Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp về trí tuệ nhân tạo (AI) vào thứ Năm, nhằm thu hồi các chính sách trước đây của chính phủ mà ông cho rằng “đang cản trở sự đổi mới AI của Mỹ (barriers to American AI innovation).”
Để duy trì vị trí dẫn đầu toàn cầu trong công nghệ AI, “chúng ta phải phát triển các hệ thống AI không có định kiến ý thức hệ hoặc những chương trình xã hội được thiết kế sẵn,” sắc lệnh của Trump nhấn mạnh.
Sắc lệnh mới không nêu rõ các chính sách hiện hành nào đang cản trở sự phát triển AI, nhưng đặt mục tiêu rà soát và xem xét “tất cả các chính sách, chỉ thị, quy định, sắc lệnh và hành động khác” đã được thực hiện dưới sắc lệnh hành pháp toàn diện về AI năm 2023 của cựu Tổng thống Joe Biden, mà Trump đã bãi bỏ hôm thứ Hai. Bất cứ hành động hành pháp nào từ thời Biden không phù hợp với chỉ đạo mới của Trump — rằng AI phải “thúc đẩy sự thịnh vượng của con người (human flourishing), khả năng cạnh tranh kinh tế, và an ninh quốc gia” — sẽ bị đình chỉ.
Năm ngoái, chính quyền Biden đã ban hành một chính sách yêu cầu các cơ quan liên bang của Mỹ chứng minh các công cụ AI của họ không gây hại cho công chúng, nếu không sẽ phải ngừng sử dụng chúng. Sắc lệnh của Trump yêu cầu Nhà Trắng sửa đổi và ban hành lại các chỉ thị đó, ảnh hưởng đến cách các cơ quan mua sắm và sử dụng công cụ AI.
Chính quyền Trump cho rằng sắc lệnh hành pháp của Biden “thiết lập các gánh nặng không cần thiết và quá mức đối với các công ty phát triển và triển khai AI, làm kìm hãm đổi mới khu vực tư nhân và đe dọa vị thế lãnh đạo công nghệ của Mỹ.”
Sắc lệnh của Trump cũng kêu gọi phát triển một kế hoạch hành động về AI trong vòng 180 ngày. Dẫn dắt công việc này là một nhóm nhỏ các quan chức công nghệ và khoa học của Nhà Trắng, bao gồm Cố vấn Đặc biệt về AI và Tiền mã hóa — một vai trò mà Trump đã giao cho nhà đầu tư mạo hiểm và cựu giám đốc điều hành PayPal, David Sacks.
Trump đã bãi bỏ các biện pháp phòng ngừa AI phát triển nhanh của Biden năm 2023 chỉ vài giờ sau khi trở lại Nhà Trắng vào thứ Hai.
Những hành động mới này đe dọa xóa bỏ một số nỗ lực của chính quyền Biden — được thúc đẩy bởi Phó Tổng thống lúc bấy giờ là Kamala Harris — nhằm hạn chế việc sử dụng các công cụ AI của chính phủ, vốn đã bị phát hiện phân biệt đối xử không công bằng dựa trên chủng tộc, giới tính, hoặc khuyết tật, từ chatbot chẩn đoán y tế cung cấp thông tin sai lệch đến công nghệ nhận diện khuôn mặt liên quan đến việc bắt giữ sai người da đen.
Cho đến thứ Năm, 24-1, không rõ liệu Trump có ý định thay thế chính sách AI nổi bật của Biden bằng sắc lệnh riêng hay không. Trump cũng đã ký các sắc lệnh hành pháp về AI trong nhiệm kỳ trước, bao gồm một sắc lệnh năm 2019 yêu cầu các cơ quan liên bang ưu tiên nghiên cứu và phát triển AI, vẫn còn hiệu lực.
Alondra Nelson, cựu quyền giám đốc Văn phòng Chính sách Khoa học và Công nghệ Nhà Trắng dưới thời Biden, nhận định rằng sắc lệnh của Trump có vẻ “hướng về quá khứ” vì các cơ quan sẽ phải xem xét lại các sáng kiến “đã và đang giúp ích cho con người, với ý định ngầm là hủy bỏ chúng.”
Các chính sách AI của chính quyền Biden, bà nói thêm, nhằm bảo vệ cả sự đổi mới và công chúng.
“Trong 60 ngày, chúng ta sẽ biết quyền và sự an toàn của những người Mỹ nào mà chính quyền Trump cho rằng cần được bảo vệ trong kỷ nguyên AI, và liệu có một sân chơi bình đẳng cho mọi nhà công nghệ, nhà phát triển và nhà sáng tạo hay không, hay chỉ dành cho các tỷ phú công nghệ,” bà Nelson nói.
Phần lớn sắc lệnh năm 2023 của Biden đặt ra các nỗ lực xuyên suốt các cơ quan chính phủ để nghiên cứu tác động của AI đối với mọi thứ, từ rủi ro an ninh mạng đến tác động của nó đối với giáo dục, nơi làm việc, và các phúc lợi công, nhằm đảm bảo rằng các công cụ AI không gây hại cho con người. Công việc này phần lớn đã hoàn thành.
Một phần chính còn lại — cho đến khi Trump bãi bỏ hôm thứ Hai — là yêu cầu các công ty công nghệ xây dựng các mô hình AI mạnh mẽ nhất phải chia sẻ chi tiết với chính phủ về cách các hệ thống này hoạt động trước khi đưa chúng ra công chúng.
Trọng tâm của sắc lệnh Trump về “sự thịnh vượng của con người” phản ánh ngôn ngữ trong lời hứa lâu dài của chiến dịch tranh cử của ông nhằm hủy bỏ chính sách AI của Biden khi trở lại Nhà Trắng. Điều này cũng phù hợp với quan điểm của cố vấn Trump, Elon Musk, người đã cảnh báo về những nguy cơ của cái gọi là “AI thổ tả” (woke AI), phản ánh các định kiến theo xu hướng tự do.
Trong một tuyên bố, tổ chức phi lợi nhuận Americans for Responsible Innovation cho biết Trump đã “làm rõ từ ngày đầu tiên rằng ưu tiên hàng đầu của ông với AI là vượt qua sự đổi mới của phần còn lại của thế giới.”
“Sắc lệnh hành pháp hôm nay chỉ là một bước đệm cho đến khi chính quyền có cơ hội phát triển một chiến lược đầy đủ để thực hiện tầm nhìn đó,” Giám đốc điều hành tổ chức, Eric Gastfriend, nói.
Các cơ quan đã đóng băng công việc về các chính sách AI được khởi xướng bởi chính quyền trước đó sau khi Trump bãi bỏ sắc lệnh hành pháp của Biden vào thứ Hai, ông Eric Gastfriend Giám đốc điều hành tổ chức phi lợi nhuận Americans for Responsible Innovation, nói.
Chú thích: Trump ký sắc lệnh hành pháp tại Phòng Bầu dục ngày 23 tháng 1. Ảnh: AP
