Tổng thống Mỹ sắp nhậm chức Donald Trump đã hứa sẽ trả đũa các đối thủ của mình do có được sự ủng hộ từ đa số trong cả hai viện Quốc hội.
Nước Mỹ đang chuẩn bị cho một kỷ nguyên mới đầy xáo trộn và chia rẽ vào thứ Hai khi Donald Trump tuyên thệ nhậm chức tổng thống thứ 47 của Mỹ. Ông hứa hẹn sẽ ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và thực hiện những thay đổi lớn đối với trật tự toàn cầu.
Lễ nhậm chức của Trump đã được chuyển vào bên trong Tòa nhà Quốc hội Mỹ do thời tiết giá rét. Sảnh đá sa thạch cao ở trung tâm của tòa nhà Quốc hội chính là nơi mà một số người ủng hộ ông đã gây bạo loạn vào ngày 6-1-2021 nhằm lật ngược kết quả thất cử của ông.
Ít ai tưởng tượng rằng Trump, người từng hai lần bị luận tội và giờ là một tội phạm bị kết án, lại có thể bước chân vào Nhà Trắng một lần nữa.
Vào thứ Bảy, Trump đã tổ chức một bữa tiệc tại câu lạc bộ golf của ông ở Sterling, Virginia. Theo truyền thống, ông đã qua đêm thứ Bảy tại Blair House, nơi tiếp khách chính thức của tổng thống trên Đại lộ Pennsylvania, đối diện Nhà Trắng.
Người đàn ông 78 tuổi này đã có bữa sáng riêng với các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa tại đó vào Chủ nhật, và phát biểu tại một cuộc mít tinh phong cách vận động tranh cử “Chiến thắng Maga” tại một đấu trường thể thao trung tâm thành phố.
“Chúng ta đã chiến thắng,” Trump hân hoan tuyên bố sau khi bước lên sân khấu tại Capital One Arena ở Washington, với bài ca chiến dịch đặc trưng của ông “God Bless the USA” vang lên.
Cam kết “giành lại đất nước của chúng ta,” vị tổng thống thứ 47 tương lai nói: “Ngày mai vào lúc 12 giờ trưa, tấm màn sẽ khép lại sau bốn năm dài suy thoái của nước Mỹ (the curtain closes on four long years of American decline) và chúng ta sẽ bắt đầu một ngày mới tràn đầy sức mạnh, thịnh vượng, phẩm giá và niềm tự hào của nước Mỹ.”
“Chúng ta sẽ ngăn chặn cuộc xâm lược tại biên giới của mình,” Trump hứa. “Chúng ta sẽ khai thác ‘vàng lỏng’ ngay dưới chân mình… Chúng ta sẽ mang lại luật pháp và trật tự cho các thành phố… Chúng ta sẽ loại bỏ hoàn toàn tư tưởng cấp tiến khỏi quân đội của mình.”
Trump hứa rằng vào thứ Hai, ông sẽ “hành động với tốc độ và sức mạnh lịch sử (historic speed and strength) để đối phó với mọi cuộc khủng hoảng mà đất nước chúng ta đang phải đối mặt.” Ông cũng nhận công lao (claim credit) vì đã khôi phục TikTok cho người dùng Mỹ và việc trả tự do cho các con tin ở Gaza vào Chủ nhật.
Trước đó, tại cuộc mít tinh diễn ra trong một đấu trường thể thao với những biểu ngữ vô địch bóng rổ và khúc côn cầu treo trên trần nhà, cố vấn cấp cao của Trump, Stephen Miller, hứa rằng Trump sẽ ban hành “một sắc lệnh hành pháp kết thúc cuộc xâm lấn biên giới, đưa người nhập cư bất hợp pháp về nước (sending illegals home) và giành lại nước Mỹ.”
Trump cũng cho biết ông dự định ngay lập tức đảo ngược các vụ truy tố (undo the prosecutions) những người ủng hộ ông đã tấn công tòa nhà Quốc hội vào ngày 6-1-2021 để giữ ông tại vị. “Ngày mai, tất cả mọi người trong đấu trường rất lớn này sẽ rất vui mừng với quyết định của tôi về các ‘con tin ngày 6-1,’” ông nói.
Ngôn từ khai mạc của Trump sẽ được theo dõi chặt chẽ
Xuyên suốt chiến dịch tranh cử năm 2024, Trump cam kết sẽ trả thù những người phản đối và kẻ thù chính trị của mình. Những người phản đối Trump sẽ theo dõi sát sao những giờ đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của ông để xem liệu ông có thực hiện nhanh chóng những lời đe dọa đó hay không.
Ông đã nói về các đối thủ chính trị vào mùa hè năm ngoái: “Khi cuộc bầu cử này kết thúc… tôi có mọi quyền để theo đuổi họ (go after them).” Ông cũng tuyên bố rằng “đôi khi sự trả thù là chính đáng (sometimes revenge can be justified).”
Những người phản đối Trump, bao gồm các công tố viên đã điều tra ông, các nhà lập pháp đối đầu ông, các nhân vật chính trị chống lại ông và giới truyền thông đưa tin về ông, sẽ theo dõi chặt chẽ cách Trump xử lý ngày đầu tiên tại nhiệm để đánh giá liệu những lời đe dọa đó có đáng lo ngại hay không.
Khởi đầu bốn năm đầy bất định của nước Mỹ
Lễ nhậm chức của Trump vào trưa thứ Hai sẽ là sự kiện đầu tiên có sự tham dự của các lãnh đạo nước ngoài, bao gồm Phó Chủ tịch Trung Quốc Han Zheng, Tổng thống Argentina Javier Milei và Thủ tướng Ý Giorgia Meloni. Trump sẽ có một bài diễn văn nhậm chức mà ông tuyên bố sẽ mang sắc thái đoàn kết (unifying in tone).
“Tiếc là ngày 20 tháng 1 không thể đến nhanh hơn!,” Trump đăng trên mạng xã hội của mình. “Tất cả mọi người, kể cả những người ban đầu phản đối chiến thắng của Tổng thống Donald J. Trump và chính quyền Trump, giờ đây chỉ muốn điều đó xảy ra.”
Kamala Harris, đối thủ của Trump trong cuộc tranh cử đầy căng thẳng năm ngoái, cũng sẽ có mặt khi JD Vance đảm nhiệm vị trí phó tổng thống thay bà. Harris, người đã trở thành ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ sau khi Biden buộc phải rút khỏi cuộc đua vào tháng 7, từng mô tả Trump là một mối đe dọa cơ bản đối với nền dân chủ, người sẽ lợi dụng quyền lực mới giành được để trả thù chính trị (exploit his regained power to settle political scores) mà không quan tâm đến nhu cầu của người dân Mỹ bình thường.
Sau một cuộc diễu hành trong nhà dành cho 20.000 người ủng hộ, Trump dự kiến sẽ bắt đầu ngay công việc bằng cách ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp. Ông hứa rằng ngay trong ngày đầu tiên, ông sẽ ân xá cho những người tham gia cuộc nổi dậy ngày 6-1, đóng cửa biên giới phía Nam và khởi động chương trình trục xuất lớn nhất từ trước đến nay đối với những người không có giấy tờ hợp pháp (undocumented people).
Theo tờ Wall Street Journal, đội ngũ của Trump có kế hoạch bắt đầu một cuộc truy quét lớn tại Chicago vào thứ Ba, với khoảng 200 nhân viên Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan sẽ đổ về thành phố, nhắm vào những người nhập cư không có giấy tờ với hồ sơ tội phạm dù nhỏ như vi phạm giao thông.
Trong số nhiều nhân vật nổi bật được mời, cựu Đệ nhất phu nhân Michelle Obama sẽ là một sự vắng mặt đáng chú ý, khi bà đã tuyên bố sẽ không tham dự sự kiện này, sau khi cũng không tham gia lễ tang của cựu Tổng thống Jimmy Carter đầu tháng này. Tuy nhiên, một cựu Đệ nhất phu nhân khác là Hillary Clinton sẽ chứng kiến lễ tuyên thệ lần thứ hai (second swearing-in) của Trump, tám năm sau khi bà dự lễ nhậm chức đầu tiên của ông sau thất bại trước ông trong cuộc bầu cử năm 2016.
Trong bài phát biểu nhậm chức đầu tiên, Trump đã sử dụng giọng điệu ảm đạm khi mô tả một đất nước đứng trên bờ vực thảm họa, hứa hẹn sẽ chấm dứt “sự tàn phá nước Mỹ.” Các trợ lý của Trump cho biết lần này, bài phát biểu của ông sẽ mang thông điệp hy vọng hơn, một sự thay đổi đáng ngạc nhiên đối với người từng chỉ trích Mỹ là “một quốc gia suy thoái” dưới sự lãnh đạo của Biden và Harris trong chiến dịch tranh cử năm ngoái.
Khi Trump chính thức nắm quyền, Biden sẽ rời Nhà Trắng vào sáng thứ Hai. Ông rời nhiệm sở với tỷ lệ ủng hộ thấp một cách bất thường, giữa những chỉ trích từ các thành viên trong đảng Dân chủ, nhiều người trong số đó đổ lỗi cho việc Harris thất cử là do Biden không rút khỏi cuộc đua tổng thống sớm hơn.
Hành động cuối cùng của Biden với tư cách tổng thống
Hành động chính thức cuối cùng của Biden với tư cách tổng thống sẽ là tham dự lễ nhậm chức của người kế nhiệm — một người mà ông nhiều lần cảnh báo rằng đại diện cho mối đe dọa cơ bản đối với tương lai của đất nước này.
Vào thứ Hai, vị tổng thống 82 tuổi sẽ rời khỏi sự nghiệp chính trị, dự kiến nghỉ hưu tại quê nhà Delaware sau chuyến đi tới California sau khi rời Washington.
Trong bài phát biểu chia tay từ Phòng Bầu dục vào tuần trước, Biden nói rằng những thành tựu lập pháp quan trọng của ông sẽ có ảnh hưởng sâu rộng (long-reaching reverberations) vượt xa nhiệm kỳ tổng thống của ông.
“Tôi rất tự hào về những gì chúng ta đã cùng nhau đạt được cho người dân Mỹ,” Biden nói, “và tôi chúc chính quyền sắp tới thành công, vì tôi muốn nước Mỹ thành công.”
Tuy nhiên, hình ảnh ông nhường lại chức vụ này cho chính người mà ông đã nỗ lực hết mình để ngăn chặn có thể trở thành khoảnh khắc cuối cùng định hình nhiệm kỳ tổng thống của ông.
Trong bài phát biểu chia tay vào thứ Tư, Biden phần lớn tránh nói về di sản của mình và thay vào đó đưa ra lời cảnh báo thẳng thắn về “sự tập trung quyền lực và tài sản (concentration of power and wealth)” trong tay một số ít người đặc quyền, trong khi sự thật và thông tin ngày càng trở nên khó tiếp cận với công chúng.
“Hôm nay, một tầng lớp tài phiệt (oligarchy) đang hình thành ở Mỹ, sở hữu sự giàu có, quyền lực và ảnh hưởng cực đoan, đe dọa toàn bộ nền dân chủ của chúng ta, các quyền cơ bản và tự do của chúng ta, và cơ hội công bằng để mọi người tiến lên phía trước,” Biden nói.
Khi kết thúc sự nghiệp chính trị bắt đầu từ năm 1972 với tư cách là thượng nghị sĩ, Biden kết luận: “Sau 50 năm phục vụ công chúng, tôi xin hứa với các bạn, tôi vẫn tin vào lý tưởng mà quốc gia này đại diện – một quốc gia nơi sức mạnh của các thể chế và phẩm chất con người của chúng ta có giá trị và phải được duy trì. Bây giờ là lượt của các bạn để bảo vệ điều đó.”
Trách nhiệm đó bắt đầu vào thứ Hai, khi nước Mỹ bước vào bốn năm lãnh đạo tiếp theo của Trump, với sự bất định hơn bao giờ hết về những gì đang chờ đợi phía trước.
Donald Trump nói với đám đông ủng hộ tại cuộc mít-tinh. Ảnh: AP
Elon Musk và cậu con trai nhỏ được mời lên sân khấu tại buổi mít tinh. Ảnh: Reuters
