Tổng thống Donald Trump hôm thứ Tư đã áp thuế nhập khẩu 50% đối với hàng hóa từ Brazil, viện dẫn cách nước này đối xử với cựu tổng thống Jair Bolsonaro — cho thấy những mối bất bình cá nhân, chứ không đơn thuần là yếu tố kinh tế, đang chi phối chính sách thuế quan của lãnh đạo Mỹ.
Khác với cách dùng thư mẫu quen thuộc khi ra thông báo thuế quan, Trump lần này nhấn mạnh trực tiếp rằng việc áp thuế là nhằm phản đối phiên tòa xét xử ông Bolsonaro – người đang bị buộc tội tìm cách lật ngược kết quả bầu cử năm 2022. Trump gọi Bolsonaro là bạn thân và từng tiếp đón ông tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago khi cả hai còn đương chức vào năm 2020.
“Phiên tòa này không nên diễn ra,” Trump viết trong bức thư đăng trên Truth Social. “Đây là một cuộc săn phù thủy cần chấm dứt NGAY LẬP TỨC!”
Trump cảm thấy đồng cảm với Bolsonaro khi chính ông cũng bị truy tố vào năm 2023 vì nỗ lực đảo ngược kết quả cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2020. Trump đã gửi thư đến đích danh Tổng thống Brazil đương nhiệm Luiz Inacio Lula da Silva – người đã đánh bại Bolsonaro vào năm 2022.
Lula đã phản ứng mạnh mẽ, tuyên bố các mức thuế của Trump sẽ kích hoạt luật đối ứng kinh tế của Brazil, cho phép đình chỉ các thỏa thuận thương mại, đầu tư và sở hữu trí tuệ với các quốc gia làm tổn hại khả năng cạnh tranh của Brazil.
Ông cũng nhấn mạnh rằng Mỹ đã đạt thặng dư thương mại hơn 410 tỷ USD với Brazil trong 15 năm qua.
“Brazil là một quốc gia có chủ quyền với các thiết chế độc lập và sẽ không chấp nhận bị bất kỳ ai xem thường,” Lula nói.
Cựu tổng thống Bolsonaro đã trình diện trước Tòa án Tối cao Brazil hồi tháng 6 về cáo buộc âm mưu bám giữ quyền lực sau khi thất bại trong cuộc bầu cử năm 2022. Các thẩm phán dự kiến sẽ triệu tập thêm 26 bị cáo khác trong những tháng tới, và giới phân tích pháp lý cho rằng phán quyết có thể được đưa ra sớm nhất là vào tháng 9. Các cơ quan bầu cử Brazil cũng đã cấm Bolsonaro tranh cử đến năm 2030.
Hiện ông Bolsonaro chưa bình luận gì về quyết định áp thuế của Trump trên mạng xã hội, nhưng có viết rằng ông đang bị bức hại chính trị.
Trong tuyên bố của mình, Tổng thống đương nhiệm Lula bảo vệ hệ thống tư pháp Brazil, nói rằng “việc truy tố những người lên kế hoạch đảo chính là thẩm quyền của ngành tư pháp Brazil và không chịu sự can thiệp hay đe dọa nào làm tổn hại đến tính độc lập của các thể chế quốc gia.”
Với Trump, thuế quan là vấn đề cá nhân
Trump cũng phản đối việc Tòa án Tối cao Brazil phạt các công ty mạng xã hội, cho rằng lệnh chặn tạm thời năm ngoái là “các mệnh lệnh kiểm duyệt BÍ MẬT và BẤT HỢP PHÁP.” Trump nói ông sẽ mở cuộc điều tra theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974, áp dụng với các quốc gia có hành vi thương mại bị coi là bất công với doanh nghiệp Mỹ.
Một trong những công ty bị phạt là X do Elon Musk sở hữu, dù không được Trump nêu đích danh trong thư.
“Tại Brazil, quyền tự do ngôn luận không bị nhầm lẫn với hành vi gây hấn hoặc bạo lực,” Lula tuyên bố. “Để hoạt động tại đất nước chúng tôi, mọi công ty – dù nội địa hay nước ngoài – đều phải tuân thủ pháp luật Brazil.”
Một số nghị sĩ Brazil thân với Lula đã đổ lỗi cho ông Bolsonaro và hai con trai – nghị sĩ Eduardo Bolsonaro và thượng nghị sĩ Flávio Bolsonaro – là nguyên nhân khiến Trump đưa ra quyết định áp thuế. Thượng nghị sĩ Lindbergh Farias, trưởng nhóm đảng Lao động của Lula tại Thượng viện, viết trên mạng xã hội rằng “gia đình Bolsonaro chắc hẳn rất vui khi gây hại cho Brazil, nền kinh tế và việc làm của chúng ta.”
Bức thư gửi Brazil là lời nhắc rằng chính trị và quan hệ cá nhân với Trump quan trọng không kém gì các yếu tố kinh tế. Dù Trump thường nói mức thuế cao là nhằm điều chỉnh mất cân bằng thương mại, hành động hôm thứ Tư là khó hiểu khi Brazil chứ không phải Mỹ là bên chịu thâm hụt thương mại.
Mức thuế 50% bắt đầu từ ngày 1 tháng 8 sẽ là một bước nhảy lớn so với mức 10% mà Trump áp lên hàng hóa Brazil trong tuyên bố “Ngày Giải phóng” hôm 2 tháng 4. Ngoài dầu mỏ, Brazil còn xuất khẩu nước cam, cà phê, sắt và thép sang Mỹ, cùng nhiều mặt hàng khác. Theo Cục Thống kê Mỹ, năm ngoái Mỹ thặng dư thương mại 6,8 tỷ USD với Brazil.
Tổng thống Donald Trump hôm thứ Tư tuyên bố áp thuế nhập khẩu 50% đối với hàng hóa từ Brazil, viện dẫn cách nước này đối xử với cựu tổng thống Jair Bolsonaro. Ảnh: AP
