Trung Quốc đã thực hiện vụ phóng không gian mới nhất với một vệ tinh bí mật được triển khai vào quỹ đạo đồng bộ địa tĩnh (geosynchronous transfer orbit) hôm Chủ nhật mà không tiết lộ nhiều thông tin về hoạt động này.
Tên lửa Trường Chinh 3B rời bệ phóng lúc 12:17 trưa theo giờ miền Đông ngày 9-3 (tức 0:17 sáng thứ Hai giờ Việt Nam) từ Trung tâm Phóng vệ tinh Tây Xương, tây nam Trung Quốc. Tập đoàn Khoa học và Công nghệ Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (CASC) thông báo vụ phóng thành công trong vòng một giờ sau khi cất cánh. Mặc dù vụ phóng được dự đoán trước do các thông báo đóng cửa không phận, nhưng thiết bị đưa vào không gian của nhiệm vụ này vẫn chưa được biết rõ. Thông báo của CASC đã tiết lộ rằng tải trọng của nhiệm vụ là vệ tinh thử nghiệm công nghệ thông tin liên lạc số 15, với tên chính thức là Tongxin Jishu Shiyan-15 (TJS-15).
CASC chỉ cung cấp một mô tả ngắn gọn về vệ tinh TJS-15 mà không công bố hình ảnh hoặc thông tin kỹ thuật. “Vệ tinh chủ yếu được sử dụng để tiến hành xác minh công nghệ liên lạc vệ tinh đa băng tần, tốc độ cao,” CASC cho biết.
Việc thiếu thông tin chi tiết về TJS-15 phù hợp với các tuyên bố về các nhiệm vụ TJS trước đó. Dòng vệ tinh này, phần lớn hoạt động trong quỹ đạo địa tĩnh (GEO), được các nhà phân tích phương Tây nhận định có thể thực hiện các nhiệm vụ bí mật như tình báo tín hiệu, cảnh báo sớm và giám sát vệ tinh để hỗ trợ Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA).
TJS: Mục đích và nhiệm vụ quỹ đạo Molniya
Trung Quốc đã phóng vệ tinh TJS đầu tiên vào năm 2015. Hiện tại, có 14 vệ tinh loại này đang hoạt động, trong đó có sáu vệ tinh TJS được phóng trong vòng 18 tháng qua. Nhiệm vụ trước đó, TJS-14, được phóng vào tháng 1, đã ổn định tại vành đai GEO ở 18,3 độ kinh Đông, phía trên châu Phi.
Trước đó, TJS-13, được phóng vào tháng 12-2024, đã đi vào một quỹ đạo hình elip cao, tương tự quỹ đạo Molniya, theo dữ liệu nhận thức miền không gian (*) (Space Domain Awareness) của Lực lượng Không gian Hoa Kỳ. Vệ tinh này tham gia cùng hai vệ tinh Trung Quốc khác, Thí Nghiệm-10 (01) và Thí Nghiệm-10 (02)—thuộc nhóm vệ tinh được dùng để thử nghiệm công nghệ và tải trọng mới—trong các quỹ đạo tương tự. Một nhóm ba vệ tinh trong quỹ đạo này có thể cung cấp tầm quan sát liên tục đối với các vĩ độ cao, phục vụ các mục đích như liên lạc giữa hai địa điểm ở Bắc Bán cầu hoặc giám sát cảnh báo sớm.
Một số lần phóng đáng chú ý khác của TJS bao gồm TJS-3, được phóng vào năm 2018, đã triển khai một vật thể có khả năng thực hiện các thao tác di chuyển sau đó. Điều này cho thấy đây có thể là một vệ tinh phụ có khả năng phối hợp di chuyển với TJS-3. Vệ tinh chính sau đó đã tiếp cận gần các vệ tinh của Hoa Kỳ.
Hoạt động phóng vệ tinh của Trung Quốc năm 2025
Vụ phóng TJS-15 là nỗ lực phóng quỹ đạo lần thứ 10 của Trung Quốc trong năm 2025. Vụ phóng tiếp theo dự kiến sẽ là một tên lửa Trường Chinh 8 từ trung tâm vũ trụ thương mại Hải Nam vào ngày 11-3.
Hiện vẫn chưa rõ Trung Quốc đặt mục tiêu bao nhiêu vụ phóng trong năm 2025. CASC, nhà thầu không gian chính của Trung Quốc, thường phát hành một “sách xanh” vào tháng 1 hoặc tháng 2 hàng năm, trình bày thành tựu của năm trước cũng như các nhiệm vụ và mục tiêu chính cho năm tiếp theo. Tuy nhiên, đến nay CASC vẫn chưa công bố tài liệu này trong năm 2025.
Năm ngoái, CASC tuyên bố Trung Quốc đặt mục tiêu khoảng 100 vụ phóng, trong đó khoảng 30 vụ do các nhà cung cấp dịch vụ phóng thương mại thực hiện. Tuy nhiên, nước này đã không đạt được con số này, kết thúc năm với 68 lần phóng, trong đó có hai lần thất bại.
Năm nay, Trung Quốc dự kiến sẽ ra mắt một loạt tên lửa thương mại mới cũng như các tên lửa Trường Chinh 8A và Trường Chinh 12A. Một nhiệm vụ đáng chú ý sẽ là sứ mệnh Tianwen-2, thu thập mẫu từ tiểu hành tinh gần Trái Đất và tiếp cận sao chổi vành đai chính, dự kiến phóng vào khoảng tháng 5.
Trung Quốc cũng có kế hoạch phóng các chuyến bay có người lái Thần Châu-20 và Thần Châu-21 lên trạm vũ trụ Thiên Cung trong năm nay, với mỗi nhiệm vụ dự kiến kéo dài khoảng sáu tháng. Tàu vũ trụ chở hàng Thiên Châu-9 cũng sẽ được gửi lên Thiên Cung, trong khi một cặp tàu chở hàng mới, nhỏ hơn, có thể bay lên trạm bằng các tên lửa thương mại mới trong năm nay.
Một tên lửa Trường Chinh 3B rời bệ phóng từ trung tâm vũ trụ Tây Xương ngày 9/3/2025, mang theo vệ tinh TJS-15. Ảnh: Ourspace.
(*) Thuật ngữ Space Domain Awareness (SDA): Nhận thức miền không gian là khả năng theo dõi, giám sát và hiểu rõ các hoạt động, đối tượng và môi trường trong không gian vũ trụ. SDA bao gồm việc phát hiện, nhận diện và theo dõi vệ tinh, mảnh vỡ không gian, cũng như các hoạt động có thể ảnh hưởng đến tài sản không gian của một quốc gia hoặc tổ chức.
