Khi Tổng thống Donald Trump lần cuối tham dự một hội nghị thượng đỉnh của Nhóm G7 tại Canada vào năm 2018, ông là người đứng ngoài cuộc xét về nhiều mặt.
Tại hội nghị năm đó, ông Trump đã kêu gọi liên minh các nước phương Tây kết nạp lại Nga, gây hấn với các đồng minh và cuối cùng rời hội nghị trong tức giận vì cuộc chiến thương mại mà chính ông khởi xướng bằng cách áp thuế kim loại lên Canada.
Khi ông trở lại Alberta vào Chủ nhật, 15-6-2025, để tham dự hội nghị G7, những rạn nứt ấy chỉ càng thêm sâu sắc. Kể từ khi trở lại Nhà Trắng, tổng thống Trump đã tìm cách thu hẹp vai trò quân sự của Mỹ ở nước ngoài và đưa ra những lời đe dọa sáp nhập nước chủ nhà của hội nghị, trong khi phát động một cuộc chiến thương mại toàn diện hơn nhiều.
Hiện ông Trump đang đối mặt với một thời hạn do chính ông đặt ra vào đầu tháng 7 để hoàn tất các thỏa thuận thương mại. Cố vấn thương mại của ông từng hứa vào tháng 4 rằng các mức thuế sẽ dẫn đến “90 thỏa thuận trong 90 ngày.” Dù đã đạt được các thỏa thuận khung với Anh và Trung Quốc, chính quyền Trump vẫn chưa có tiến triển rõ rệt với các đối tác thương mại lớn khác.
Tương lai của công cụ thương lượng mà ông Trump ưa thích – thuế quan – đang bất ổn khi các cuộc chiến pháp lý về vấn đề này đang diễn ra tại tòa án. Nếu không đạt được các thỏa thuận, chính quyền Trump có thể tiếp tục tăng thuế, đẩy thị trường tài chính vào tình trạng hỗn loạn.
“Tôi nghĩ chúng ta sẽ có một vài thỏa thuận thương mại mới,” ông Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng hôm Chủ nhật trước khi lên đường dự hội nghị.
Cuộc họp lần này diễn ra trong bối cảnh lo ngại về một cuộc chiến khu vực quy mô lớn hơn ở Trung Đông sau khi Israel bất ngờ tấn công lãnh đạo và các cơ sở hạt nhân của Iran vào tuần trước, dẫn đến việc hai bên đáp trả nhau bằng nhiều đợt tấn công.
“Khi nào họ cần thì họ sẽ phải đánh nhau, nhưng chúng ta cứ chờ xem chuyện gì xảy ra,” ông Trump nói khi được hỏi về nỗ lực hạ nhiệt xung đột giữa Israel và Iran. “Tôi nghĩ có khả năng lớn là sẽ có một thỏa thuận.”
Các trợ lý của ông Trump cho biết ông sẽ thảo luận nhiều chủ đề, bao gồm thương mại công bằng, khoáng sản quan trọng, nhập cư bất hợp pháp, buôn bán ma túy và an ninh quốc tế. Các lãnh đạo thế giới cũng sẽ tập trung vào giá dầu tăng cao và cuộc chiến của Nga chống lại Ukraine.
Lãnh đạo các nước trong Nhóm G7 – gồm Anh, Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản và Mỹ – sẽ nhóm họp tại Kananaskis, một thị trấn hẻo lánh ở phía tây Calgary. Hội nghị thượng đỉnh năm nay, lần thứ 50, thường là dịp để tổng thống Mỹ tận dụng mối quan hệ với các đồng minh nhằm thúc đẩy nghị trình của Washington và khẳng định vai trò lãnh đạo trong các vấn đề toàn cầu.
Nhưng các lãnh đạo thế giới dường như đang chuẩn bị tinh thần cho việc ông Trump sẽ tiếp tục xa rời các mối quan hệ hợp tác quốc tế. Các quan chức Canada cho biết họ đã từ bỏ hy vọng đưa ra một tuyên bố chung – vốn là thông lệ vào cuối mỗi hội nghị. Năm 2018, ông Trump từng từ chối ký vào tuyên bố chung chỉ vài phút sau khi nó được công bố.
“Điều mà G7 đại diện, ngoài việc là nhóm những nền kinh tế lớn nhất thế giới, còn là một cộng đồng các giá trị chung – những giá trị mà Trump không nhất thiết chia sẻ hay tán đồng,” Rachel Rizzo, chuyên gia cấp cao không thường trú tại Trung tâm châu Âu của Hội đồng Đại Tây Dương, nhận xét.
Ngoài vấn đề thương mại, chiến tranh ở Ukraine cũng có thể là điểm gây tranh cãi tại hội nghị. Dù ông Trump đã bày tỏ sự miễn cưỡng trong việc tiếp tục can dự vào cuộc chiến và từng chỉ trích các tổ chức đa phương như NATO, các đồng minh châu Âu vẫn đoàn kết hậu thuẫn Ukraine.
Tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine dự kiến sẽ tham dự hội nghị.
Bộ trưởng Tài chính Canada, François-Philippe Champagne, cho biết sự hiện diện của Ukraine là nhằm “gửi đi thông điệp mạnh mẽ tới thế giới” rằng G7 đang tái khẳng định cam kết hỗ trợ Kyiv và buộc Moscow phải chịu trách nhiệm.
Tại hội nghị năm 2018 ở Canada, một trong những tranh cãi lớn nhất giữa ông Trump và các đồng minh là khi ông yêu cầu kết nạp lại Nga vào G7. Nga từng bị loại khỏi diễn đàn ngoại giao này sau khi ông Putin vi phạm các chuẩn mực quốc tế bằng cách chiếm giữ một phần lãnh thổ Ukraine vào năm 2014.
Kể từ khi trở lại nắm quyền, ông Trump liên tục khoe khoang về mối quan hệ thân thiết với ông Putin và nhiều lần đứng về phía nhà lãnh đạo Nga trong cuộc chiến – thậm chí cáo buộc sai sự thật rằng Ukraine đã khơi mào chiến tranh. Tuy nhiên, việc ông Trump ủng hộ ông Putin đến nay vẫn chưa mang lại bất kỳ tiến triển nào trong nỗ lực hòa bình.
“Với việc ông Trump tiếp tục đối thoại với Tổng thống Nga Vladimir Putin, viễn cảnh về bất kỳ hành động đáng kể nào từ G7 nhằm thúc đẩy một giải pháp bền vững cho cuộc xung đột kéo dài ba năm là điều rất mơ hồ,” Matthew P. Goodman, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Địa kinh tế Greenberg thuộc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), viết tuần trước.
Ông Goodman cho biết việc ông Trump tham dự hội nghị và áp thuế lên các thành viên khác đã “phủ bóng đen lên cuộc họp tại Canada.”
Sự thù địch ngày càng tăng của ông Trump đối với các đồng minh có lẽ thể hiện rõ nhất qua quan hệ với nước chủ nhà.
Quan hệ giữa hai quốc gia láng giềng và cũng là đối tác thương mại hàng đầu đã chạm mức thấp lịch sử kể từ sau khi ông Trump tái đắc cử, do quyết định áp thuế lên hàng hóa Canada và liên tục đe dọa chủ quyền của nước này bằng tuyên bố rằng Canada nên là một phần của Hoa Kỳ.
Thủ tướng Canada, ông Mark Carney, đã tìm cách duy trì quan hệ thân thiện với ông Trump, nhưng trong một cuộc gặp tại Phòng Bầu dục tháng trước, ông đã đáp trả thẳng thừng trước đề xuất của Trump: “Canada sẽ không bao giờ bị bán.”
“Không bao giờ nói không bao giờ,” ông Trump đáp lại.
Kori Schake, cựu quan chức Bộ Quốc phòng dưới thời Tổng thống George W. Bush và hiện là giám đốc nghiên cứu chính sách đối ngoại và quốc phòng tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, nhận định cách ông Trump đối xử với Canada là “tiêu biểu cho kiểu bắt nạt mà Trump cho là phù hợp.”
“Nếu đây là cách ông ấy cư xử với một quốc gia có chung đường biên giới dài 5.500 dặm và một hệ thống phòng thủ không phận chung với chúng ta, thì chắc chắn ông ấy sẽ đối đầu theo cách tương tự với các đồng minh khác,” bà Schake nói.
Một cuộc thăm dò hồi tháng Năm cho thấy thái độ của người Canada đối với Hoa Kỳ đang ở mức thấp kỷ lục. Chín trên mười người Canada phản đối ý tưởng của ông Trump về việc biến đất nước họ thành “bang thứ 51” của Hoa Kỳ. Dữ liệu du lịch gần đây cũng cho thấy người Canada đang hủy bỏ hoặc thay đổi kế hoạch sang Mỹ.
Người dân Canada phản đối ông Trump mạnh mẽ đến mức sự chia rẽ này dường như đã ảnh hưởng đến kết quả bầu cử quốc gia. Sau khi Canada tưởng chừng sẽ bầu một thủ tướng theo đường lối bảo thủ trong cuộc bầu cử tháng Tư, cán cân đã nghiêng về phía ông Carney – một người theo khuynh hướng tự do – với cách biệt tới 30 điểm phần trăm, do ứng viên bảo thủ bị xem là quá thân cận với ông Trump.
Tuy vậy, mặc dù dự kiến sẽ có biểu tình trong suốt hội nghị thượng đỉnh, Alberta – nơi tổ chức sự kiện – là một thành trì bảo thủ ở Canada, vì vậy ông Trump sẽ vẫn được một số người chào đón nồng nhiệt. Alberta đôi khi được gọi là “Texas của Canada” vì giàu tài nguyên dầu mỏ và quan điểm chính trị bảo thủ, và hiện đang xúc tiến tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý về việc ly khai.
Thủ tướng Carney, người đang giữ chức chủ tịch G7 trong năm nay, đã mời lãnh đạo của một số quốc gia không phải thành viên tham dự hội nghị: Ấn Độ, Brazil, Nam Phi, Mexico, Ukraine, Úc, Hàn Quốc và Tổng thư ký NATO.
Trong nhiệm kỳ hai của mình, ông Trump đã có những cuộc đụng độ dữ dội tại Phòng Bầu dục với ông Volodymyr Zelensky – tổng thống Ukraine – và ông Cyril Ramaphosa – tổng thống Nam Phi.
Michael Froman, Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho biết dù Mỹ từng đóng vai trò là người xây dựng đồng thuận tại các hội nghị G7, họ cũng thường đến bàn đàm phán với quan điểm khác biệt so với các đồng minh.
Ông Froman lập luận rằng ông Trump vẫn đang tham gia vào thế giới, chỉ là theo những điều kiện khác với các đời tổng thống trước.
Ông Trump từ chối ủng hộ tuyên bố chung chỉ vài phút sau khi nó được công bố vào cuối hội nghị thượng đỉnh năm 2018. Ảnh: The New York Times
