Thủ tướng Pháp François Bayrou đã chỉ trích gay gắt thỏa thuận thương mại vừa đạt được giữa Mỹ và EU, cho rằng đây là một “ngày đen tối” đối với châu Âu khi EU phải nhượng bộ trước các đe dọa áp thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
“Thật là một ngày đen tối khi một liên minh của các dân tộc tự do, được hình thành để khẳng định giá trị chung và bảo vệ lợi ích chung, lại chấp nhận sự khuất phục,” ông Bayrou viết trên mạng xã hội X hôm thứ Hai.
Thỏa thuận được ký kết tại Scotland hôm Chủ nhật áp đặt mức thuế 15% đối với hầu hết hàng xuất khẩu của châu Âu sang Mỹ, cao gấp hơn ba lần mức thuế trung bình 4,8% hiện hành. Tuy nhiên, nó giúp tránh được nguy cơ Trump áp thuế trừng phạt 30% nếu không đạt được thỏa thuận trước hạn chót ngày 1/8.
Trong khi đó, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Thủ tướng Ý Giorgia Meloni lại hoan nghênh thỏa thuận này vì giúp ngăn chặn leo thang căng thẳng thương mại xuyên Đại Tây Dương. Cao ủy thương mại EU Maroš Šefčovič gọi đây là một “bước đột phá” trong bối cảnh nguy cơ chiến tranh thương mại nghiêm trọng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, sự chỉ trích từ Pháp, cùng với việc Tổng thống Emmanuel Macron không lên tiếng sau khi thỏa thuận được ký kết giữa Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, cho thấy nguy cơ chia rẽ nội bộ EU khi Brussels tìm kiếm sự phê chuẩn từ các quốc gia thành viên.
Ông Merz thừa nhận Đức sẽ chịu “thiệt hại đáng kể” từ mức thuế mới, nhưng nói rằng: “Chúng tôi không thể mong đợi đạt được điều gì hơn.” Trong khi đó, bà Meloni cho rằng thỏa thuận đã giúp tránh được những hậu quả “có thể tàn phá”.
Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez cũng ủng hộ thỏa thuận “nhưng không mấy hào hứng”.
Ngay sau khi thỏa thuận được công bố, thị trường chứng khoán châu Âu đã tăng vọt. Tuy nhiên, đà tăng này nhanh chóng bị dập tắt khi Pháp công khai phản đối. Chỉ số DAX (Đức), CAC 40 (Pháp) và Stoxx 600 toàn châu Âu đều đóng cửa trong sắc đỏ vào cuối ngày thứ Hai. Đồng euro cũng giảm gần 1% so với đô la Mỹ.
Bộ trưởng các vấn đề châu Âu Pháp, ông Benjamin Haddad, cho rằng tình trạng hiện tại là “không thể chấp nhận được” và kêu gọi EU kích hoạt công cụ chống cưỡng ép để đáp trả bằng các biện pháp phi thuế quan.
Bộ trưởng Thương mại Pháp Laurent Saint-Martin chỉ trích cách EU đàm phán và cho rằng lẽ ra Brussels nên phản ứng mạnh hơn từ sớm. “Donald Trump chỉ hiểu sức mạnh. Nếu chúng ta thể hiện khả năng đáp trả sớm hơn, thỏa thuận có lẽ đã khác,” ông nói.
Theo các quan chức cấp cao EU, mức thuế 15% sẽ áp dụng với khoảng 70% hàng hóa xuất khẩu của EU sang Mỹ. Tuy nhiên, một số lĩnh vực sẽ được miễn thuế, bao gồm linh kiện máy bay, một số hóa chất, thiết bị bán dẫn và các mặt hàng nông nghiệp như nút chai rượu và sàn gỗ.
Ngành dược phẩm EU cũng sẽ không bị áp thuế vượt quá 15%. Trong khi Trump vẫn đang tiến hành điều tra an ninh quốc gia đối với ngành dược, ông đã cam kết giữ mức trần thuế này cho hàng dược phẩm châu Âu.
Trump bắt đầu đàm phán với yêu cầu áp thuế 30%, sau đó giảm xuống 21% và cuối cùng chốt ở mức 15% sau các cuộc thương lượng căng thẳng.
Một số ngành quan trọng như thép, rượu vang và đồ uống có cồn vẫn đang trong quá trình đàm phán chi tiết. Thuế thép sẽ tạm giữ ở mức 50% cho đến khi đạt được thỏa thuận mới dựa trên hạn ngạch.
Liên minh châu Âu vẫn duy trì các rào cản với thực phẩm nhập khẩu từ Mỹ, ngoại trừ một số sản phẩm sẽ được miễn thuế, bao gồm các mặt hàng không sản xuất tại EU như hạt, cá chế biến, sữa và thức ăn cho thú cưng.
Ủy ban châu Âu có quyền thực hiện thỏa thuận nhưng vẫn đang tìm kiếm sự đồng thuận từ các nước thành viên. Dự kiến sẽ có một tuyên bố chung vào thứ Sáu, sau đó là sắc lệnh hành pháp từ phía Trump để chính thức áp dụng mức thuế 15% tại Mỹ. Các thay đổi thuế quan phía EU có thể cần thêm thời gian do quy trình pháp lý.
Ngân hàng Berenberg của Đức nhận định thỏa thuận giúp chấm dứt “sự bất định kéo dài”, nhưng cho rằng Trump là bên thắng cuộc. “Kết quả tồi tệ hơn nhiều so với trước khi Trump khơi mào cuộc chiến thương mại mới hồi đầu năm,” chuyên gia kinh tế trưởng Holger Schmieding của ngân hàng này nhận định. “Thỏa thuận mang tính bất đối xứng – Mỹ được tăng mạnh thuế và giành thêm nhượng bộ từ EU.”
Ngân hàng UniCredit của Ý cũng đánh giá: “Đây có thể không phải là một thỏa thuận tốt cho EU. Kết quả nghiêng hẳn về phía Mỹ, với mức thuế của họ cao hơn đáng kể so với thuế mà EU áp dụng với hàng hóa Mỹ.”
Thủ tướng Pháp François Bayrou: EU đã nhượng bộ trước các đe dọa áp thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Shutterstock
