Bảy hành tinh sẽ xuất hiện thẳng hàng trên bầu trời đêm (align in the night sky) vào ngày cuối cùng của tháng Hai trong hiện tượng hiếm gặp được gọi là “cuộc diễu hành của hành tinh” (planetary parade). Sự kiện này xảy ra khi một số hành tinh trông như xếp thành một đường thẳng trên bầu trời. Lần tiếp theo hiện tượng này xuất hiện sẽ là năm 2040.
“Một cuộc diễu hành của hành tinh là thời điểm khi nhiều hành tinh có thể quan sát cùng lúc trên bầu trời,” Tiến sĩ Greg Brown, nhà thiên văn học tại Đài thiên văn Hoàng gia Greenwich, nói với PA Media. “Sự ấn tượng của hiện tượng này phụ thuộc vào số lượng hành tinh tham gia và mức độ dễ quan sát của chúng.”
Tuần này, cả bảy hành tinh về mặt kỹ thuật đều có thể nhìn thấy trên bầu trời cùng lúc, nhưng không phải hành tinh nào cũng dễ quan sát.
“Sao Thủy, Sao Hải Vương và Sao Thổ nằm rất gần đường chân trời vào đầu buổi tối và, đặc biệt là trong trường hợp của Sao Hải Vương và Sao Thổ, rất khó nhìn thấy trong ánh sáng chạng vạng,” Brown giải thích. “Ngoài ra, Sao Thiên Vương, giống như Sao Hải Vương, rất mờ nhạt, khiến nó gần như không thể phát hiện được nếu không có ống nhòm hoặc kính thiên văn.
“Tuy nhiên, Sao Kim, Sao Mộc và Sao Hỏa đều rất dễ nhìn thấy bằng mắt thường (the unaided eye).”
Theo NASA, một hàng bốn hoặc năm hành tinh có thể nhìn thấy bằng mắt thường xảy ra vài năm một lần.
“Những nhóm ba, bốn hoặc thậm chí năm hành tinh xuất hiện không phải là điều hiếm gặp, chúng diễn ra khá thường xuyên trong năm,” Brown nói. “Nhưng càng nhiều hành tinh tham gia, càng cần có sự sắp xếp để có thể nhìn thấy chúng cùng lúc. Điều này khiến những lần diễu hành đủ bảy hành tinh trở nên khá hiếm hoi.”
Bảy hành tinh này sẽ thẳng hàng trở lại vào năm 2040.
Một hiện tượng tương tự đã diễn ra vào tháng 6 năm ngoái, nhưng chỉ có hai hành tinh có thể quan sát mà không cần thiết bị đặc biệt. Vào tháng 1 năm nay, có sáu hành tinh xuất hiện – bốn trong số đó có thể thấy bằng mắt thường – và giờ đây, một Sao Thủy mờ nhạt đã gia nhập nhóm.
Trong tháng này, Sao Kim, Sao Hỏa và Sao Mộc có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Sao Thổ và Sao Thủy nằm gần đường chân trời, khiến chúng khó quan sát hơn. Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương có thể được nhìn thấy bằng ống nhòm hoặc kính thiên văn.
“Hiện tượng thẳng hàng của các hành tinh xảy ra vì các hành tinh trong hệ Mặt Trời của chúng ta quay quanh Mặt Trời theo cùng một mặt phẳng, được gọi là mặt phẳng hoàng đạo (ecliptic plane),” Tiến sĩ Shyam Balaji, nhà nghiên cứu về vật lý thiên văn và vũ trụ học tại Đại học King’s College London, giải thích. “Do chúng di chuyển với tốc độ và khoảng cách khác nhau so với Mặt Trời, sẽ có những thời điểm chúng xuất hiện thẳng hàng khi nhìn từ Trái Đất.”
Balaji cho biết thời điểm tốt nhất để quan sát hiện tượng này tại Vương quốc Anh là vào ngày 28 tháng 2, “ngay sau khi mặt trời lặn, khi các hành tinh nằm phía trên đường chân trời phía tây.” Ở Úc, những người yêu thiên văn nên nhìn về phía bắc sau hoàng hôn, và ở Mỹ, nơi các chuyên gia khuyên rằng những ai muốn chiêm ngưỡng hiện tượng này nên ra ngoài khoảng 30 phút sau khi mặt trời lặn và tránh xa ánh đèn sáng.
Các ứng dụng quan sát sao (Stargazing apps) có thể giúp mọi người xác định vị trí các hành tinh ngay sau khi mặt trời lặn ở các khu vực khác nhau trên thế giới.
Để tìm các hành tinh bằng kính thiên văn, hãy tìm các hình dạng của các mặt trăng, Brown nói. “Dùng kính thiên văn, bạn có thể thử tìm các mặt trăng của Sao Mộc hoặc hình dạng phần sáng của bề mặt Sao Kim (the illuminated part) – trông giống như một Mặt Trăng lưỡi liềm tí hon.”
Các hành tinh sẽ dần biến mất khỏi tầm nhìn khi mùa xuân tiếp diễn (slowly make their exit through the spring).
Mặt trời chiếu sáng các mặt của Sao Thủy, Sao Kim, Trái Đất và Sao Hỏa. Ảnh: Alamy/PA
Sao Thủy, Sao Kim, Sao Hỏa, Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương xếp hàng theo chiều ngang trong hiện tượng “hành tinh diễu hành”. Ảnh: Alamy/PA
