Các thẩm phán tại tòa phúc thẩm hôm thứ Năm bày tỏ sự hoài nghi lớn đối với lập luận pháp lý của Tổng thống Donald Trump trong đợt áp thuế lớn nhất của ông.
Các thành viên trong hội đồng gồm 11 thẩm phán của Tòa phúc thẩm Liên bang Hoa Kỳ tại Washington tỏ ra không bị thuyết phục bởi lập luận rằng tổng thống có thể đơn phương áp thuế mà không cần Quốc hội chấp thuận. Họ đặc biệt chất vấn việc ông Trump viện dẫn Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để thực hiện điều đó.
“Đạo luật IEEPA thậm chí còn không đề cập đến từ ‘thuế quan’ ở bất cứ đâu,” Thẩm phán Jimmie Reyna chỉ ra, thể hiện sự hoài nghi của hội đồng đối với lập luận của phía chính phủ.
Brett Schumate, luật sư đại diện cho chính quyền ông Trump, thừa nhận trong phiên điều trần kéo dài 99 phút rằng “chưa từng có tổng thống nào diễn giải IEEPA theo cách này,” nhưng vẫn cho rằng cách hiểu đó là hợp pháp.
Đạo luật ban hành năm 1977 dưới thời Tổng thống Jimmy Carter này cho phép tổng thống tịch thu tài sản và ngăn chặn các giao dịch trong thời kỳ khẩn cấp quốc gia. Luật lần đầu được sử dụng trong cuộc khủng hoảng con tin tại Iran và sau đó được viện dẫn trong nhiều tình huống bất ổn toàn cầu, từ vụ khủng bố 11/9 đến nội chiến Syria.
Ông Trump cho rằng thâm hụt thương mại của Mỹ nghiêm trọng đến mức đủ để được coi là tình trạng khẩn cấp theo luật.
Trong những cuộc chất vấn gay gắt với luật sư Schumate, các thẩm phán đã đặt câu hỏi về lập luận đó – rằng liệu luật này có bao hàm quyền áp thuế hay không, và nếu có, liệu mức thuế có tương xứng với mối đe dọa mà chính quyền xác định hay không.
“Nếu tổng thống nói rằng có vấn đề về năng lực quân sự,” Chánh án Kimberly Moore nêu giả định, “và ông ấy áp thuế 20% lên cà phê, thì điều đó không có vẻ gì là đang giải quyết vấn đề đó cả.”
Schumate lập luận rằng Quốc hội đã trao cho tổng thống “quyền hạn rộng và linh hoạt” để ứng phó khẩn cấp, nhưng cũng nói rằng “tổng thống không yêu cầu quyền lực vô giới hạn.”
Tuy nhiên, luật sư Neal Katyal – đại diện cho bên nguyên – mô tả hành động của ông Trump là một “sự chiếm đoạt quyền lực đáng kinh ngạc,” và lập luận của ông ta tương đương với việc nói rằng “tổng thống có thể làm bất cứ điều gì ông ấy muốn, bất cứ lúc nào, miễn là ông ấy tuyên bố có tình trạng khẩn cấp.”
Tòa chưa đưa ra phán quyết nào ngay tại phiên. Tuy nhiên, dù quyết định của hội đồng thẩm phán ra sao, vụ việc được dự đoán sẽ được đưa lên Tòa án Tối cao Hoa Kỳ.
Ông Trump cũng đã đăng bài trên mạng xã hội Truth Social để nói về vụ việc: “Gửi đến các luật sư tuyệt vời của tôi, những người đã chiến đấu hết mình để bảo vệ Đất nước – chúc may mắn trong vụ kiện lớn của nước Mỹ hôm nay. Nếu nước ta không thể tự bảo vệ bằng cách ÁP THUẾ ĐÁP TRẢ CÁC LOẠI THUẾ, CHÚNG TA SẼ ‘CHẾT’, KHÔNG CÓ CƠ HỘI SỐNG CÒN HAY THÀNH CÔNG. Cảm ơn vì đã quan tâm!”
Trong hồ sơ vụ kiện, chính quyền Trump khẳng định “một tình trạng khẩn cấp quốc gia đang tồn tại” nên cần thiết phải có chính sách thương mại như vậy. Tuy nhiên, một hội đồng ba thẩm phán của Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ – một tòa án liên bang chuyên trách tại New York – đã bác bỏ lập luận đó hồi tháng 5, cho rằng ông Trump đã vượt quá thẩm quyền.
Hiện vụ việc đang nằm trong tay các thẩm phán phúc thẩm.
Vụ kiện liên quan đến các mức thuế gọi là “Ngày Giải phóng” do ông Trump ban hành ngày 2/4, áp dụng trên gần như toàn bộ hàng nhập khẩu từ nhiều quốc gia. Tuy nhiên, vụ kiện không bao gồm các mức thuế khác – như thuế đối với thép, nhôm, ô tô nước ngoài, hay thuế áp lên hàng hóa Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, và sau đó được duy trì dưới thời Tổng thống Joe Biden.
Đây là một trong ít nhất bảy vụ kiện cáo buộc ông Trump đã vượt quá thẩm quyền khi sử dụng thuế quan đối với các nước khác. Nguyên đơn bao gồm 12 bang của Mỹ và 5 doanh nghiệp, trong đó có một nhà nhập khẩu rượu vang, một công ty kinh doanh thiết bị ống nước, và một hãng sản xuất dụng cụ câu cá.
Hiến pháp Hoa Kỳ quy định Quốc hội có quyền đánh thuế – bao gồm thuế nhập khẩu – nhưng qua nhiều thập niên, các nhà lập pháp đã dần trao bớt quyền kiểm soát chính sách thương mại cho Nhà Trắng.
Ông Trump đã tận dụng khoảng trống quyền lực đó, khiến mức thuế trung bình của Mỹ tăng lên hơn 18% – mức cao nhất kể từ năm 1934, theo số liệu từ Budget Lab thuộc Đại học Yale.
Các mức thuế quan “Ngày Giải phóng” do ông Trump ban hành ngày 2/4. Ảnh: AP
