Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan đang xem xét đầu tư vào một dự án khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) khổng lồ ở Alaska như một phần trong nỗ lực đạt được các thỏa thuận thương mại có thể vừa đáp ứng yêu cầu từ Tổng thống Donald Trump vừa tránh được các mức thuế cao từ Mỹ đối với hàng xuất khẩu của họ.
Trong nhiều năm, Alaska đã theo đuổi kế hoạch xây dựng đường ống dài 1.280km băng qua bang này, từ khu vực Bắc Cực (North Slope) đến vùng Cook Inlet ở phía nam, nơi khí đốt sẽ được hóa lỏng để xuất khẩu sang châu Á. Dự án này – với mức đầu tư lên tới hơn 40 tỷ USD – đã nằm kẹt trên bản vẽ suốt nhiều năm.
Dự án có tên Alaska LNG đang cho thấy những dấu hiệu hồi sinh – với Trump xem đây là ưu tiên quốc gia. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết đầu tháng này rằng dự án LNG có thể đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán thương mại với Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan.
“Chúng tôi đang cân nhắc một dự án LNG lớn ở Alaska mà Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan quan tâm đến việc đầu tư và mua phần lớn sản lượng,” Bessent nói với báo chí ngày 9-4, cho biết thỏa thuận như vậy sẽ giúp đạt được mục tiêu của Trump trong việc giảm thâm hụt thương mại của Mỹ.
Tập đoàn CPC của Đài Loan – công ty dầu khí nhà nước – đã ký ý định thư vào tháng 3 để mua sáu triệu tấn khí đốt từ dự án Alaska LNG, theo ông Brendan Duval, CEO kiêm nhà sáng lập Glenfarne Group, đơn vị phát triển chính của dự án.
“Bạn có thể hình dung lợi ích địa chính trị, dù là về thuế hay quốc phòng – Đài Loan thực sự rất tập trung vào việc ký được thỏa thuận này,” Duval nói với CNBC trong một cuộc phỏng vấn. Tập đoàn CPC cũng đề xuất đầu tư trực tiếp vào dự án và cung cấp thiết bị, ông cho biết.
Chuyến công du tháng Ba
Duval và Thống đốc Alaska Mike Dunleavy đã đến Hàn Quốc và Nhật Bản vào tháng Ba trong một chuyến công du thương mại, gặp gỡ các quan chức cấp cao trong chính phủ và ngành công nghiệp. Duval cho biết các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc đã đặt câu hỏi liệu ngân hàng phát triển của họ có thể hỗ trợ tài chính cho dự án hay không.
“Gần đây, có khá nhiều sự quan tâm từ Ấn Độ, vậy là có thêm một ‘đối thủ thứ tư’ tham gia cuộc đua,” Duval nói. Thái Lan và các quốc gia châu Á khác cũng bày tỏ sự quan tâm.
Dự án Alaska LNG gồm ba phần chính: đường ống, nhà máy xử lý khí ở Bắc Cực, và nhà máy hóa lỏng khí để xuất khẩu tại Nikiski, Alaska. Ước tính chi phí cho ba phần lần lượt là 12 tỷ, 10 tỷ và 20 tỷ USD, ông Dunleavy phát biểu tại hội nghị năng lượng ở Houston vào tháng Ba.
Duval cho biết các giấy phép cần thiết đã được cấp. Glenfarne dự kiến sẽ đưa ra quyết định đầu tư cuối cùng trong 6 đến 12 tháng tới cho giai đoạn đầu – xây dựng đường ống từ Bắc Cực đến Anchorage để cung cấp khí cho nhu cầu nội địa của Alaska.
Việc xây dựng nhà máy LNG dự kiến bắt đầu vào cuối năm 2026. Mục tiêu là hoàn thành toàn bộ dự án trong vòng bốn năm rưỡi, để hoạt động thương mại đầy đủ bắt đầu từ năm 2031.
Alaska LNG dự kiến sẽ sản xuất 20 triệu tấn LNG mỗi năm – tương đương khoảng 23% tổng lượng LNG xuất khẩu của Mỹ trong năm ngoái, theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu hàng hóa Kpler.
Khai thác tiềm năng tài nguyên Alaska
Alaska đóng vai trò trung tâm trong mục tiêu của Trump nhằm tăng cường sản xuất và xuất khẩu dầu khí của Mỹ – một phần trong chiến lược “thống trị năng lượng” của Nhà Trắng. Trong ngày đầu tiên nhậm chức, Trump đã ban hành sắc lệnh hành pháp thúc đẩy phát triển tiềm năng tài nguyên to lớn của Alaska, với LNG là ưu tiên hàng đầu.
“Chúng tôi sẽ đóng khung sắc lệnh đó và treo trên tường ở Alaska trong hàng thập kỷ,” Thống đốc Dunleavy nói tại Houston.
Từng là nước nhập khẩu, Mỹ hiện đã trở thành nước xuất khẩu LNG lớn nhất thế giới, đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy điện ở châu Á và châu Âu – những khu vực đồng minh có nguồn năng lượng nội địa hạn chế. Ví dụ, Nhật Bản và Hàn Quốc mỗi nước chiếm khoảng 8% lượng LNG xuất khẩu của Mỹ trong năm ngoái.
Chính quyền Trump xem Alaska LNG là một “dự án chiến lược quan trọng,” Bộ trưởng Nội vụ Doug Burgum cho biết tại hội nghị Houston. Xuất khẩu LNG từ Alaska đến Nhật Bản chỉ mất khoảng tám ngày, thay vì phải đi qua kênh đào Panama vốn đông đúc nếu xuất phát từ các cảng Gulf Coast ở khu vực ven biển phía nam của Hoa Kỳ.
Các cuộc đàm phán Bắc Thái Bình Dương
Trump từng nói trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba hồi tháng Hai rằng hai nước đang thảo luận về đường ống và khả năng hợp tác phát triển dầu khí ở Alaska. Ngày 8-4, ông cũng đã thảo luận qua điện thoại với Tổng thống lâm thời Hàn Quốc Han Duck-Soo về việc xuất khẩu LNG quy mô lớn từ Mỹ và khả năng Hàn Quốc tham gia dự án Alaska.
Theo các quan chức thuộc Cơ quan Phát triển và Xuất khẩu Công nghiệp Alaska, Nhật Bản muốn duy trì thỏa thuận an ninh với Mỹ trước sự trỗi dậy của Trung Quốc và tránh thuế quan. “Giờ đây chúng ta đang sống trong một thế giới thương mại hoàn toàn ‘mang tính giao dịch,’” các lãnh đạo nói trước Ủy ban tài chính Thượng viện Alaska. Tokyo cần đầu tư nhiều hơn vào Mỹ, mua thêm LNG và tham gia liên doanh liên kết với dự án dầu khí Alaska, họ nhấn mạnh.
Dự án nhiều khả năng sẽ được cấu trúc như một liên doanh, với các đối tác châu Á ký hợp đồng mua khối lượng LNG lớn, chứ không nhất thiết sở hữu cổ phần trực tiếp trong dự án – mặc dù Glenfarne vẫn sẵn sàng cho phương án đó, Duval cho biết.
Glenfarne mong muốn là đơn vị sở hữu và vận hành lâu dài dự án cùng với các đối tác, ông nói. Glenfarne là công ty tư nhân phát triển và vận hành hạ tầng năng lượng, có trụ sở tại New York và Houston. Tháng Ba vừa qua, Glenfarne tiếp nhận 75% cổ phần dự án từ Tập đoàn Phát triển Đường ống Khí Alaska (AGDC), trong khi AGDC giữ 25%.
Trở ngại và tính khả thi thương mại
Chính quyền Trump đang rõ ràng gây sức ép để Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan đầu tư vào dự án Alaska LNG, ông Bob McNally – Chủ tịch Rapidan Energy và cựu cố vấn năng lượng của Tổng thống George W. Bush – nhận định. Dù Nhật muốn vừa làm hài lòng Trump vừa đa dạng hóa nguồn LNG, nhưng Tokyo có thể vẫn ngần ngại vì chi phí, mức độ phức tạp và rủi ro của dự án, ông nói.
Một trở ngại khác là nếu Đảng Dân chủ quay trở lại nắm quyền vào năm 2028, họ có thể tìm cách ngăn chặn dự án với lý do môi trường. Tổng thống Joe Biden từng tạm dừng cấp phép xuất khẩu LNG cho các nước – như Nhật – chưa có hiệp định thương mại tự do với Mỹ. Nhưng Trump đã đảo ngược quyết định đó ngay trong ngày đầu nhậm chức vào tháng Giêng.
Ngoài rủi ro chính trị, dự án này “không có tính thuyết phục thương mại rõ ràng,” theo ông Alex Munton, Trưởng bộ phận nghiên cứu LNG toàn cầu tại Rapidan. “Nếu có, dự án đã nhận được nhiều hỗ trợ hơn – trong khi thực tế nó đã nằm trên bàn kế hoạch hàng chục năm,” ông nói. Các khách hàng châu Á hiện có nhiều lựa chọn LNG hấp dẫn hơn từ khu vực Gulf Coast, theo ông.
Munton cho biết chi phí của dự án cao ngay cả theo tiêu chuẩn ngành LNG – vốn nổi tiếng với cơ sở hạ tầng đắt đỏ. Mức giá hơn 40 tỷ USD đưa ra cách đây hai năm có khả năng bị điều chỉnh tăng đáng kể, ông nói.
Munton cho rằng dự án này có thể sẽ cần sự hỗ trợ từ chính sách công hoặc cam kết tài chính từ chính phủ để được triển khai, ông nhận định.
Tuy nhiên, Duval khẳng định Alaska LNG có khả năng cạnh tranh mà không cần trợ cấp. “Nó là một nguồn LNG có tính cạnh tranh tự nhiên – không lệ thuộc vào yếu tố địa chính trị hay tranh luận về thuế,” ông nói.
“Chúng tôi có sự hậu thuẫn từ Tổng thống Hoa Kỳ,” Thống đốc Dunleavy nói tại Houston. “Chúng tôi có các đồng minh châu Á cần khí đốt. Liên minh địa chính trị đang thay đổi. Câu hỏi về thuế đang được đặt ra. Nhìn trong bối cảnh đó, đây là một dự án rất khả thi.”
Thống đốc Alaska nói về dự án LNG: “Bạn sẽ thấy khí đốt được đưa đến châu Á vào năm 2030.” Ảnh chụp từ clip
