và các doanh nghiệp Trung Quốc cũng muốn đầu tư vào lĩnh vực sản xuất tại Mỹ — điều phù hợp với mục tiêu tái công nghiệp hóa của ông Trump.
Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson chào đón Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong (giữa) đến tham dự vòng đàm phán thuế quan Mỹ-Trung Quốc tại Stockholm, Thụy Điển. Ảnh: AP
