Trung Quốc đang chuẩn bị phóng các mô-đun mới lên trạm vũ trụ Thiên Cung để mở rộng cơ sở không gian này nhằm đáp ứng nhu cầu khoa học ngày càng tăng và có thể thúc đẩy hợp tác quốc tế.
Tên lửa Trường Chinh 5B — hiện là loại tên lửa mạnh nhất của Trung Quốc — được lên kế hoạch sử dụng để phóng các mô-đun mới của Thiên Cung, theo một quan chức thuộc Tập đoàn Khoa học và Công nghệ Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (CASC).
“Theo kế hoạch, tên lửa Trường Chinh 5B cũng sẽ thực hiện các lần phóng mô-đun bổ sung trong tương lai cho trạm vũ trụ có người ở này,” ông Wang Jue từ CASC nói với Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) ngày 30-4.
Hiện chưa có lịch trình chính thức cho các sứ mệnh này, nhưng những phát biểu trên dường như xác nhận kế hoạch mở rộng trạm vũ trụ Thiên Cung — một tổ hợp ba mô-đun hình chữ T được lắp ráp trong giai đoạn 2021–2022.
Các quan chức ngành vũ trụ Trung Quốc trong những năm gần đây nhiều lần nhắc đến khả năng mở rộng Thiên Cung. Bản tin của CCTV lần này cũng lưu ý rằng nhu cầu thí nghiệm ngày càng tăng đang tạo ra yêu cầu cao hơn đối với không gian và nguồn năng lượng trên trạm.
Theo các thông tin trước đó, mô-đun mở rộng đa chức năng có thể sẽ là mô-đun mới đầu tiên được phóng. Mô-đun này sẽ có sáu cổng kết nối và sẽ ghép nối với mô-đun lõi Thiên Hà của Thiên Cung, cho phép tích hợp thêm nhiều mô-đun khác vào trạm.
Việc mở rộng Thiên Cung sẽ tăng cường cơ hội cho khoa học, triển khai thiết bị và hợp tác quốc tế, đặc biệt trong các sứ mệnh có người lái.
Hồi đầu năm nay, cơ quan phụ trách chương trình bay vũ trụ có người lái của Trung Quốc cũng thông báo sẽ huấn luyện phi hành gia từ Pakistan để bay đến Thiên Cung, đánh dấu lần đầu tiên có phi hành gia quốc tế lên trạm này. Một quan chức cơ quan này cũng cho biết vào tháng 4 rằng họ đang thảo luận với nhiều quốc gia khác về khả năng đưa phi hành gia của họ lên Thiên Cung.
Trung Quốc đang phát triển một loại tàu vũ trụ thế hệ mới với hai biến thể: một cho quỹ đạo Trái đất tầm thấp (LEO) và một — có tên Mengzhou — cho các sứ mệnh có người lái lên Mặt Trăng. Phiên bản LEO có thể tái sử dụng một phần và chở được từ 6–7 phi hành gia lên Thiên Cung, hoặc ít người hơn cùng với tối đa 500 kg hàng hóa.
Điều này sẽ mang lại sự linh hoạt cao hơn. Hiện nay, Trung Quốc thường đưa ba phi hành gia lên Thiên Cung bằng tàu Thần Châu trong các sứ mệnh kéo dài sáu tháng. Các chuyến bay có đối tác quốc tế tham gia nhiều khả năng sẽ ngắn hơn và nhiệm vụ đơn giản hơn trong giai đoạn đầu.
Chuyến bay đầu tiên của tên lửa Trường Chinh 10 — dùng để phóng tàu vũ trụ thế hệ mới cho LEO — được lên kế hoạch vào năm 2026. Một biến thể của tên lửa với lõi đẩy chung cũng đang được phát triển để phục vụ cho tàu Mengzhou và sứ mệnh có người lái lên Mặt Trăng dự kiến diễn ra trước năm 2030.
Việc mở rộng Thiên Cung thể hiện cam kết lâu dài của Trung Quốc trong việc duy trì sự hiện diện thường trực của con người trên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp, độc lập với Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), dù nước này cũng đang phát triển các kế hoạch lên Mặt Trăng. Trong khi đó, một đề xuất ngân sách gần đây của NASA lại hướng đến việc cắt giảm kinh phí cho ISS, trong khi chưa có cam kết rõ ràng về việc tài trợ cho các trạm vũ trụ thương mại thay thế.
An toàn của Trường Chinh 5B
Trong cuộc phỏng vấn, ông Wang cũng đề cập đến các nỗ lực tăng cường an toàn, có thể nhằm giải quyết tình trạng tái nhập khí quyển không kiểm soát của tầng một tên lửa Trường Chinh 5B trong các sứ mệnh xây dựng Thiên Cung trước đây.
“Trọng tâm chính sẽ là nâng cao độ tin cậy và an toàn. Một mặt, chúng tôi đặt mục tiêu cải thiện khả năng tái nhập có kiểm soát của tầng một tên lửa thông qua thiết kế tối ưu. Mặt khác, chúng tôi tiếp tục nâng cao độ hoàn thiện và độ ổn định của sản phẩm nhằm tăng cường độ tin cậy vốn có của Trường Chinh 5B trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, tạo nền tảng vững chắc cho việc tiếp tục xây dựng trạm vũ trụ.”
Gần đây, Trung Quốc đã sử dụng Trường Chinh 5B để phóng các vệ tinh thuộc chòm sao Guowang. Các sứ mệnh này sử dụng tầng trên Viễn Chinh-2 (Yuanzheng-2) để đưa vệ tinh vào quỹ đạo, còn tầng một vẫn ở vùng cận quỹ đạo và rơi có kiểm soát xuống đại dương theo kế hoạch.
Kính thiên văn không gian Xuntian
Lần phóng tiếp theo của Trường Chinh 5B cho Thiên Cung nhiều khả năng là phóng kính thiên văn không gian Tuấn Thiên — một đài thiên văn với khẩu độ 2,0 mét, đạt chuẩn “Hubble class”, nhưng có trường nhìn rộng hơn Hubble khoảng 300 lần, cho phép khảo sát những vùng rộng lớn của bầu trời trong sứ mệnh kéo dài 10 năm.
Xuntian sẽ được trang bị camera khảo sát 2,5 gigapixel, và được dùng để nghiên cứu các lĩnh vực như vật chất tối, năng lượng tối, sự hình thành thiên hà và sự tiến hóa của vũ trụ. Xuntian sẽ bay cùng quỹ đạo với Thiên Cung, và có khả năng ghép nối để bảo trì, sửa chữa, tiếp nhiên liệu hoặc nâng cấp.
Việc phóng Xuntian đã bị trì hoãn nhiều năm, nhưng các báo cáo năm 2024 cho thấy có thể diễn ra vào tháng 12 năm 2026.
Hình ảnh trạm vũ trụ Thiên Cung nhìn từ tàu Thần Châu-17 khi đang tiếp cận cổng kết nối phía mặt trước. Ảnh: CMSEO
