Hai phi hành gia NASA Butch Wilmore và Suni Williams đã trở về Trái đất vào tối thứ Ba, tức sáng thứ Tư giờ Việt Nam, kết thúc một hành trình kéo dài hơn 9 tháng, bắt đầu từ một chuyến bay thử thất bại.
Tàu vũ trụ của SpaceX đã hạ cánh bằng dù xuống Vịnh Mexico (SpaceX capsule parachuted into the Gulf of Mexico) vào buổi tối, chỉ vài giờ sau khi rời Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Điểm tiếp nước nằm ngoài khơi Tallahassee, khu vực Florida Panhandle, chấm dứt chuyến phiêu lưu ngoài ý muốn của họ.
Chỉ trong vòng một giờ, các phi hành gia đã ra khỏi tàu, vẫy tay và cười với ống kính khi được đưa đi trên cáng để kiểm tra y tế theo thông lệ.
Tất cả bắt đầu từ chuyến bay thử lỗi của Boeing vào mùa xuân năm ngoái.
Hai phi hành gia dự kiến chỉ rời đi khoảng một tuần sau khi phóng trên tàu Starliner mới của Boeing vào ngày 5 tháng 6. Nhưng nhiều sự cố xảy ra trên đường đến ISS khiến NASA phải cho Starliner quay về trong tình trạng không người lái và chuyển hai phi công thử nghiệm sang SpaceX, đẩy ngày trở về của họ sang tháng 2. Sau đó, các vấn đề với tàu SpaceX lại khiến họ phải trì hoãn thêm một tháng.
Sự xuất hiện của đội phi hành gia thay thế vào Chủ nhật vừa qua đồng nghĩa với việc Wilmore và Williams cuối cùng cũng có thể rời ISS. NASA đã quyết định cho họ trở về sớm một chút do lo ngại thời tiết xấu vào cuối tuần này. Họ tạm biệt đồng nghiệp NASA Nick Hague và phi hành gia Nga Alexander Gorbunov, những người đã đến ISS vào mùa thu năm ngoái trên một tàu SpaceX với hai ghế trống dành cho cặp đôi Starliner.
Wilmore và Williams đã dành tổng cộng 286 ngày trên không gian – dài hơn 278 ngày so với dự kiến ban đầu. Họ đã bay quanh Trái đất 4.576 lần và di chuyển quãng đường 195 triệu km tính đến khi hạ cánh.
“Thay mặt SpaceX, chào mừng các bạn trở về nhà,” bộ phận kiểm soát nhiệm vụ SpaceX tại California nhắn qua radio.
“Một chuyến đi tuyệt vời,” Hague, chỉ huy tàu, trả lời. “Tôi thấy cả khoang tàu ngập tràn những nụ cười.”
Các chú cá heo bơi quanh khoang tàu khi thợ lặn chuẩn bị kéo nó lên tàu cứu hộ. Sau khi an toàn trên boong, cửa bên của tàu được mở và các phi hành gia lần lượt bước ra. Williams ra khỏi tàu gần cuối cùng, theo sau là Wilmore với hai ngón tay cái giơ cao trong găng tay (two gloved thumbs-up).
Hoàn cảnh của Wilmore và Williams đã thu hút sự chú ý toàn cầu, khiến cụm từ “bị mắc kẹt ở nơi làm việc” có thêm một tầng ý nghĩa mới và biến “Butch và Suni” thành những cái tên quen thuộc trong các gia đình. Dù nhiều phi hành gia khác từng thực hiện các chuyến bay dài hơn trong quá khứ, nhưng hiếm ai phải đối mặt với nhiều bất trắc hay thấy sứ mệnh của mình kéo dài thêm nhiều tháng như vậy.
Wilmore và Williams nhanh chóng chuyển từ vị trí là khách đến ISS thành thành viên chính thức, thực hiện các thí nghiệm, sửa chữa thiết bị và thậm chí cùng nhau đi bộ ngoài không gian. Với tổng cộng 62 giờ qua 9 lần đi bộ ngoài không gian, Williams lập kỷ lục là nữ phi hành gia dành nhiều thời gian đi bộ ngoài không gian nhất trong sự nghiệp.
Cả hai từng sống trên ISS trước đây và rất quen thuộc với môi trường này, đồng thời đã ôn luyện lại các kỹ năng trước khi phóng. Williams trở thành chỉ huy ISS sau 3 tháng lưu trú và giữ cương vị này cho đến đầu tháng này.
Sứ mệnh bất ngờ rẽ ngoặt (took an unexpected twist) vào cuối tháng 1 khi Tổng thống Donald Trump yêu cầu Elon Musk, người sáng lập SpaceX, đẩy nhanh việc đưa các phi hành gia trở về và đổ lỗi sự chậm trễ cho chính quyền Biden. Tàu SpaceX mới của đội thay thế vẫn chưa sẵn sàng, nên SpaceX đã dùng tàu cũ, giúp đẩy nhanh tiến độ ít nhất vài tuần.
Sau khi hạ cánh, Musk gửi lời chúc mừng qua nền tảng X. Joel Montalbano của NASA cho biết cơ quan này đã cân nhắc nhiều phương án trước khi Trump kêu gọi đẩy nhanh việc đưa các phi hành gia về nhà.
Dù bị cuốn vào cơn bão chính trị, Wilmore và Williams vẫn giữ bình tĩnh trong các lần xuất hiện trước công chúng từ quỹ đạo, không đổ lỗi cho ai và khẳng định luôn ủng hộ các quyết định của NASA từ đầu.
NASA thuê SpaceX và Boeing sau khi chương trình tàu con thoi kết thúc, nhằm có hai công ty Mỹ cạnh tranh trong việc vận chuyển phi hành gia đến và đi từ ISS cho đến khi trạm này ngừng hoạt động vào năm 2030 và được đưa vào bầu khí quyển để cháy rụi. Khi đó, ISS sẽ có tuổi thọ hơn 30 năm; kế hoạch là thay thế ISS bằng các trạm không gian tư nhân để NASA tập trung cho các sứ mệnh lên Mặt trăng và sao Hỏa.
“Đây là chín tháng đáng nhớ và tôi không thể tự hào hơn về khả năng thích ứng và xây dựng tương lai của đội ngũ chúng tôi cho ngành du hành vũ trụ có người lái,” Steve Stich, quản lý chương trình phi hành đoàn thương mại của NASA, nói.
SpaceX sẽ phóng đội tiếp theo cho NASA sớm nhất vào tháng 7. Stich cho biết NASA sẽ quyết định vào mùa hè xem đội tiếp theo sau đó sẽ bay với SpaceX hay Boeing – hoặc Boeing sẽ phải chứng minh năng lực bằng cách vận chuyển hàng hóa trước khi đưa người bay trở lại.
Wilmore và Williams – cả hai đều là cựu thuyền trưởng Hải quân – nhấn mạnh rằng họ không phiền khi ở lại không gian lâu hơn – giống như những chuyến công tác dài ngày trong quân đội. Tuy nhiên, họ thừa nhận điều này đã gây khó khăn cho gia đình.
Wilmore, 62 tuổi, đã bỏ lỡ phần lớn năm cuối cấp trung học của con gái út; con gái lớn của ông hiện đang học đại học. Williams, 59 tuổi, chỉ có thể gọi điện qua mạng từ không gian cho chồng, mẹ và các thành viên khác trong gia đình.
“Chúng tôi không lo lắng cho chị ấy vì chị ấy luôn giữ tinh thần lạc quan,” Falguni Pandya, chồng của em họ Williams, nói. “Nhưng chắc chắn chị ấy rất sẵn sàng trở về nhà.”
Lời cầu nguyện cho Williams và Wilmore đã được dâng tại 21 đền thờ Hindu ở Mỹ trong nhiều tháng trước khi họ trở về, theo bà Tejal Shah, Chủ tịch Hội đồng Hindu Thế giới tại Mỹ. Williams thường xuyên chia sẻ về gốc gác Ấn Độ và Slovenia của mình. Lời cầu nguyện cho họ cũng đến từ nhà thờ Baptist ở Houston của Wilmore, nơi ông là một trưởng lão.
Đám đông tại Jhulasan, quê cha của Williams, đã nhảy múa, tổ chức lễ mừng và thực hiện các nghi thức tại đền thờ trong ngày đón chào cô trở về.
Sau khi hạ cánh ở vịnh – nơi mà Trump hồi tháng 1 đã ký sắc lệnh đổi tên thành “Vịnh Hoa Kỳ” – Wilmore và Williams sẽ phải chờ đến khi rời tàu cứu hộ SpaceX và bay về Houston trước khi được đoàn tụ với người thân. Các phi hành gia sẽ được các bác sĩ bay kiểm tra sức khỏe trong quá trình tái thích nghi với trọng lực, theo các quan chức, và có thể được về nhà sau một hoặc hai ngày.
Hình ảnh từ video do SpaceX cung cấp cho thấy cá heo bơi gần tàu SpaceX sau khi hạ cánh ngoài khơi Florida cùng các phi hành gia NASA Suni Williams, Butch Wilmore, Nick Hague và phi hành gia Nga Alexander Gorbunov, ngày 18-3-2025. Ảnh: SpaceX
Hình ảnh từ video của NASA cho thấy các phi hành gia, bao gồm Suni Williams (giữa), chào nhau sau khi tàu SpaceX ghép nối với Trạm Vũ trụ Quốc tế, ngày 16-3-2025. Ảnh: NASA
Hình ảnh từ video của NASA cho thấy tàu SpaceX chở các phi hành gia NASA Suni Williams, Butch Wilmore, Nick Hague và phi hành gia Nga Alexander Gorbunov tách khỏi Trạm Vũ trụ Quốc tế, ngày 18-3-2025. Ảnh: NASA
