Các nhà nghiên cứu tại Trường Y tế Công cộng của Đại học Brown phát hiện rằng từ năm 2009 đến 2021, số ca tử vong có thể tránh được đã tăng lên ở tất cả các bang của Mỹ, trong khi tỷ lệ này giảm ở hầu hết các quốc gia có thu nhập cao khác.
Khi một người qua đời, các chuyên gia y tế thường xem xét nguyên nhân tử vong để đánh giá liệu cái chết có thể ngăn ngừa được hay không, thông qua các biện pháp y tế công cộng như tiêm chủng hoặc các phương pháp điều trị kịp thời như sử dụng kháng sinh. Những trường hợp như vậy được gọi là tử vong có thể tránh được. Ở hầu hết các quốc gia có thu nhập cao, số lượng các ca tử vong này đang giảm dần theo thời gian.
Tuy nhiên, tại Mỹ, số ca tử vong có thể tránh được đã gia tăng trong hơn một thập kỷ qua. Một nghiên cứu gần đây của các nhà khoa học từ Trường Y tế Công cộng Đại học Brown và Đại học Harvard, được công bố trên JAMA Internal Medicine, đã nhấn mạnh xu hướng đáng báo động này.
Các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu tử vong từ 50 bang của Mỹ và so sánh với dữ liệu từ 40 quốc gia có thu nhập cao khác, bao gồm các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) như Úc, Nhật Bản và Iceland. Kết quả cho thấy từ năm 2009 đến 2021, tỷ lệ tử vong có thể tránh được ở Mỹ xấu đi, trong khi xu hướng chung tại các nước EU và OECD lại được cải thiện—ngoại trừ giai đoạn đại dịch COVID-19 từ 2019 đến 2021.
Mỹ đi theo con đường khác so với các quốc gia thu nhập cao khác
Giáo sư Irene Papanicolas, tác giả chính của nghiên cứu và giảng viên tại Trường Y tế Công cộng Đại học Brown, cho biết những vấn đề sâu xa trong hệ thống y tế và chính sách công của Mỹ có thể đang góp phần làm xấu đi tình trạng sức khỏe của người dân.
“Chúng ta đã biết trong thời gian qua rằng tuổi thọ tại Mỹ đang giảm, nhưng giờ đây chúng ta thấy rõ rằng quốc gia này đang có một xu hướng khác so với các nước có thu nhập cao khác,” Papanicolas nói. “Các nước khác đang giảm thiểu tử vong có thể tránh được thông qua phòng ngừa và điều trị, nhưng tại Mỹ, con số này lại gia tăng.”
Trung bình, tỷ lệ tử vong có thể tránh được tại Mỹ đã tăng thêm 32,5 ca tử vong trên 100.000 người. Ngược lại, tại các nước EU, con số này giảm 25,2 ca tử vong trên 100.000 người, và tại các nước OECD, giảm 22,8 ca tử vong trên 100.000 người.
“Thật đáng kinh ngạc,” Papanicolas nhận xét. “Mặc dù tỷ lệ tử vong có thể tránh được có sự khác biệt giữa các bang, nhưng tất cả các bang của Mỹ đều đang trở nên tồi tệ hơn.”
Ví dụ, ở New York, tỷ lệ tử vong có thể tránh được từ năm 2009 đến 2019 tăng 4,9 ca trên 100.000 người, trong khi ở West Virginia, con số này tăng 99,6 ca trên 100.000 người.
Gia tăng trên diện rộng với nhiều nguyên nhân
Khi xem xét nguyên nhân tử vong có thể tránh được, bao gồm tai nạn giao thông, bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin, các bệnh có thể điều trị như nhiễm trùng huyết (sepsis) hoặc viêm ruột thừa, và các bệnh có thể phát hiện sớm như ung thư cổ tử cung, bệnh tim thiếu máu cục bộ và lao, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng số ca tử vong do nhiều nguyên nhân khác nhau đang gia tăng trên toàn nước Mỹ.
“Có rất nhiều cuộc thảo luận về các trường hợp tử vong có thể tránh được tại Mỹ, chẳng hạn như tử vong do sử dụng ma túy hoặc tự tử, và đúng là đây là một phần lớn của xu hướng này,” Papanicolas nói. “Tuy nhiên, chúng tôi phát hiện rằng tử vong ở hầu hết các nhóm bệnh chính đều đang gia tăng.”
Một ngoại lệ là tỷ lệ tử vong do ung thư đang giảm ở một số bang của Mỹ.
Nghiên cứu cũng cho thấy không có mối liên hệ rõ ràng giữa chi tiêu cho y tế và tỷ lệ tử vong có thể tránh được ở Mỹ. Điều này có nghĩa là những bang chi tiêu nhiều hơn cho y tế không nhất thiết có kết quả tốt hơn. Trong khi đó, tại các quốc gia có thu nhập cao khác như Canada, Nhật Bản, Tây Ban Nha và Thổ Nhĩ Kỳ, có sự tương quan giữa chi tiêu cao cho y tế và kết quả tốt hơn trong việc giảm tỷ lệ tử vong có thể tránh được.
“Điều này đặc biệt đáng lo ngại vì Mỹ là nước chi tiêu nhiều nhất trên thế giới cho y tế tính theo đầu người,” Papanicolas nói. “Kết quả này chỉ ra những vấn đề mang tính hệ thống mà cả nước Mỹ và tất cả các bang của nó đều đang phải đối mặt.”
Nghiên cứu này dựa trên dữ liệu tử vong của người dưới 75 tuổi từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Dữ liệu về chi tiêu y tế đến từ Cục Điều tra Dân số Mỹ, Trung tâm Dịch vụ Medicare và Medicaid, Văn phòng Thẩm định viên trưởng, và Cơ sở dữ liệu chi tiêu y tế toàn cầu của WHO.
Nghiên cứu này, được xây dựng dựa trên các công trình trước đó của nhóm nghiên cứu, là một lời kêu gọi hành động cho các nhà hoạch định chính sách tại Mỹ nhằm giải quyết khoảng cách ngày càng lớn về tỷ lệ tử vong có thể tránh được.
Nhìn về tương lai, Papanicolas cho biết nhóm nghiên cứu sẽ tìm hiểu sâu hơn về những biện pháp mà Mỹ có thể áp dụng để cải thiện tình hình.
“Chúng tôi muốn khám phá những gì các quốc gia khác đang làm mà Mỹ có thể học hỏi để giảm thiểu tử vong có thể tránh được,” bà nói.
Số ca tử vong có thể tránh được đang gia tăng trên khắp các bang của Mỹ, đi ngược lại xu hướng toàn cầu và làm lộ ra những vấn đề hệ thống sâu sắc trong hệ thống y tế Mỹ, bất chấp mức chi tiêu cao. Ảnh: SciTechDaily
