Viện Khoa học Cơ bản (IBS) do Chính phủ Hàn Quốc tài trợ vừa đặt hàng vệ tinh cubesat (loại vệ tinh nhỏ với chuẩn 1U = 10X10cm) đầu tiên trong số năm chiếc để nghiên cứu Sao Kim từ quỹ đạo Trái Đất tầm thấp (LEO), bắt đầu từ năm sau. Dự án này nhằm duy trì nghiên cứu hành tinh dài hạn trong bối cảnh các sứ mệnh trọng điểm đang đối mặt với tình trạng thiếu ngân sách.
Công ty NanoAvionics có trụ sở tại Litva thông báo ngày 2-6 rằng họ đã ký hợp đồng cung cấp một vệ tinh 8U cho dự án Theo dõi Biến động Dài hạn của Hành tinh Gần Nhất là Sao Kim (CLOVE). Vệ tinh sẽ mang theo cảm biến cực tím và cận hồng ngoại từ IBS để theo dõi bầu khí quyển Sao Kim.
IBS dự kiến sẽ phóng một vệ tinh CLOVE mới mỗi ba năm trong vòng 15 năm, bao phủ ít nhất một chu kỳ mặt trời kéo dài 11 năm, nhằm thu thập dữ liệu giúp làm sáng tỏ quá trình Sao Kim – “chị em sinh đôi” của Trái Đất – đã trở thành một hành tinh khắc nghiệt như thế nào.
“Sứ mệnh này phản ánh xu hướng ngày càng rõ trong khoa học vũ trụ: các vệ tinh nhỏ đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc bổ trợ cho các sứ mệnh quy mô lớn hơn,” Giám đốc điều hành NanoAvionics, ông Atle Wøllo, cho biết.
Tính đến nay, nền tảng vệ tinh của NanoAvionics đã được sử dụng trong hơn 20 sứ mệnh nghiên cứu, từ vật liệu, khoa học Trái Đất cho đến vật lý thiên văn. CLOVESat-1 sẽ là vệ tinh đầu tiên mà công ty chế tạo phục vụ nghiên cứu hành tinh.
Nghiên cứu hành tinh từ quỹ đạo Trái Đất tầm thấp
Từ góc nhìn Trái Đất, Sao Kim nằm gần Mặt Trời, cho phép vệ tinh ở quỹ đạo thấp LEO có thể quan sát hành tinh này trong khoảng nửa quỹ đạo ban ngày.
Bà Lee Yeon Joo, trưởng nhóm điều tra thuộc Nhóm Khí quyển Hành tinh tại IBS, chia sẻ qua email: “Một lợi ích quan trọng là chi phí vận hành vệ tinh nhỏ ở LEO thấp hơn nhiều, do không gặp phải những phức tạp và rủi ro của sứ mệnh liên hành tinh.”
Việc phóng các vệ tinh kế tiếp cũng giúp giảm ảnh hưởng của việc thiết bị xuống cấp theo thời gian, theo bà Lee, từ đó cho phép thu thập chuỗi dữ liệu nhất quán về độ phản xạ của đĩa Sao Kim hơn so với một sứ mệnh đơn lẻ kéo dài.
“Dĩ nhiên, sứ mệnh liên hành tinh có thể cung cấp độ phân giải không gian tốt hơn cùng với các thiết bị phức tạp và kế hoạch vận hành chi tiết – điều mà một cubesat không thể dễ dàng đạt được,” Lee nói thêm. “Dữ liệu từ CLOVESat sẽ bổ sung cho các sứ mệnh liên hành tinh lớn.”
Hiện nay, ba sứ mệnh lớn sắp tới của ngành không gian thế giới nhằm nghiên cứu Sao Kim đang đứng trước tương lai bất định do đề xuất cắt giảm mạnh ngân sách cho các chương trình khoa học của NASA trong năm tài khóa 2026 – hiện vẫn cần Quốc hội Mỹ phê duyệt.
Các chương trình DAVINCI và VERITAS của NASA đang đứng trước nguy cơ bị hủy bỏ, trong khi cơ quan này cũng có thể chấm dứt tham gia vào sứ mệnh EnVision của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA).
ESA đầu năm nay đã trao cho Thales Alenia Space hợp đồng trị giá 367 triệu euro (420 triệu đô la Mỹ) để dẫn đầu việc phát triển tàu vũ trụ EnVision, dự kiến sẽ được phóng lên Sao Kim vào tháng 11 năm 2031.
Chương trình VERITAS (viết tắt của Venus Emissivity, Radio Science, InSAR, Topography, and Spectroscopy) cũng được lên kế hoạch phóng trong khoảng thời gian đó, dù đã bị trì hoãn nhiều năm.
NASA trước đó dự định phóng DAVINCI (Deep Atmosphere Venus Investigation of Noble gases, Chemistry, and Imaging) vào cuối năm 2030.
Một kỹ sư của NanoAvionics đang thao tác một vệ tinh cubesat 8U. Ảnh: NanoAvionics
