TikTok dự định ngừng hoạt động ứng dụng dành cho người dùng tại Mỹ từ Chủ Nhật, khi lệnh cấm liên bang đối với ứng dụng mạng xã hội này có thể có hiệu lực, trừ khi Tòa án Tối cao ra quyết định ngăn chặn lệnh cấm này.
Việc ngừng hoạt động sẽ khác với những gì luật pháp yêu cầu. Luật chỉ yêu cầu cấm tải xuống TikTok mới trên các cửa hàng ứng dụng Apple hoặc Google, trong khi người dùng hiện tại vẫn có thể tiếp tục sử dụng ứng dụng trong một thời gian nhất định.
Theo kế hoạch của TikTok, những người cố gắng mở ứng dụng sẽ thấy một thông báo bật lên, hướng dẫn họ đến một trang web cung cấp thông tin về lệnh cấm, một số nguồn tin cho biết nhưng yêu cầu giấu tên vì vấn đề chưa được công khai.
Công ty cũng dự định cung cấp cho người dùng tùy chọn tải xuống toàn bộ dữ liệu của họ để họ có thể lưu giữ thông tin cá nhân, các nguồn tin cho biết thêm. Nếu lệnh cấm sau đó bị đảo ngược, TikTok sẽ có thể khôi phục dịch vụ cho người dùng tại Mỹ trong một thời gian tương đối ngắn.
TikTok và công ty mẹ ở Trung Quốc, ByteDance, chưa trả lời ngay yêu cầu bình luận từ Reuters. Tờ báo công nghệ Mỹ The Information là nơi đầu tiên đưa tin này.
ByteDance, công ty tư nhân, hiện khoảng 60% thuộc sở hữu của các nhà đầu tư tổ chức như BlackRock và General Atlantic, trong khi những người sáng lập sở hữu 20% và nhân viên sở hữu 20% còn lại. Công ty có hơn 7.000 nhân viên tại Mỹ.
Tháng 4 năm ngoái, Tổng thống Joe Biden đã ký một đạo luật yêu cầu ByteDance phải bán tài sản tại Mỹ trước ngày 19 tháng 1 năm 2025, nếu không sẽ đối mặt với lệnh cấm trên toàn quốc.
Tuần trước, Tòa án Tối cao Mỹ dường như có xu hướng ủng hộ đạo luật này, bất chấp lời kêu gọi từ Tổng thống đắc cử Donald Trump và các nhà lập pháp muốn gia hạn thời hạn.
Trump, người sẽ nhậm chức một ngày sau khi đạo luật có hiệu lực, đã nói rằng ông cần thời gian sau khi nhậm chức để theo đuổi một “giải pháp chính trị” cho vấn đề này.
TikTok và ByteDance đã tìm cách trì hoãn việc thực thi đạo luật mà họ cho rằng vi phạm Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ về bảo vệ quyền tự do ngôn luận khỏi sự hạn chế của chính phủ.
TikTok cho biết trong một hồ sơ tại tòa án tháng trước rằng họ ước tính một phần ba trong số 170 triệu người Mỹ đang sử dụng ứng dụng sẽ ngừng truy cập nền tảng này nếu lệnh cấm kéo dài một tháng.
Trung Quốc muốn bán TikTok cho Elon Musk
Trong khi đó, khi lệnh cấm TikTok ngày càng đến gần, chính phủ Trung Quốc có thể đã tìm được một chủ sở hữu mà họ có thể chấp nhận: Elon Musk.
Theo Bloomberg và Wall Street Journal, các quan chức Trung Quốc – những người dự kiến sẽ có tiếng nói về việc liệu và cách mà tài sản của TikTok tại Mỹ có thể được bán cho một người mua Mỹ – đang thảo luận về một lựa chọn khả dĩ liên quan đến việc bán ít nhất một phần phiên bản TikTok tại Mỹ cho X của Musk. CNN chưa thể xác nhận độc lập về các cuộc thảo luận này.
Các cuộc thảo luận này đánh dấu một sự thay đổi rõ rệt trong quan điểm của Trung Quốc về việc bán TikTok chỉ vài ngày trước khi luật có thể cấm ứng dụng này tại Mỹ chính thức có hiệu lực.
Trước đó, Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố sẽ “kiên quyết phản đối” việc ép buộc bán TikTok, mặc dù có những người mua tiềm năng khác từng bày tỏ quan tâm. Công ty mẹ ByteDance của TikTok trước đó cũng khẳng định rằng ứng dụng này không phải để bán.
ByteDance và Musk không trả lời các yêu cầu bình luận về các báo cáo này.
Tuy nhiên, có những lý do hợp lý để Musk, ByteDance và Trung Quốc có thể thấy rằng việc hỗ trợ bán tài sản của TikTok cho chủ sở hữu X là phù hợp với lợi ích của họ.
ByteDance có thể chỉ đơn giản muốn kiếm được một khoản từ việc bán hoạt động TikTok tại Mỹ trước khi mất quyền tiếp cận thị trường Mỹ, vốn rất giá trị.
Đối với Trung Quốc, bán cho Musk có thể đồng nghĩa với việc đặt TikTok vào tay một đồng minh – một người có đế chế kinh doanh phụ thuộc sâu sắc vào thị trường Trung Quốc và có ảnh hưởng với Tổng thống đắc cử Trump trong bối cảnh Trung Quốc đang tìm kiếm lợi thế trong các cuộc đàm phán thuế quan.
Đối với Musk, việc mua lại TikTok và giữ quyền truy cập của người Mỹ vào ứng dụng vào phút chót sẽ giúp ông củng cố hình ảnh của mình như một người bảo vệ quyền tự do ngôn luận. Điều này sẽ mang lại cho ông quyền kiểm soát một nền tảng mạng xã hội lớn hơn và có ảnh hưởng hơn X – nền tảng mà ông đã sử dụng thành công để thúc đẩy lợi ích cá nhân, bao gồm cả việc hỗ trợ tái đắc cử của Donald Trump. Musk hiện đã có một đội ngũ tại X với kinh nghiệm quản lý thuật toán mạng xã hội và bán quảng cáo.
Dư luận đang có nhiều phản ứng khác nhau.
“Tôi nghĩ rằng đây là một gợi ý từ Musk hoặc phía Trung Quốc để xem phản ứng như thế nào,” James Andrew Lewis, giám đốc chương trình công nghệ chiến lược tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nói với CNN. “Trung Quốc có thể đang tính toán sao cho điều này phù hợp trong một thỏa thuận lớn hơn với Trump, nhưng tôi không nghĩ họ sẽ để nó ra đi miễn phí.”
Tuy nhiên, một thỏa thuận như vậy có thể vẫn gặp phải nhiều trở ngại, bao gồm việc Musk phải đảm bảo nguồn tài chính để mua một ứng dụng trong một thỏa thuận có thể tiêu tốn 40 tỷ đến 50 tỷ USD, theo phân tích của Dan Ives từ Wedbush.
Một người bạn của Trung Quốc
Nếu thách thức pháp lý của ByteDance tại Tòa án Tối cao thất bại, Elon Musk có thể được xem là người mua Mỹ thân thiện nhất với Trung Quốc, nhờ vào khối lượng kinh doanh đáng kể mà ông thực hiện tại nước này.
Trung Quốc là thị trường lớn thứ hai của Tesla; chỉ riêng trong quý 3 năm 2024, Tesla đã kiếm được 5,7 tỷ USD doanh thu từ Trung Quốc. Nhà máy Gigafactory Thượng Hải của Tesla, nơi Musk ca ngợi là sản xuất các xe chất lượng cao nhất của công ty, cũng là một trong những nhà máy hiệu quả nhất. Công ty cũng đang hoàn tất xây dựng một nhà máy pin khổng lồ tại Thượng Hải.
Trong những năm gần đây, Musk đã có nhiều cuộc gặp gỡ với các quan chức Trung Quốc, bao gồm cuộc trò chuyện với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tại Bắc Kinh vào tháng 4 năm ngoái, trong đó Lý ca ngợi Tesla như một “mô hình thành công” cho sự hợp tác Mỹ-Trung. “Tesla sẵn sàng làm sâu sắc thêm hợp tác với Trung Quốc và đạt được nhiều kết quả cùng thắng hơn,” Musk nói với ông Lý Cường tại cuộc gặp.
“Về mặt đầu tư hạ tầng, Tesla là một trong những nhà đầu tư lớn nhất tại Trung Quốc, vì vậy mối quan hệ của Musk với Bắc Kinh, ngoài Tim Cook của Apple, có lẽ là mạnh mẽ nhất trong số các doanh nhân Mỹ,” Dan Ives nói với CNN. Tuy nhiên, Ives cho rằng Trung Quốc khó có thể cho phép bán TikTok kèm theo thuật toán của ứng dụng, mà ông gọi là “DNA cốt lõi” của TikTok.
Trung Quốc cũng có thể muốn tận dụng Musk để tiếp cận Trump. Một thỏa thuận về TikTok có thể trở thành đòn bẩy trong các cuộc đàm phán với chính quyền mới nhằm tránh các mức thuế khổng lồ mà tổng thống đắc cử đã đe dọa áp đặt lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.
Nếu Trump đồng ý, tổng thống đắc cử cũng có thể sử dụng thỏa thuận này để tuyên bố rằng ông đã giữ lời hứa bảo vệ TikTok cho người dân Mỹ.
“Với nguồn lực tài chính đáng kể, mối quan hệ kinh doanh lâu đời tại Trung Quốc thông qua Tesla, và vị thế nổi bật trong ngành truyền thông xã hội qua X, Musk là một ứng viên tiềm năng để môi giới một thỏa thuận được nhiều bên chấp nhận,” Dimitar Gueorguiev, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Syracuse, nhận xét.
Đối với Musk và X, việc mua lại TikTok có thể là một “cơ hội vàng,” Ives nói. TikTok với 170 triệu người dùng Mỹ hàng tháng sẽ là một cú hích lớn cho công ty mạng xã hội của Musk. Hơn nữa, các video của họ có thể cung cấp dữ liệu huấn luyện hữu ích cho công ty trí tuệ nhân tạo xAI của Musk.
Phản ứng của người dùng Mỹ
Một số người dùng TikTok không muốn Musk mua lại TikTok do lo ngại “quyền lực” tập trung quá nhiều vào vị tỷ phú này.
“Tôi sợ viễn cảnh TikTok biến mất. Nhưng bạn biết điều gì đáng sợ hơn không? Elon Musk sở hữu nó,” một người dùng tên Omie nói. “Tôi thà thấy ứng dụng này bị cấm còn hơn để ông ta sở hữu. Thật sự, ý tưởng biến nó thành một Twitter thứ hai rất đáng sợ.”
Một người dùng khác với tên Mo nói trong một video: “Tôi yêu TikTok, nhưng tại sao lại phải là Elon Musk? Ông ấy đã phá hoại Twitter rồi.” Một người bình luận trên video đó viết: “Tôi thà để Trung Quốc lấy thông tin của tôi còn hơn là Elon.”
Người dùng TikTok Dash Dobrofsky, nói rằng việc Musk mua lại TikTok “nghe như một ý tưởng tồi tệ… Điều này chắc chắn sẽ khiến Elon Musk trở thành người đàn ông quyền lực nhất thế giới.”
Nhiều TikToker Mỹ chuyển sang RedNote tại Trung Quốc
Mạng xã hội Trung Quốc RedNote đã chào đón một làn sóng “người tị nạn TikTok” từ Mỹ, trong khi Bắc Kinh tuyên bố khuyến khích tăng cường giao lưu văn hóa với các quốc gia khác trước sự gia tăng đột ngột này.
Đã có hơn 700.000 người dùng mới từ Mỹ đăng ký tham gia ứng dụng RedNote, xuất phát từ lo ngại về lệnh cấm TikTok sắp xảy ra tại Mỹ.
Được biết đến tại Trung Quốc với tên gọi Xiaohongshu và như một nền tảng để tìm kiếm các gợi ý về phong cách sống từ làm đẹp đến ẩm thực, ứng dụng RedNote trong những ngày gần đây đã trở thành một kênh trao đổi song phương bất ngờ giữa Mỹ và Trung Quốc, với người dùng chia sẻ ảnh và đặt câu hỏi về thú cưng, món ăn yêu thích và cuộc sống của họ.
Nhiều người dùng Trung Quốc vào thứ Tư đã đăng ảnh selfie và tin nhắn với nội dung “chào mừng người tị nạn TikTok” và nhiệt tình trả lời các câu hỏi từ người dùng Mỹ về các chủ đề như món ăn Trung Quốc phổ biến, điểm du lịch trong thành phố và thậm chí cả chính sách sinh đẻ ở Trung Quốc.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng đã cổ vũ xu hướng này, khi đài CCTV cho biết người dùng TikTok đã tìm được “ngôi nhà mới”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Guo Jiakun, khi được hỏi trong cuộc họp báo thường kỳ, cho biết việc sử dụng mạng xã hội là một “lựa chọn cá nhân”.
“Trung Quốc luôn ủng hộ và khuyến khích tăng cường giao lưu văn hóa và thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau giữa các dân tộc trên toàn thế giới,” ông Guo Jiakun nói.
Hầu hết các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc như Weibo yêu cầu người dùng phải có số điện thoại Trung Quốc để đăng nhập, giới hạn người dùng chủ yếu là cư dân Trung Quốc. ByteDance cũng hạn chế TikTok cho người dùng nước ngoài.
RedNote, ngược lại, không yêu cầu người dùng phải có số điện thoại như vậy và chỉ duy trì một phiên bản ứng dụng.
Nhà phân tích độc lập tại Bắc Kinh, ông Liu Xingliang, cho rằng sự phổ biến đột ngột của RedNote trong cộng đồng người dùng TikTok sẽ không kéo dài, mặc dù bầu không khí hiện tại là “rất ấm áp và vui vẻ.”
“Người dùng Mỹ đang trong tâm trạng không hài lòng, và việc muốn tìm một ứng dụng Trung Quốc khác để sử dụng là một cách xả (catharsis) cảm xúc ngắn hạn và một cử chỉ nổi loạn.
Ngoài ra, cũng có dấu hiệu cho thấy một số người dùng nước ngoài mới đang thử thách giới hạn kiểm duyệt của nền tảng, khi một số người đăng trên mạng xã hội X rằng họ không thể đăng về các chủ đề nhạy cảm ở Trung Quốc như cuộc đàn áp ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989.
Reuters hôm thứ Ba đưa tin, trích dẫn hai nguồn tin quen thuộc với công ty, rằng nền tảng này đang gấp rút tìm cách kiểm duyệt nội dung tiếng Anh và xây dựng các công cụ dịch thuật Anh-Trung.
Ảnh minh họa các ứng dụng TikTok và RedNote. Ảnh: Reuters
Một số người dùng TikTok Mỹ phản đối khả năng cấm TikTok ở Đồi Capitol, Washington, DC, vào năm 2023. Ảnh: AFP
